کد QR مطلبدریافت صفحه با کد QR

انقلاب اسلامی و توفیقی به نام تقریب

23 بهمن 1395 ساعت 12:09

پیروزی انقلاب اسلامی در ایران قبل از آنکه رنگ و صبغه قومی، نژادی و فرقه ای داشته باشد بر بنیان مرصوص اسلامی بنا شده است. رهبر کبیر انقلاب اسلامی از ابتدای شکل گیری جنبش اسلامی با فراست و ذکاوت کم نظیر خود مسیر حرکت این نهضت را فارغ از تعلقات حاشیه دار و اختلاف برانداز استوار ساخت و در کنار مبارزه با استبداد و استعمار، جهان اسلام را به صورت عام مورد خطاب قرار داد. این هوشیاری رهبر انقلاب اسلامی ظرفیت گسترده ای را در اختیار نهضت قرار داد و از همان ابتدا انوار تابناک جنبش امت اسلامی را تحت تاثیر قرار داد.


رمز اصلی توفیق انقلاب اسلامی و رهبری خردمند آن در ایجاد فضای تقریب برای آن، تلاش موفقیت آمیز برای تقلیل و کم اهمیت نشان دادن اختلافات مذاهب مختلف اسلامی بود. "يك دسته از مسلمانان شيعه هستند و يك دسته ‏اى از مسلمانان سنى، يك‏ دسته‏ حنفى‏ و يك دسته ‏اى حنبلى و دسته‏ اى اخبارى هستند؛ اصلًا طرح اين معنا، از اول درست نبود. در يك جامعه ‏اى كه همه مى‏خواهند به اسلام خدمت كنند و براى اسلام باشند، اين مسائل نبايد طرح شود. ما همه برادر هستيم و با هم هستيم؛ منتها علماى شما يك دسته فتوا به يك چيز دادند و شما تقليد از علماى خود كرديد و شديد حنفى؛ يك دسته فتواى شافعى را عمل كردند و يك دسته ديگر فتواى حضرت صادق را عمل كردند، اينها شدند شيعه، اينها دليل اختلاف نيست. ما نبايد با هم اختلاف و يا يك تضادى داشته باشيم، ما همه با هم برادريم. برادران شيعه و سنى بايد از هر اختلافى احتراز كنند. امروز اختلاف بين ما، تنها به نفع آنهايى است كه نه به مذهب شيعه اعتقاد دارند و نه به مذهب حنفى و يا ساير فِرق، آنها مى‏خواهند نه اين باشد نه آن، راه را اين طور مى‏دانند كه بين شما و ما اختلاف بيندازند. ما بايد توجه به اين معنا بكنيم كه همه ما مسلمان هستيم و همه ما اهل قرآن و اهل توحيد هستيم، و بايد براى قرآن و توحيد زحمت بكشيم و خدمت بكنيم‏."(صحيفه امام،ج‏13، ص 54)

نگاه امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی نسبت به موضوع اتحاد مسلمین یک نگاه واقع بینانه و فارغ از افراط و تفریط هست. در نگاه امام مراد از نزدیکی مسلمین نه دست شستن پیروان مذاهب اسلامی از مبانی فقهی و تاریخی خود و نه دمیدن بر اختلافات موجود هست. امام با رسمیت دادن به تفاوت های موجود، نگاه متعالی و استراتژیک و راهبردی به موضوع تقریب مسلمین دارد. امام، اصول مشترک فراوانی میان امت مسلمین می بیند و با وجود این همه نقاط وفاق، دمیدن بر اختلافات و اصرار بر برخی عادات نادرست در میان پیروان مکتب اهل بیت(ع) و دیگر مذاهب فقهی و کلامی اسلامی را امری ناپسند می شمارد.

امام در فتاوای فقهی، به عنوان یک فقیه برجسته شیعی، نیز به این اصل توجه داشته اند و در تمام مواضع به ویژه در همایش بزرگ و جهانی حج با پیروی از سیره ائمه طاهرین، شیعیان را به مراعات شروط وحدت و اخوت اسلامی و شرکت در نمازهای جماعت برادران اهل سنت و پرهیز از رفتارهایی که موجب آسیب به وحدت و اخوت اسلامی می شود توصیه می نمایند:"لازم است برادران ايرانى و شيعيان ساير كشورها از اعمال جاهلانه، كه موجب تفرق صفوف مسلمين است احتراز كنند و لازم است در جماعات اهل سنت حاضر شوند و از انعقاد و تشكيل نماز جماعات در منازل و گذاشتن بلندگوهاى‏ مخالف‏ رويّه‏ اجتناب نمايند و از افتادن روى قبور مطهره و كارهايى كه گاهى مخالف شرع است جداً اجتناب كنند "(صحيفه امام،ج‏10، ص 62)

خلف صالح امام عزیز نیز بر طی عالمانه راه امام راحل(ره) در ایجاد تقریب میان مسلمین تاکید، و راه غلبه بر مشکلات پدیدآمده بر جهان اسلام را تمسک به حبل الله المتین می داند. حضرت آیه الله خامنه ای در دیدار اخیر خود با شرکت کنندگان سی امین کنفرانس وحدت اسلامی در 27آدرماه سال جاری این چنین اظهارنظر می نمایند:

"امروز دنیای اسلام دچار محنتهای بزرگی است و راه‌حلّ ‌آن محنتها، اتّحاد اسلامی است. وحدت، هم‌افزایی، کمک به یکدیگر، از اختلافات مذهبی و فکری عبور کردن. امروز نگاه دستگاه استکبار و استعمار به دنیای اسلام، این است که سعی میکنند دنیای اسلام را هرچه بیشتر از وحدتِ خود دور کنند.  .. اراده‌ی وحدت، متعلّق به مؤمنین است؛ فریاد اتّحاد و اجتماع مسلمین از حنجره‌های بااخلاص بلند است و مسلمانها را دعوت میکنند به اینکه به مشترکاتشان توجّه بکنند؛ اگر این[طور] بشود و اگر این وحدت اتّفاق بیفتد، وضعی که امروز مسلمانها دارند دیگر به این شکل نخواهد بود و مسلمان عزّت پیدا خواهد کرد.... پیروزی انقلاب اسلامی در ایران قبل از آنکه رنگ و صبغه قومی، نژادی و فرقه ای داشته باشد بر بنیان مرصوص اسلامی بنا شده است. رهبری کبیر انقلاب اسلامی از ابتدای شکل گیری جنبش اسلامی با فراست و ذکاوت کم نظیر خود مسیر حرکت این نهضت را فارغ از تعلقات حاشیه دار و اختلاف برانداز استوار ساخت و در کنار مبارزه با استبداد و استعمار، جهان اسلام را به صورت عام مورد خطاب قرار داد. این هوشیاری رهبر انقلاب اسلامی ظرفیت گسترده ای را در اختیار نهضت قرار داد و از همان ابتدا انوار تابناک جنبش امت اسلامی را تحت تاثیر قرار داد.

رمز اصلی توفیق انقلاب اسلامی و رهبری خردمند آن در ایجاد فضای تقریب برای آن، تلاش موفقیت آمیز برای تقلیل و کم اهمیت نشان دادن اختلافات مذاهب مختلف اسلامی بود. "يك دسته از مسلمانان شيعه هستند و يك دسته‏اى از مسلمانان سنى، يك‏ دسته‏ حنفى‏ و يك دسته‏اى حنبلى و دسته‏اى اخبارى هستند؛ اصلًا طرح اين معنا، از اول درست نبود. در يك جامعه‏اى كه همه مى‏خواهند به اسلام خدمت كنند و براى اسلام باشند، اين مسائل نبايد طرح شود. ما همه برادر هستيم و با هم هستيم؛ منتها علماى شما يك دسته فتوا به يك چيز دادند و شما تقليد از علماى خود كرديد و شديد حنفى؛ يك دسته فتواى شافعى را عمل كردند و يك دسته ديگر فتواى حضرت صادق را عمل كردند، اينها شدند شيعه، اينها دليل اختلاف نيست. ما نبايد با هم اختلاف و يا يك تضادى داشته باشيم، ما همه با هم برادريم. برادران شيعه و سنى بايد از هر اختلافى احتراز كنند. امروز اختلاف بين ما، تنها به نفع آنهايى است كه نه به مذهب شيعه اعتقاد دارند و نه به مذهب حنفى و يا ساير فِرق، آنها مى‏خواهند نه اين باشد نه آن، راه را اين طور مى‏دانند كه بين شما و ما اختلاف بيندازند. ما بايد توجه به اين معنا بكنيم كه همه ما مسلمان هستيم و همه ما اهل قرآن و اهل توحيد هستيم، و بايد براى قرآن و توحيد زحمت بكشيم و خدمت بكنيم‏."(صحيفه امام،ج‏13، ص 54)

نگاه امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی نسبت به موضوع اتحاد مسلمین یک نگاه واقع بینانه و فارغ از افراط و تفریط هست. در نگاه امام مراد از نزدیکی مسلمین نه دست شستن پیروان مذاهب اسلامی از مبانی فقهی و تاریخی خود و نه دمیدن بر اختلافات موجود هست. امام با رسمیت دادن به تفاوت های موجود، نگاه متعالی و استراتژیک و راهبردی به موضوع تقریب مسلمین دارد. امام، اصول مشترک فراوانی میان امت مسلمین می بیند و با وجود این همه نقاط وفاق، دمیدن بر اختلافات و اصرار بر برخی عادات نادرست در میان پیروان مکتب اهل بیت(ع) و دیگر مذاهب فقهی و کلامی اسلامی را امری ناپسند می شمارد.

امام در فتاوای فقهی، به عنوان یک فقیه برجسته شیعی، نیز به این اصل توجه داشته اند و در تمام مواضع به ویژه در همایش بزرگ و جهانی حج با پیروی از سیره ائمه طاهرین، شیعیان را به مراعات شروط وحدت و اخوت اسلامی و شرکت در نمازهای جماعت برادران اهل سنت و پرهیز از رفتارهایی که موجب آسیب به وحدت و اخوت اسلامی می شود توصیه می نمایند:"لازم است برادران ايرانى و شيعيان ساير كشورها از اعمال جاهلانه، كه موجب تفرق صفوف مسلمين است احتراز كنند و لازم است در جماعات اهل سنت حاضر شوند و از انعقاد و تشكيل نماز جماعات در منازل و گذاشتن بلندگوهاى‏ مخالف‏ رويّه‏ اجتناب نمايند و از افتادن روى قبور مطهره و كارهايى كه گاهى مخالف شرع است جداً اجتناب كنند "(صحيفه امام،ج‏10، ص 62)

خلف صالح امام عزیز نیز بر طی عالمانه راه امام راحل(ره) در ایجاد تقریب میان مسلمین تاکید، و راه غلبه بر مشکلات پدیدآمده بر جهان اسلام را تمسک به حبل الله المتین می داند. حضرت آیه الله خامنه ای در دیدار اخیر خود با شرکت کنندگان سی امین کنفرانس اسلامی در 27آدرماه سال جاری این چنین اظهارنظر می نمایند:

"امروز دنیای اسلام دچار محنتهای بزرگی است و راه‌حلّ ‌آن محنتها، اتّحاد اسلامی است. وحدت، هم‌افزایی، کمک به یکدیگر، از اختلافات مذهبی و فکری عبور کردن. امروز نگاه دستگاه استکبار و استعمار به دنیای اسلام، این است که سعی میکنند دنیای اسلام را هرچه بیشتر از وحدتِ خود دور کنند.  .. اراده‌ی وحدت، متعلّق به مؤمنین است؛ فریاد اتّحاد و اجتماع مسلمین از حنجره‌های بااخلاص بلند است و مسلمانها را دعوت میکنند به اینکه به مشترکاتشان توجّه بکنند؛ اگر این[طور] بشود و اگر این وحدت اتّفاق بیفتد، وضعی که امروز مسلمانها دارند دیگر به این شکل نخواهد بود و مسلمان عزّت پیدا خواهد کرد.... پیام وحدت این است که مسلمانها از این اختلافات عبور بکنند، در کنار هم قرار بگیرند، با هم کار کنند."

با این رویکرد و جهت گیری، انقلاب اسلامی برآرمان بلند خود در تقریب میان مسلمین و ایچاد وحدت بر اصول و مشترکات و توجه به اولویت های اصلی جهان اسلام از جمله دشمن مشترک صهیونیستی توفیق داشته، و طبیعتا لازمه تداوم این موفقیت و ارتقای کیفی تقریب، آگاهی بر توطئه های داخلی و خارجی علیه این مهم، و صبر و استقامت در مقابل ناملایمتی ها در قبال این آرمان بلند می باشد.


محمد مهدی اسماعیلی
استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران
 


کد مطلب: 259754

آدرس مطلب :
https://www.taghribnews.com/fa/note/259754/انقلاب-اسلامی-توفیقی-نام-تقریب

خبرگزاری تقریب (TNA)
  https://www.taghribnews.com