برکناری شاهزاده بندر بن سلطان بیشتر به معضل عربستان سعودی برای حفظ ثبات داخلی مربوط می‌شود و البته ناکامی سران سعودی برای تغییر رژیم در سوریه نیز به این مساله مربوط و در آن دخیل است.
اشتراک گذاری :
حدود دو سال پیش، بندر بن سلطان به عنوان رئیس سازمان اطلاعات عربستان سعودی انتخاب شد, وی در حمایت سعودی‌ها از تندروهای تحت حمایت خارج در سوریه نقش بسیار مهمی داشت. نقش بندر برای تشدید خشونت در سوریه و همچنین لبنان و عراق وی را به«رئیس تروریسم» ملقب کرده است. خصومت وی با دولت بشار اسد، رئیس جمهور سوریه به متحدانِ این کشور یعنی حزب الله در لبنان، عراق و ایران نیز کشیده شده است.
بندر اکتبر گذشته پس از سرپیچی واشنگتن از حمله به سوریه نارضایتی خود را با بدخلقی‌هایش نشان داد. وی گفت عربستان سعودی در هم‌پیمانی راهبردی‌اش با امریکا تجدید نظر خواهد کرد. این امر سبب سردی روابط ریاض و واشنگتن شد. از این رو تنزل رتبه‌ی بندر گمانه‌زنی‌هایی را مبنی بر تغییر احتمالی سیاست عربستان سعودی نسبت به سوریه و ایران پدید آورده است.
گفته می‌شود ناکامی بندر برای تغییر رژیم در سوریه آل سعود را مشوش کرده است. البته باید گفت که این تشویش در ماههای اخیر و با دستاوردهای ارتش سوریه بر ضد مزدوران تحت حمایت خارج و بازپس‌گیری شهرهای راهبردی چند برابر شده است. اکنون این سوال مطرح است که آیا برکناری بندر بدان معناست که حاکمان سعودی از جنگ‌افروزی واسطه‌ای خود در سوریه و به طور کلی منطقه صرف نظر کرده‌اند؟ به نظر نمی‌رسد این گونه باشد.
برای شروع باید گفت که ملک عبدالله یکی از مهره‌های اصلی «پرونده سوریه» است، چرا که وی از همان ابتدای ناآرامی‌ها در اواسط مارس سال ۲۰۱۱ برای براندازی اسد تعهدی شخصی داشته است. انتصاب بندر از سوی ملک عبدالله در حقیقت تایید تمامی اقدامات وی در سوریه بوده است.
اگرچه شاهزاده بندر به تک‌روی در کارهایش شهرت دارد اما توطئه تغییر رژیم کاری نبود که بتوان به تنهایی انجام داد. ملک عبدالله به طور کامل بر توطئه علیه سوریه نظارت داشت و از آن آگاه بود.
برکناری بندر در حقیقت راهی مناسب برای حاکمان سعودی بود تا برای شکست سیاست‌های خود در سوریه یک سپر بلا پیدا کنند. این گونه حاکمان سعودی می‌توانند خود را از همه چیز مبرا بدانند و از بارِ سنگین تصمیمات فاجعه‌بار خود رها شوند. با وجود این، حتی ذره‌ای از نقش عربستان سعودی در جنگ پنهان و تروریسم در منطقه و به ویژه سوریه کم نمی‌شود. ریاض همچنان با متحدان سوریه یعنی حزب الله و ایران خصومت دارد.
شاید واشنگتن از طغیان گستاخانه بندر در سال گذشته رنجیده باشد اما این بدان معنا نیست که اتحاد تروریستی ریاض و واشنگتن در هم شکسته است. به گزارش «وال استریت ژورنال» باراک اوباما، رئیس جمهور امریکا ماه گذشته در پی دیدار با سران سعودی به توافقی جدید برای تجهیز بیشتر شبه‌نظامیان سوریه دست یافت. در پی همین دیدار بود که گزارش‌هایی مبنی بر وجود موشک‌های ضد تانک «تاو» در دستان شبه‌نظامیان منتشر شد.
گفته می‌شود سلامتی ملک عبداللهِ ۸۹ ساله رو به نقصان است و شاهزاده سلمان، ولیعهدِ ۷۸ ساله عربستان سعودی نیز از جنون رنج می‌برد. ولیعهد اصلی عربستان شاهزاده مقرن است. وی ماه گذشته به عنوان جانشین ولیعهد انتخاب شد؛ به نظر می‌رسد خاندان آل سعود برای نما دادنِ دوباره به وجهه مخدوش خود شدیدا به مقرنِ ۶۸ ساله نیاز داشته باشد. وی یکی از ۴۵ پسر عبدالعزیز، موسس آل سعود از یکی از ۲۲ همسر وی است اما بندر با وجود سه سال تفاوت سنی با مقرن نوه‌ی شاه می‌باشد. مقرن در مورد سیاست داخلی به افکارِ نسبتا اصلاح طلبانه برادر ناتنی‌اش ملک عبدالله اعتقاد دارد.
همچنین گفته می‌شود وی بر خلاف ۴۰۰۰ شاهزاده سعودیِ دیگر نسبتا از فساد مبراست. با وجود این شاهزاده مقرن از عقاید سرسختانه برای سرکوب مسلمانان شیعه در استان نفت خیز الشرقیه حمایت می‌کند. از این رو باید گفت وی دنبال روی همان سیاست‌های خصمانه آل سعود نسبت به ایران و دیگر کشورهای شیعه است. وی پیش از آنکه بندر در سال ۲۰۱۲ روی کار بیاید رئیس سازمان جاسوسی عربستان سعودی بود.
همچنین لازم به ذکر است که ریشه مقرن به شاخه قدرتمند سدیری در خاندان آل سعود نزدیک نیست (سدیری اصطلاحاً به هفت برادر تنی گفته می‌شود که همه از فرزندان ملک عبدالعزیز آل سعود، پادشاه عربستان و همسر او حصه سدیری هستند.) در این ائتلاف رقابت بر سر قدرت فشرده‌تر است و احتمالا همین امر مشکل ساز خواهد شد. گفتنی است شاهزاده بندر از شاخه سدیری می‌آید.
به نظر می‌رسد ملک عبدالله، شاه کهنسال عربستان سعودی سعی دارد جایگزینی‌ها را به روشی انجام دهد که از نظرش امن‌تر است. آل سعود با برکناری بندر از وزارت کشوری و ممانعت از دسترسی وی به قدرت دولتی سعی دارد کنترل خود بر جامعه سعودی را تثبیت کند.
برکناری بندر از حلقه درونی هیچ ربطی به سیاست‌های منطقه‌ای عربستان سعودی ندارد. این اقدام در حقیقت برای تضمین بقای یک نظامِ دیکتاتوری فرتوت انجام شده است.
