اکنون در مقابل موج تفرقه و تکفیر ،موج بزرگی از تقریب در جهان براه افتاده است

به گزارش خبرگزاری تقریب(تنا) آیت الله محسن اراکی در آخرین روز سفر خود به لندن در نشستی با خبرنگار تقریب ضمن پاسخ به سوالات مطرح شده به نکات مهمی اشاره کردند که متن آن در پی می آید.

ارزیابی شما از دستیابی به اهداف مجمع تقریب تاکنون چیست بویژه از زمانی که جنابعالی این مسئولیت را بعهده گرفته اید؟
بسم الله الرحمن الرحیم ، ما برای فعالیت های تقریب سه هدف عمده را تعریف کردیم . ۱- تئوری سازی ۲- ایجاد گفتمان تقریب در جهان اسلام ۳- دیپلماسی وحدت جهان اسلام با هدف زمینه سازی تشکیل امت واحده و این همان نکته ایست که مقام معظم رهبری در حکم اینجانب برآن تأکید نمودند که این هدف سوم از طریق فعالیت های میدانی و پروژه های عملی قابل دسترسی است .

ما در همه عرصه ها کارهای فراوانی انجام دادیم، در بعد گفتمان سازی فعالیت های زیادی، هم در زمان آیت الله واعظ زاده و هم در زمان آیت الله تسخیری صورت گرفته است، در زمان مسئولیت اینجانب هم کارهای زیادی صورت گرفته است.

همچنین در عرصه سوم ، یعنی دیپلماسی تقریب و وحدت، که در عرصه میدانی و زمینه سازی برای وحدت امت اسلامی بویژه در شرایط فعلی که با چالش های جدیدی مواجه هستیم، در دو زمینه فعالیت می کنیم ۱- زمینه مقابله با تلاش های تفرقه انگیز ۲- در زمینه وحدت و نزدیکتر کردن امت اسلامی به یکدیگر و فعالیت های مشترک که منجر به انزوای جریان تکفیر شود.

موضوع وحدت امت اسلامی یک موضوع تاریخی است که قدمت آن به تاریخ صدر اسلام برمی گردد شامل دستورات خداوند در قرآن کریم، سفارشات پیامبر گرامی اسلام (ص) و همه بزرگان دین است اما عملا این اتفاق آنطور که مد نظر اسلام است نیفتاده .مشکل کجاست و راه حل عملی چیست ؟

باید اشاره کنم که در جمهوری اسلامی ما به یک الگوی وحدت دست پیدا کردیم و برای اولین بار در تاریخ یک الگوی وحدت عملی ارائه شده که در تمام بخش ها و عرصه های گوناگون نظام از قبیل قانون اساسی و نهادهای اجتماعی، سیاسی و حکومتی حضور فعال فرق مختلف اسلامی از شیعه و سنی و مذاهب دیگر را بوضوح مشاهده می کنیم.

برای نخستین بار است که یک نظام اسلامی بر اساس یک تئوری مورد قبول همه مذاهب اسلامی یعنی تئوری ولایت فقیه عادل که توسط رجال منتخب مردم تعیین شده بنا نهاده شده است و این سیستم مورد قبول همه فرق و مذاهب اسلامی است، این سیستم نه در مرحله تئوری بلکه در مرحله عمل پیاده شده و برمبنای آن در تمام ارکان نظام حتی در مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی ودیگر نهادهای حکومتی نمایندگان و افرادی از همه مذاهب اسلامی حضور دارند و در عمل وحدتی که از آن نام می بریم پیاده شده است و دیگر یک الگوی تئوریک نیست.

منتها سوال اینجاست که برای تعمیم آن به دیگر جوامع چه راهکار عملی می تواند وجود داشته باشد، در ایران این سازوکار تعریف شده اما باید به دنبال سازو کارهای متناسب برای تعمیم آن به دیگر جوامع باشیم، سازو کارهایی که مغایر با استقلال سیاسی کشور های دیگر نباشد ما به دنبال برهم زدن مرزهای جغرافیایی و یا از بین بردن استقلال آنها نیستیم ما نمی خواهیم نظام های سیاسی این کشورها در هم ادغام شود بلکه آنچه که ما بعنوان دعوت به وحدت مطرح می کنیم این است که با حفظ استقلال سیاسی کشورها بتوانیم به وجوه مشترکی در مسائل سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی برسیم تا با حفظ تنوع سیاسی، اجتماعی ورهنگی موضوع وحدت جهان اسلام را تعریف کنیم و بر همین اساس ضمن حفظ تنوع فرهنگی و سیاسی و اجتماعی ، در عرصه مسائل مشترک یکسان عمل کنند . ما مسائل و منافع مشترک فراوانی در زمینه های گوناگون اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی داریم که می توان وحدت امت اسلامی را در چارچوب همین منافع مشترک تعریف کرد و اگر این کار از همین حوزه کشور های همجوار خودمان شروع شود می تواند به کشور های دیگر هم تعمیم پیدا کند.

مسائل تفرقه افکنانه وفتنه انگیز همواره از سوی گروه های افراطی از مذاهب مختلف مطرح می شود ایا راهی وجود دارد که رهبران دینی مذاهب در سطوح عالی به یک راه حلی برای از بین بردن موضوعات تفرقه برانگیز برسند؟

علیرغم صدای تفرقه و فتنه، امواج بلند دیگری شنیده می شود و آن صدای تقریب و وحدت است که در همه جهان شاهد این صدای مبارک هستیم و نقش مجمع تقریب نیز یک نقش اساسی و بنیادی در این زمینه است.

در دو سال گذشته همکاری های گسترده ای با مشارکت نخبگان اهل سنت و تشیع صورت گرفته و در همین دو هفته ای که گذشت برای برگزاری کنفرانس وحدت اسلامی در لندن به ریاست آقایان دکتر شهابی ودکتر کمال الهلباوی تلاش گسترده ای شد که طی آن همه علمای اسلام و اساتید دانشگاه اعم از شیعه وسنی برموضوع وحدت تأکید کردند.

در برگزاری جشنواره قرآن در لندن حضور شیعیان و سنی ها در کنار هم و همینطور شخصیت های برجسته آنها مشهود بود که بسیار هم موثر واقع شد و همچنین برنامه های دیگر در لندن که در همگی مشارکت شیعه وسنی را شاهد بودیم.

همین برنامه ها را در لبنان داشتیم و در پاکستان ، افغانستان و عراق تشکیل شورای علمای شیعه وسنی و فعالیت های گسترده دیگری شروع شده است.

در سوریه، مصر، مالزی و اندونزی برنامه های خوبی اجرا شده، در مالزی کنفرانس دفاع از الاقصی بود که کنفرانس مهمی در جهت سیاست های تقریب بود، بعد از ماه رمضان دو کنفرانس مهم در مالزی و اندونزی داریم که امیدواریم منشأ اثر باشد.

بحمدالله در مقابل موج تفرقه و تکفیر ،موج بزرگی از تقریب هم در جهان براه افتاده ، همچنین هم از سوی علمای شیعه و هم سنی گام های بلندی برداشته شده که آخرین آنها از سوی یکی از بزرگترین مراجع تقلید شیعه حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی بود که فتوای جدیدی مبنی برحرمت اهانت به مقدسات اهل سنت و تأکید بر لزوم وحدت بین شیعه وسنی و نفی حرکت های تکفیری و تفرقه افکنانه صادر کردند .

همچنین احمد الطیب شیخ بزرگ جامعه الازهر مصر براین موضوع صراحتا تأکید کرد که مذهب شیعه از مذاهب اسلامی است و حتی تعبد به مذهب شیعه مجاز است و حرکت های فتنه انگیزانه علیه مذهب شیعه را محکوم کرد .

این دو حرکت دو گام بزرگی بود که به دنبال تأکید ها و فتاوای بزرگان دیگری مانند مقام معظم رهبری و آیت الله العظمی سیستانی و همینطور آیت الله العظمی مکارم شیرازی و بسیاری از علمای دیگر شیعه وسنی صورت گرفت که همگی تأثیرگذار است.

بعضی رسانه های اسلامی از هر دو طرف در بسیاری از مواقع منشاء مفسده و تفرقه هستند آیا راه های قانونی برای برخورد با اینگونه شبکه های تلویزیونی وجود دارد؟

راه های قانونی قطعا وجود دارد اما نهادهای قانونی برای این کار ایجاد نشده تشکیل اینگونه نهادهای قانونی می تواند موجب اقدام قانونی از طریق مقررات بین المللی گردد و اگر این اقدامات از طریق قانونی و مقررات بین المللی انجام شود نتیجه بهتری حاصل خواهد شد.

گرچه همه ما می دانیم که جریان های استکباری وقدرت های بزرگ از آنها حمایت می کنند بعنوان مثال همین رسانه های انگلیس اخیرا تلاش می کنند که مشکلات و درگیری های مربوط به عراق را جنگ شیعه وسنی قلمداد کنند، در حالی که دولت عراق دولت قانونی برآمده از انتخابات آزاد و مردمی است که با رای اکثریت مردم عراق اعم از شیعه و سنی روی کار آمده و در حال حاضر این گروه (داعش) با دولت و مردم عراق در جنگ هستند و علیرغم اینکه این گروه با کل مردم اعم از شیعه و سنی و موجودیت عراق در جنگ هستند اما رسانه های استکباری آنها یعنی تروریست ها را سنی تلقی می کنند و مردمی که می خواهند با آنها مقابله کنند را شیعه معرفی می کنند تا این جنگ را جنگ بین شیعه و سنی جلوه دهند تا چنین چیزی که وجود ندارد را بوجود بیاورند.

همین کار را در سوریه هم انجام دادند و برای شکستن خط مقاومت این بلوا و آشوب را براه انداختند و آن را جنگ شیعه وسنی قلمداد کردند.

همه ما شنیدیم که رییس جمهور سابق اسراییل اعلام کرد آنچه امروز سوریه با آن مواجه است نتیجه تسلیم نشدن در برابر مذاکرات صلح است و تاوان عدم همکاری با مذاکرات و نیز مقاومت در برابر اسراییل را می دهد، بنابراین این موضوع اثبات می کند که جنگ سوریه جنگ بین مقاومت و ضد مقاومت بود.

در لبنان هم همین قضیه صدق می کند، در آنجا جمع کثیری از اهل سنت برای مقاومت در برابر اسراییل با حزب الله همکاری می کنند، حزب الله فقط متعلق به شیعه نیست، بسیاری از حامیان حزب الله از اهل سنت لبنان هستند. آنجا هم دو جریان حاکم است یکی جریان مقاومت و دیگری جریان صلح با اسراییل.

در بحرین و یمن هم همینطور ،در آنجا مردم بعنوان شیعه با حکومت مبارزه نمی کنند بلکه سایر فرق هم هستند اما رسانه ها سعی دارند جریان را به جنگ شیعه و سنی تبدیل و معرفی کنند در حالی که آنها از حقوق مدنی خودشان در برابر حاکمیت دفاع می کنند.

این سیاست جریان های رسانه ای وابسته به غرب است که باید در برابر این جریان رسانه ای یک جریان رسانه ای متعهد هم فعالیت کند.

بطور کلی ما دو مشکل در خصوص رسانه ها داریم :
۱-وجود رسانه های هم پیمان با استکبار جهانی که تمام توان خود را در گسترش جنگ فتنه ای وترویج تکفیر به کار گرفته اند.
۲- رسانه های ضد استکباری حتی رسانه های خودمان تحرک لازم را برای مقابله با رسانه های تکفیری از خود نشان نمی دهند .
امیدواریم با متحد شدن رسانه های همسو و وحدت گرا بتوانیم در مقابل این رسانه های تفرقه گرا بایستیم و آنها را منزوی کنیم .

به نظر می رسد مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در کنار رسالت اصلی خود که تلاش در جهت نزدیک کردن هر چه بیشتر مذاهب اسلامی با یکدیگر است به موضوع دیگری در حوزه روابط ادیان هم فعالیت می کند . بفرمایید که سیاست های مجمع در این خصوص چیست واین روابط دارای چه مشخصات و ویژه گی هایی است و چه ادیانی را در بر می گیرد؟

عرض شود که اصولا کار بین الادیانی جزء وظایف سازمان فرهنگ وارتباطات اسلامی است منتها مجمع تقریب با توجه به اینکه با هدف تشکیل امت واحده تلاش می کند و در میان امت اسلامی هم قاعدتا انواع ادیان دیگر هم وجود دارند بنابراین دراین زمینه هم فعالیت هایی داریم. ما در طول تاریخ اسلام اگر امت واحده گفتیم به این معناست که در درون این امت بافت های دیگری که غیر مسلمان هستند در بافت امت اسلامی جای می گیرند یعنی پیروان ادیان ابراهیمی مانند پیروان حضرت عیسی(ع) و پیروان حضرت موسی(ع) و حتی زرتشتیان همه در این امت واحده لحاظ می شوند و در این بافت واحد این چندگانگی دینی هم باید لحاظ شود. باید به گونه ای برنامه ریزی کنیم که اتباع همه این ادیان ابراهیمی بتوانند رفتارهای دینی خود را آزادانه داشته باشند و همچون سایر افراد امت اسلامی از حقوق خود برخوردار باشند. طبق فرمایش حضرت علی (ع) افراد غیر مسلمانی که در جامعه اسلامی زندگی می کنند حقوق و تکالیفی که به نفع آنها وجود دارد همان حقوق و تکالیفی است که برای افراد مسلمان وجود دارد بنابراین الگویی که ما می خواهیم تعریف کنیم باید الگویی باشد که حقوق ادیان دیگر در آن محفوظ باشد و ادیان دیگر باید جزیی از این بافت امت اسلامی را تشکیل دهند و مطابق آیات قرآن کریم هم وجود دیگر ادیان الهی در همه بافت های جامعه یعنی بافت گفتمانی،بافت اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی وسیاسی لحاظ شده است.

بنابراین آنهایی هم که وحدت امت اسلامی را مورد هدف قرارداده اند اکتفا به ایجاد جنگ بین شیعه وسنی نمی کنند بلکه وحدت ادیان را هم هدف قرار می دهند تا بافت امت اسلامی را متلاشی کنند، لذا اگر از طریق ایجاد اختلاف بین شیعه و سنی موفق نشوند اختلاف بین ادیان مانند اسلام و مسیحیت یا دیگر ادیان را بوجود می آورند و اگر از این طریق هم موفق نشوند اختلافات نژادی و قومی به راه می اندازند مثلا در کشورهای عربی عرب و کرد راه بیندازند و یا درایران، فارس و ترک و بلوچ و ترکمن و نظایر آن بوجود بیاورند و در سایر کشور ها هم همینطور، لذا در این طرح الگوی وحدت که در نظر می گیریم باید هم مذاهب گوناگون هم ادیان گوناگون و هم طوایف گوناگون در آن دیده شود.