حج بزرگ‌ترین کنگره جهانی و ذخیره‌ای بزرگ برای دنیای اسلام
در روایات پیشوایان دین آمده است که یکی از اهداف
عالی حج، آشنایی بیشتر و عمیق‌تر مردم با مسایل اسلامی و انتقال اخبار و پیام‌های رهبران آسمانی است. در زمانی که خلفای ستمگر برای خاموش کردن صدای حق‌طلبانه رهبران حق از هیچ ظلمی دریغ نمی‌کردند، بهترین مکان برای شنیدن و گرفتن پیام
های روح‌بخش اولیای خدا، مکه بود.
اشتراک گذاری :
واژه «حَجّ» به معنای قصد زیارت خانه خدا است، ولی واژه «حِجّ» به معنای نتیجه قصد است؛ یعنی فقط قصد زیارت کافی نیست، بلکه باید زیارت مقصود و مورد نظر به دست آید. بنابراین، حَجّ مقدمه و پیش‌زمینه حِجّ است، و هدف اصلی، رسیدن به مقصود و اهداف حَجّ است. باید حَجّ حساب شده و با محتوا به جا آورد نه حجّ تهی و بی‌محتوا. بر همین اساس، امام محمدباقر علیه‌السلام در کنار کعبه به یکی از شاگردانش به نام ابوبصیر، که حاجیان را زیاد، و گریه‌کنندگانِ گرد کعبه را بزرگ شمرد، فرمود: «بلکه گریه‌کنندگان بسیار، و حاجیان اندکند».
بدون شک پاداش و بهره‌ای که حجاج از سفر معنوی حج می‌برند با یکدیگر برابر نیست و هرکسی به اندازه ظرفیت خود و درجه‌ای که از درک حضور پروردگار دارد، بهره‌مند خواهد شد. امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «حاجی‌ها در بازگشت سه دسته‌اند: عده‌ای از آتش نجات می‌یابند، عده‌ای از گناهان خود خارج می‌شوند همانند روزی که از مادر متولد شده‌اند و عده‌ای خانواده و مالشان محفوظ می‌ماند و این کم‌ترین بهره‌ای است که حاجی‌ها می‌برند».
در تقسیم‌بندی‌های مرسوم حقوقی، اجتماعی و سیاسی جهان، ملاک تقسیم‌ها، یا مردم یک سرزمین هستند که آن را ناسیونالیسم یا ملت‌گرایی می‌نامند، یا نژاد، معیار تقسیم است که به آن راسیسم یا نژادگرایی گفته می‌شود، یا مرزِ هم‌گرایی، منافع مشترک مادی و اقتصادی یا اتحادیه‌های دفاعی است که نام‌ها و عنوان‌های گوناگون می‌گیرد. در اسلام، هیچ‌یک از این ملاک‌ها پذیرفته نیست و مرز دسته‌بندی انسان‌ها، تنها عقیده آنان درباره خدا و جهان و حقوق و هویت انسان است. قرآن به این گروه‌ها «امت» می‌گوید و امت اسلامی را گروهی از مردم می‌داند که در مدار عقیده به خدای یکتا و پیامبران فرستاده او وحدت و هماهنگی دارند. این باور ارزشمند و این معیار اعتقادی،بیش ازهرعبادت دیگر در حج تجلی می‌یابد؛ آنجا که مرزهای جغرافیایی رنگ می‌بازد و سیاه و سپید و زرد و سرخ، پادشاه و فقیر، عالم و جاهل و قدرتمند و ضعیف، همه با یک تن‌پوش ساده، دور از هیاهوی اختلاف، در ضیافت حج، مهمان می‌شوند. این وحدت اعتقاد، زیباترین فصل مشترک تمامی مسلمانان گیتی و نیازمند تأمل و پاس‌داری است.
حج بزرگ‌ترین کنگره جهانی است که مؤمنان و دلدادگان به اللّه با پاسخ در فراخوان خداوند و با حضور در سرزمین وحی، گسترده‌ترین و بزرگ‌ترین اجتماع بشری را شکل می‌دهند. بدین‌سان مسلمانان در این سرزمین، از رازهای دل یکدیگر آگاه می‌شوند، مسائل مهم جهان اسلام را مطرح می‌کنند، راه‌حل‌ها را باز می‌جویند، و برای گشودن گره‌های اجتماعی می‌کوشند. به فرموده مقام معظم رهبری «حج جای تظاهر، تشاور و تعاهد است. در حج مسلمانان باید یکدیگر را پیدا کنند. نه فقط اجسام یکدیگر را بلکه دل‌ها و فکرهای یکدیگر را پیدا کنند».
یکی از ارتباطات که در کنگره جهانی حج باید تحقق عینی و عملی داشته باشد، روابط متقابل مذاهب و فِرَق گوناگون اسلامی است؛ زیرا حج کانون اصلی تبادل فکری و بهترین مرکز تقریب بین مذاهب بوده و اکنون نیز می‌تواند باشد؛ به طوری که تبادل افکار ادیان اسلامی در طول تاریخ بشر و مناظره‌های اعتقادی، فلسفی وکلامی در زمان پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم و ائمه معصومین علیهم‌السلام در شهر مکه و مرکز وحی انجام می‌گرفت و در قرن حاضر کنگره جهانی حج در ام‌القرای جهان اسلام می‌تواند راه‌کارهای مناظره فکری، علمی و فلسفی میان علما و فلاسفه و فقهای اسلامی را فراهم سازد تا در یک جدال احسن و مناظره نیکو به سرانجام شایسته بینجامد.
در روایات پیشوایان دین آمده است که یکی از هدف‌های عالی حج، آشنایی بیشتر و عمیق‌تر مردم با مسایل اسلامی و انتقال اخبار و پیام‌های رهبران آسمانی است. در زمانی که خلفای ستمگر برای خاموش کردن صدای حق‌طلبانه رهبران حق از هیچ ظلمی دریغ نمی‌کردند، بهترین مکان برای شنیدن و گرفتن پیام‌های روح‌بخش اولیای خدا، مکه بود. لذا در حدیث می‌خوانیم: «در حج، تفقه و آشنایی با دین و نقل اخبار ائمه علیهم‌السلام به سایر نقاط جهان نهفته است».
حج می‌تواند مؤثرترین عامل مبادله فرهنگی و فکری و محلّی برای طرح فرهنگ اصیل اسلامی، در همه زمینه‌های زندگی باشد. در روایات اسلامی یکی از فوائد حج نشر اخبار و آثار رسول اللّه صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم به تمام بلاد اسلامی ذکر شده است. هشام بن حکم از یاران امام صادق علیه‌السلام می‌گوید: از آن حضرت درباره فلسفه حج و طواف کعبه سؤال کردم. ایشان فرمود: «خداوند این بندگان را آفرید... و دستورهایی برای مصلحت دین و دنیا به آنها داد و از جمله اجتماع مردمِ شرق وغرب را در آیین حج مقرّر داشت، تا مسلمانان یکدیگر را به خوبی بشناسند و ازحال هم آگاه شوند و هر گروهی سرمایه‌های تجاری را از شهری به شهر دیگر منتقل کند... و آثار پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم و اخبار او شناخته شود، و مردم آنها را به خاطر آورند و هرگز فراموششان نکنند». حج از این نظر می‌تواند به یک کنگره فرهنگی و مرکزی برای تبادل نظر اندیشمندان و متفکران اسلامی تبدیل شود. متفکران اسلام در ایام حضور در حج باید گرد هم آیند و افکار و ابتکارات خویش را به هم عرضه کنند.
اجتماع شکوه‌مند مسلمانان در همایش بزرگ حج، افزون بر پاس‌داشت عبادتی توحیدی و برافراشتن پرچم دین‌داری در جهان، نمایش قدرتمند ابهتِ امت اسلام است. مسافران حج، همه در لوای یک نام و آرمان، یک قبله و قرآن و با ره‌نمایی یک پیامبر، سرود همدلی و همراهی می‌خوانند. مجموعه‌های گوناگونی که از سرتاسر جغرافیای گسترده جهان اسلام گرد هم آمده‌اند، سهمی مشترک از یک تاریخ پرافتخار دارند. گفت‌و گو و ارتباط اینان و تأمل در محور واحدی که اسلام و قرآن و سنت باشد، عامل بسیار توان‌مندی برای وحدت و هم‌بستگی مسلمانان جهان شمرده می‌شود. این آهنگ یک‌پارچگی، اگر به درستی ساز شود، به حس مشترکی از توان‌زایی و سرانجام باور قدرتمندی در رویارویی با اسلام ستیزان و مستکبران جهان می‌انجامد و بدین روست که حج را می‌توان کنگره عظیم وحدت مسلمانان دانست.
حضرت امام خمینی(ره) بزرگ‌ترین احیاگر دین اسلام در قرآن معاصر و فریادگر بی‌بدیل مظلومیت انسان که محتوای عظیم و سازنده کنگره بزرگ حج را به آن بازگرداند و چهره اصیلش را بازسازی کرد، برای احیای سنت ابراهیمی علیه‌السلام و محمّدی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم ، بی‌تردید گامی بلند برداشت و فریاد برآورد: «حجّ بی‌برائت حج نیست». «فریاد برائت ما فریاد مردم مسلمان آفریقاست، فریاد برادران و خواهران دینی ما که به جرم سیاه بودن، تازیانه ستمِ سیه‌روزان بی‌فرهنگِ نژادپرست را می‌خورند. فریاد برائت ما، فریاد برائت مردم لبنان و فلسطین و همه ملت‌ها و کشورهای دیگری است که... آمریکا و اسرائیل به آنان چشم طمع دوخته‌اند و سرمایه آنان را به غارت برده‌اند...».
رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت اللّه خامنه‌ای مدظله‌العالی، از حج به عنوان ذخیره‌ای بزرگ برای دنیای اسلام، نام می‌برد و اهمیت ابعاد معنوی، اجتماعی، سیاسی و بین‌المللی حج و هم‌چنین نیاز امروز جهان اسلام را به منافع عظیم این اجتماع بزرگ این‌گونه بیان می‌فرمایند: «حج، ذخیره‌ای بزرگ برای دنیای اسلام است و استفاده صحیح از آن می‌تواند منافع لازم و حیاتی امت اسلام را تأمین کند. تعیین ایامی خاص برای برگزاری مراسم حج، با این هدف مهم صورت گرفته است که مسلمانانِ اقصی نقاط جهان بتوانند با استفاده از این فرصت استثنایی با یکدیگر تماس و ارتباط برقرار کنند و با هم‌فکری و تبادل نظر، راه علاج مسائل و مشکلات خود را بیابند».
