کارشناسان و تحلیلگران، توافقات و تفاهمات صورت گرفته در دیدار مقامات جمهوری اسلامی ایران و ترکیه و همچنین امضای 8سند همکاری بین دو کشور را نشانه پیدایش فصلی جدید در روابط دو جانبه بشمار می آورند. دراین حال، برخی از مفسرین هم بر این امر تاکید دارند که سفر اردوغان به تهران، آغازی بر جبران خطاهای استراتژیک سال های اخیر ترکیه محسوب می شود.
اشتراک گذاری :
اغلب تحلیگران و مفسران سیاسی، در جمع بندی ها و ارزیابی های خود از سفر «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه به ایران، به عنوان کوششی برای بهبود روابط دوکشور یاد کرده و این سفر را سرآغاز فصلی جدید در مناسبات تهران– آنکارا، دانسته اند. از دیدگاه این تحلیلگران، توافقات و تفاهمات صورت گرفته در دیدار مقامات دوکشور و همچنین امضای 8سند همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و ترکیه، نشانه پیدایش چنین فصلی بشمار می رود. دراین حال، برخی از مفسرین نیز بر این امر تاکید دارند که سفر اردوغان را به تهران، باید آغازی بر جبران خطاهای استراتژیک سال های اخیر ترکیه محسوب کرد، زیرا مقامات آنکارا به این نتیجه رسیده اند که پیدایش یک سلسله معادلات جدید سیاسی در سطوح منطقه ای و جهانی، این اجازه را به آن ها نمی دهد تا بدون توجه به پیامدهای منفی، سیاست های یک سویه ای را در منطقه به اجرا بگذارند.
دراین خصوص و درباره ماهیت روابط ایران و ترکیه، نکات تحلیلی مهمی وجود دارد که در ذیل به ذکر آن می پردازیم :
1- بر اساس آموزه های انقلاب اسلامی و بنا به رهنمودهای راهبردی امام (ره) و مقام معظم رهبری، در هر حال و در هرشرایط، فراهم کردن زمینه های وحدت و همگرایی میان ملت های اسلامی از جمله ضروری ترین امور محسوب می شود و باید رکن اصلی فعالیت های دیپلماتیک قرارگیرد؛ براین مبنا، کوشش برای جلوگیری از تفرقه و جدایی میان کشورهای اسلامی، تلاشی همسو با آموزه ای اسلامی و انقلابی است که از تحقق پیچیده ترین و تازه ترین طرح های دشمن جلوگیری می کند. طرح هایی که البته سوابقی طولانی در تقویت جریان های «پان عربیسم»، «پان ترکیسم» و «پان ایرانیسم» دارند و با وجود تجارب بسیار تلخ، در حال حاضر ، به طور جدی و بسیار محسوس در دستورکار قرار گرفته اند.
2- مقام معظم رهبری در دیدار رئیس جمهور ترکیه و هیئت همراه با ایشان، براین امر تاکید فرمودند که توطئه ها و اختلاف اندازی های کنونی دشمن، نوعی «ضد حمله» است؛ و این به معنای قرار گرفتن دشمن در موضع انفعالی است: «امروز امریکا و صهیونیستها از اختلافات داخلی برخی کشورهای اسلامی خوشحال هستند و راه حل این مشکلات، همکاری کشورهای اسلامی و انجام اقدامات عملی مناسب و سازنده است....... دشمنان اسلام، ضد حمله خود را مدتهاست آغاز کرده‌اند و واقعیت تأسف‌بار این است که برخی از حکومتهای اسلامی نیز خیانت می‌کنند و پول و امکانات خود را در خدمت دشمن قرار می‌دهند. » . بدیهی است زمانی که دشمن در موضع انفعالی و پاسخگویی قرار داشته باشد، شرایط برای خنثی کردن نقشه هایش، مساعدتر است و همچنانکه عناصر خیانتکار نیز در این شرایط، روحیه خود را ازدست می دهند.
3- ایران و ترکیه هریک باجمعیتی قریب به هشتاد میلیون نفر ( جمعیت مصر هم به عنوان پرجمعیت ترین کشور عربی، قریب به 80 میلیون نفراست و با دوکشور نامبرده، نماد های گذشته «پان عربیسم»، «پان ترکیسم» و «پان ایرانیسم» بشمارمی آیند) و برخورداری از قابلیت فراوان سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، این توانایی را دارند که علاوه بر اتحاد و تفاهم با یکدیگر، مقدمات و زمینه های اتخاذ تصمیم های جمعی در دنیای اسلام را فراهم کنند و هسته اولیه وحدت عملی در جهان اسلام را تشکیل دهند. و این درحالی است خشونت بارترین و تازه ترین شیوه های تفرقه افکنانه ازطریق گروه تکفیری، در کنار مرزها و یا حوزه های نفوذ این دوکشور با پیشرفته ترین طرح ها و تسلیحات ساخت غرب تغذیه می شود .
4- طی چند سال گذشته مقامات آنکارا با ارتکاب چند اشتباه محاسباتی، کوشیدند تا ازجریان بیداری اسلامی، به نفع احیای امپراطوری عثمانی مورد نظر خود بهره برداری کنند؛ ولی این سیاست آن ها درسوریه، به علت همسویی با حکومت های خارجی مخالف، به شکست انجامید و در مصر و دیگر کشورهای شمال آفریقا هم، به علت انحصارگرایی اخوانی، زیان هایی را به موقعیت ترکیه وارد کرده. این درحالی است که سیاست دوگانه همسویی با عربستان در سوریه و مخالفت با عربستان در حمایت از کودتای نظامی در مصر، نتیجه ای کاملا متضاد با اهداف آنکارا به بار آورد و این دیدگاه را در آنکارا تقویت کرد که، درخصوص پیشنهاد ها و مخالفت های ریاض محتاطانه عمل کنند. اهمیت این نکته زمانی آشکارمی شود که بدانیم: شاهزاده محمد بن نایف وزیر کشور عربستان چند ساعت قبل از سفر رجب طیب اردوغان، رییس جمهوری ترکیه، به ایران به این کشور سفر کرده و با وی در آنکارا دیدار و گفتگو کرده است .
5- به عقیده بسیاری از کارشناسان، ایران پس از لغو تحریم های اقتصادی که اوایل تیرماه (ژوئن 2015 )آغاز خواهد شد، به کشوری تواناتر در منطقه، بازاری بزرگ و صادرکننده بی قید و شرط نفت و گاز تبدیل خواهد شد . درآن زمان، شرکت های ترکیه فرصتی طلایی برای تعامل با ایران در زمینه صادرات و واردات پیدا خواهند کرد و شاید حجم مبادلات سالانه ترکیه و ایران که هم اکنون 30 میلیارد دلار است، به 2 برابر یا بیشتر در چند سال آینده افزایش یابد. و این موضوعی است که مورد توجه اردوغان در سفرش به ایران بوده است.
