کتاب "شناخت نظام مالی اسلامی" تألیف "حامد تاجمیر ریاحی" و "علی راه‌نشین" توسط انتشارات دانشگاه امام صادق علیه اسلام وارد بازار نشر شد.
اشتراک گذاری :
به گزارش تقریب (تنا)، کتاب حاضر کتابی جامع از مباحث مختلف در مالی اسلامی و تقابل آن با مفاهیم متناظر در مالی متعارف می‌باشد. کتاب توانسته نمای کلی مطلوبی از نظام مالی اسلامی، تفاوت‌های آن با نظام مالی متعارف و رابطه‌ها و تعارضات طرفین را نشان دهد. همچنین در هر موضوع نظرات مختلف و گاه متعارض موجود در مالی اسلامی بین اندیشمندان و متخصصان مختلف مسلمان، به خوبی و بدون جانب‌گیری و تنگ نظری مورد بحث قرار گرفته است. این کتاب مشتمل بر سه بخش؛ در قالب هجده فصل به شرح زیر منتشر شده است.
بخش اول با عنوان "اصول"؛ چهار فصل ابتدایی کتاب را در بر گرفته و به بحث در مورد نیاز به مبانی و به طور کلی ساختار اقتصاد اسلامی می‌پردازد و چارچوبی که تحت آن نظام مالی اسلامی قرار است کار کند را ارائه می‌دهد. این بخش به توضیح فلسفه و ویژگی‌های اصلی نظام مالی اسلامی که به وجود آورنده اساس عمل‌کردهای نهادهای مالی اسلامی پرداخته و در ادامه به توضیح محدودیت‌های اصلی که نهادهای مالی اسلامی لازم است آن‌ها مراعات کنند می‌پردازد مثل ممنوعیت ربا که کم‌تر بحث برانگیز است. در این بخش تأکید بیشتری بر معنای ضمنی لغت ربا و این که چگونه شکل‌های مختلف تجارت و مالی امروزی را در بر‌می‌گیرد شده است.
بخش دوم با عنوان "مبانی عقود در مالی اسلامی"؛ فصلهای پنجن تا هفتم رادر در برگفته و نظری اجمالی از قانون عقود و قراردادهای اسلامی را عرضه کرده و به طور مبسوط ملزومات اساسی داد و ستدهای مختلف را که باید نهادهای مالی اسلامی عهده‌دار آن باشند را شرح می‌دهد و خوانندگان را قادر می‌سازد تا بفهمند ماهیت قراردادهای مختلف چیست. گرچه عمل‌کرد اصلی بانک‌های سنتی وام دادن است، فعالیت‌های بانک‌های اسلامی به تجارت، اجاره و بخش‌های تجاری واقعی دیگر از طریق تعدادی از ساختارهای تجاری مربوط می‌شود. قوانین خرید و فروش و وام‌ها و قرض‌ها برای دست‌اندرکاران بانک‌داری اسلامی مهم است و سه فصل را در بر‌می‌گیرد. این بخش به توضیح مؤلفه‌های اساسی قراردادها نظیر قراردادهای فروش، وام و قرض و تعدادی از قراردادهای فرعی مربوطه نظیر حواله، کفالت و رهن می‌پردازد.
بخش سوم با عنوان "مالی اسلامی ـ محصولات و رویه‌ها"؛ فصول هشتم تا هجدهم کتاب را در بر گرفته است. این بخش که راهبردی‌ترین بخش کتاب است است، نظری اجمالی از محصولات مالی را از دیدگاه سنتی و اسلامی ارائه داده و به بحث پیرامون شیوه‌های اصلی تجارت اسلامی و سرمایهگذاری می‌پردازد. در ادامه توضیح می‌دهد که روش‌های مالی چگونه باید توسط نهادهای مالی اسلامی مورد استفاده قرار گیرند. توضیحات مفاهیم اعتبار و فروش در آینده (مرابحه - معجّله، سلم و استصناع)، اجاره سرمایه‌ها و خدمات، روش‌های مبتنی بر مشارکت، مضاربه و مشارکت نزولی به وسیله فرآیندهایی که توسط نهادهای مالی اسلامی دنبال می‌شوند که تسهیل کننده‌ی ارباب رجوع مختلف بوده و در آن پیروی از شریعت تضمین شود. فصل سیزدهم به بحث پیرامون قراردادهای فرعی می‌پردازد که (هم‌راه با قراردادهای اصلی دیگر) نظیر وکالت (نمایندگی) تورّق (بدست آوردن پول نقد از طریق فعالیت‌های خرید و فروش)، جعاله (دست‌مزد یا پاداش برای انجام هر کار توصیف شده) و استیجار (تکرار فروش - خرید یا قرارداد عرضه) می‌توانند توسط نهادهای مالی اسلامی مورد استفاده قرار گیرند. فصل چهاردهم مشتمل بر چندین اصل راهنما در مورد کاربرد این سیستم در سپردهگذاری و طرفین سرمایه، مسائل مربوط به توسعه محصولات مالی، مدیریت سپرده و مالی زمینه‌های خاص می‌شود. فصل پانزدهم به بحث در مورد موضوعات حیاتی نوظهور در مالی اسلامی - صکوک و تبدیل به اوراق بهادارسازی، شرح مفاهیم و بحث در مورد فرآیندهای آن می‌پردازد. این فصل توضیح می‌دهد که چگونه مفهوم صکوک را می‌توان به کار برد تا پتانسیل عظیم مالی اسلامی محقق شود. فصل شانزدهم به مفهوم، روش و پتانسیل تکافل – راه‌کاری اسلامی برای بیمه - اختصاص داده شده که توسعه آن برای کامل کردن چرخه مالی و بانک‌داری اسلامی ضروری است. نظریه بانک‌داری اسلامی و راه و روش آن در معرض اعتراضات و انتقادات زیادی است، نه فقط توسط آن‌هایی که شک و شبههای در مورد ممنوعیت سود یا بهره تجاری جدید دارند بلکه توسط آن‌هایی که یک نظام ایده‌آل و کاملاً خالصی که در یک چارچوبه زمانی خاص منافع اجتماعی اقتصادی دارد مجسّم می‌کنند. فصل هفدهم به ارزیابی چنین انتقاداتی اختصاص دارد. فصل هجدهم ـ مسیرآینده ـ بخش پایانی این کتاب است که به بحث پیرامون دورنماها، مسائل و چالش‌های پیش روی جنبش مالی اسلامی و این که چگونه و تا چه حد می‌تواند نقش خود را در رشد و توسعه اجتماعی اقتصادی جوامع ایفا کند، می‌پردازد.
