مراسم یا رمضان بین تركمنها در شب چهاردهم ماه رمضان و در ترکمنستان یک روز پیش از حلول این ماه مبارک برگزار میشود.
اشتراک گذاری :
یكی از مراسم ماه رمضان در میان تركمنها، مراسم « یا رمضان» است. این مراسم در بین ترکمنهای ایران، در شب چهاردهم ماه رمضان و در ترکمنستان یک روز پیش از حلول این ماه مبارک برگزار میشود.
«یارمضان» را از این لحاظ که خاستگاه مردمی دارد و سینه به سینه از نسلهای گذشته به نسل امروزین ترکمنها رسیده، بایستی در ردیف ادبیات شفاهی که با ماه رمضان ارتباط مستقیم دارد، قرار دهیم.
ساكنان مناطق تركمننشین كه به اجرای این مراسم سنتی دیرینه واقف هستند، همه ساله در این شب به انتظار رسیدن این گروهها مینشینند تا پس از شنیدن اشعاری در وصف رسول اكرم (ص)، بركات ماه مبارك رمضان و دعا برای اهل خانه، هدایایی به آنان تقدیم كنند.
ترکمنها بر این عقیدهاند که این مراسم باعث افزایش بركت در منزل و اعطای سلامتی اعضای خانواده میشود و بنا به اعتقاد ترکمنهای ایران، برپایی آن به این معناست که خانوادهها بر تداوم امساک در مابقی ایام ماه مبارك رمضان همت گمارند.
این مراسم در بین ترکمنهای ایران در شب چهاردم ماه مبارک رمضان به این صورت انجام میگیرد كه پس از اقامهی نماز عشا و تراویح، دستههایی در بیرون مسجد هر محله تشكیل میشود و این دستهها از بین خود یك سرخوان و یك صندوقدار که به آن اصطلاحا «اشک» (الاغ) میگویند، انتخاب میكنند.
سرخوان را معمولا اعضای دسته انتخاب میکنند و معمولاً فردی انتخاب میشود که چهرهی موجهی نسبت به بقیه داشته باشد و صدای رسا و زیبایی نیز داشته باشد. در برخی از مناطق، طلاب حوزههای علمیه برای این انتخاب ارجحیت داده میشوند.
«یارمضان» در حقیقت واگویههای عامیانهای است که به مناسبت ماه مبارک رمضان به زبان ترکمنی خوانده میشوند. به این ترتیب که جوانان ، نوجوانان و کودکان ترکمن دستههایی را تشکیل میدهند و به در خانههای ترکمن رفته و مقابل آن تجمع میکنند. در بین ترکمنهای ایران، سرخوان شروع به خواندن ابیاتی که غالبا در بارهی فضیلت ماه مبارک رمضان و دعا و نیایش در بارهی اهل آن خانه است، میکند. پس از پایان قرائت هر بند از آن اشعار توسط سرخوان، دیگر اعضای گروه، یک صدا «آلّاو» (که به نظر میرسد مخفف عبارت «الله هو» باشد) می گویند. البته در مراسمی که در ترکمنستان برگزار می شود ، معمولاً سرخوانی وجود ندارد و تمامی اعضای گروه، ابیات را با هم میخوانند و به جای عبارت «آلّاو» ، عبارت «یا رمضان» را به کار میبرند.
می توان این گونه استنباط کرد که عبارت «آلّاو» یا «یارمضان» که از سوی دیگر اعضای دسته در پایان هر بند به صورت هم صدا بیان میشود، نوعی تأکید و یا به عبارت دیگر تائید (و به تعبیری تکبیر) سخنانی است که سرخوان به نمایندگی از سوی آنها قرائت میکنند.
دسته ها به در خانهها میروند و با خواندن فضیلتهای این ماه و اعلام این که نیمی از ماه مبارک سپری شده، مردم را تشویق به ادامه روزه داری مینمایند.
پس از پایان یافتن مراسم، صاحب خانه انعامی به نماینده آن دسته میدهد. شکل انعام متفاوت است و بستگی به وضعیت مالی آن خانه دارد اما غالبا پول نقد، آرد، شیرینی، شکر و امثالهم است. دادن انعام از سوی هر خانه ـ که در ابیات سرخوان از آن به نام «یارمضان «زکاتی» (زکات یارمضان) یاد میشود ـ شاید با واجب بودن پرداخت زکات فطر (فطریه) برای هر خانواده بیربط نباشد. به عبارت دیگر، خانوادهها با دادن انعام به دستهها، به نوعی فطریه را نیز پرداخت میکنند تا اگر به هر شکلی نتواند در پایان ماه مبارک آن را پرداخت نمایند، به لحاظ شرعی مشکلی نداشته باشند
در پایان این مراسم كه معمولا تا پاسی از شب به طول میكشد، افراد گروه نذورات جمع آوری شده را بین خود و یا مستمندان تقسیم میكنند.