حرکت های آزادی خواهانه، ضد استعماری و عدالت طلب در جهان اسلام که دو خصلت برخاسته از فرهنگ اصیل اسلامی منطقه و مردمی بودن را واجد هستند، در اصطلاح سیاسی موسوم به بیداری اسلامی شده و در آن بخش طبقه بندی می شوند.

«بیداری اسلامی» شاخص ها و خصلت های متنوع و متعددی دارد اما با توجه به اشغال فلسطین و قدس به عنوان قبله اول مسلمانان جهان توسط صهیونیست ها، توجه و تأکید موکد و دسته اولی بر آرمان آزادی فلسطین و نابودی اسرائیل از شاخص های راهبردی و هویت بخش جنبش های ذیل بیداری اسلامی محسوب می شوند. آزادی فلسطین، از بعد اسلامی، انسانی، فرهنگی، هویتی، تمدنی، اخلاقی و اقتصادی برای مسلمانان جهان دارای اهمیت و اولویت نخست است.

در مقاله ذیل علاوه بر بررسی فرایند شکل گیری و گسترش امواج بیداری اسلامی در منطقه، به وزن گفتمانی و فرهنگی مسأله فلسطین در این فرایند می پردازیم. 

«نهضت مقاومت اسلامی» در تاریخ معاصر ایران، توسط شهید بزرگوار سید مجتبی نواب صفوی و حرکت فدائیان اسلام در دهه 20 ه.ش آغاز شد و سرانجام در نهضت امام امت در دهه 40 ه.ش به تکامل رسید و نهایتا با رهبری قاطع و منحصر بفرد حضرت امام خمینی (ره) منجر به سرنگونی رژیم پهلوی و پیروزی انقلاب کبیر اسلامی شد و فصلی نوین و سراسر شکوه را در تاریخ جهان اسلام رقم زد.

امواج "اسلام سیاسی" بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به ایران منحصر نشد و از مرزهای ایران فراتر رفت و آنچه اکنون موسوم به "بیداری اسلامی" شده است با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران گسترده تر شده و قوت و توان روزافزون پیدا کرد.

اندیشه اتحاد اسلامی، اخوت اسلامی، بیداری اسلامی، بازگشت به خویشتن، مبارزه با هرگونه ظلم و ستم و نفی شرک و اعتلاء جهان اسلام و بویژه محو رژیم صهیونیستی و آزادی قدس شریف در هسته مرکزی آرمان ها و ارزش های نهضت های و حرکت های ذیل بیداری اسلامی قرار دارد. لذا امواج بیداری اسلامی و اسلام سیاسی با گسترش و تعمیق در سطح جهان اسلام علی رغم تمام دشمنی و موانع موجود، به تهدیدی پایدار برای رژیم صهیونیستی تبدیل شد و تمامی معادلات راهبردی آن را یکسره برهم زد.

هم اکنون نیز امواج بیداری اسلامی تمامی جوامع و کشورهای اسلامی را البته با درجه شدت و عمق متفاوت، متاثر کرده است. کشورهایی چون لبنان، سوریه، عراق، افغانستان، یمن و فلسطین در هسته اولیه امواج بیداری اسلامی جای دارند و فرهنگ اصیل مقاومت اسلامی در تمامی سطوح و لایه های جامعه آنها درونی شده و ریشه دوانده است و بقیه کشورهای اسلامی هم هر یک به نوعی از فرهنگ بیداری اسلامی متأثر شده اند.

فلسطین و فلسطینیان که در خط مقدم مبارزه با رژیم صهیونیستی قرار دارند با تکیه بر فرهنگ و گفتمان مقاومت اسلامی حماسه رقم زدند و گذشته تلخ توأم با شکست های متوالی و رنج جانفرسای تحت اشغال بودن را به لطف درونی کردن فرهنگ مقاومت اسلامی به فراموشی سپردند.

بعد از انقلاب اسلامی امواج بیداری اسلامی در کنار توسعه طولی و کمی، رشد عمقی و کیفی نیز پیدا کرد. اکنون اسلام انقلابی دارای ابعاد راهبردی و متنوع نظامی، سیاسی، حقوقی، اقتصادی، دینی، رسانه ای و تبلیغی، جمعیتی، امنیتی و اطلاعاتی و ... است.

حمایت همه جانبه از مساله فلسطین، انتفاضه قدس و مقاومت دریک محیط راهبردی علیه اسرائیل، ابعاد مختلف و پایدار خواهد داشت. حمایت همه جانبه درابعاد سیاسی، حقوقی، نظامی، اقتصادی، جمعیتی، رسانه ای و تبلیغی و ... از مقاومت فلسطین یک حمایت پایدار محسوب می شود که می تواند بیشترین فشارها رادر حوزه های گوناگون و جبهه های مختلف بر رژیم صهیونیستی و متحدین آشکار و پنهانش وارد کند.

رشد و توسعه کمی و کیفی اسلام سیاسی در منطقه، تحولات سال های اخیر منطقه غرب آسیا (خاورمیانه) و توطئه های غربی-صهیونیستی متاسفانه، آسیب هایی نیز برای اسلام سیاسی و بیداری اسلامی به دنبال داشته است که باید در بررسی های دقیق و موشکافانه آسیب شناختی بررسی گردد.

بعضی از گروه های اسلامی در اثر تحولات اخیر منطقه و تلاش ها و توطئه های فرصت طلبانه برخی از کشورهای منطقه (مثل عربستان سعودی، امارات، ترکیه و قطر) به منظور سو استفاده از جنبش های اسلامی و مقاومت فلسطین در راستای مقاصد انحرافی خود و معامله با طرف غربی و اسرائیلی، دچار بحران هویت و انحراف از خط اصیل اسلام سیاسی شده اند. اما "فلسطین قطب نمای بیداری اسلامی است" لذا حمایت مدبرانه، سنجیده و خردمندانه از آرمان آزادی فلسطین و قدس شریف، هویت جریانات و گروه های اصیل اسلامی را مشخص خواهد کرد.

"آرمان فلسطین و آزادی قدس شریف، قطب نمای بیداری اسلامی است" و محل وحدت مسلمانان است. هر چه بر فلسطین تاکید کنیم بر وحدت مسلمانان تاکید کردیم. یکی از مهمترین آرمان ها و اهداف بیداری اسلامی  آزادی فلسطین و محو اسرائیل است. بنابراین نپرداختن به آرمان فلسطین نشانگر از خودبیگانگی انقلابات و جنبش های غیر اسلامی یا منحرف بوده و به بحران هویت آنها منجر خواهد شد.

لذا در یک نگاه کلی تاکید بر آرمان فلسطین و آزادی قدس شریف محل تمایز و تشخیص حرکت های اصیل اسلامی از سایر حرکت ها و جریانات غیر اصیل، التقاطی و منحرف موجود در جهان اسلام است.

حال در چنین بستری مناسبت اسلامی "روز قدس" بعنوان آخرین جمعه ماه مبارک رمضان که مورد احترام و توجه قاطبه مسلمانان از تمامی مذاهب است کارکردی وحدت آفرین، هویت ساز و هدایت بخش داشته و تاکیدی موکد بر پیشگامی حرکت های اصیل اسلامی در حمایت از آرمان آزادی فلسطین و مبارزه علیه اسرائیل است.