نسل جوان مسلمان دچار خلاء معرفتی شده است. اسلام همه پاسخ ها را برای حل مشکلات دارد. باید بتوانیم همه قرائت های متفاوت را از مصادر و منابع اسلامی بدست آوریم وبا زبان روز آنها را به مردم منتقل کنیم.

پروفسور عبدالعزیز ساچه دینا استاد مطالعات اسلامی در دانشگاه "جورج ماسون" آمریکا که برای شرکت در کنفرانس بین المللی "کرامت انسانی " به لندن سفر کرده بود در یک نشست صمیمانه با خبرنگار تقریب (تنا) در لندن به پرسشهايی درخصوص مهمترین مسائل  روزجهان اسلام پاسخ گفت.

وی که در یک دهه اخیر مطالعات خود را بر روی اخلاق اجتماعی و سیاسی متمرکزکرده است درباره مشکلات فعلی جهان اسلام و مسلمانان معتقد است،در حال حاضر نبود روش مناسب برای ایجاد رابطه نسل جوان جامعه اسلامی با اندیشمندان و علمای مسلمان از مهمترین مشکلات دنیای اسلام است به همین علت به نظر می رسد که نسل جوان مسلمان دچار خلاء معرفتی شده است . همچنين آثاری که از اندیشمندان مسلمان منتشر می شود به زبانی نیست که برای عموم مردم قابل استفاده باشد وجذابیت های لازم را هم برای نسل جوان ندارد. در واقع باید بگویم شیوه های سنتی در حال حاضر گیرایی لازم را ندارد و این باعث ایجاد یک خلاء درجامعه اسلامی شده .متاسفانه متفکرین اسلامی و حتی علمای ما به مسائل مورد نیاز امروز مسلمانان کمتر توجه می کنند و نیازهای جامعه امروز را در نظر نمی گیرند. درحالیکه اسلام همه پاسخ ها را برای حل مشکلات دارد اما به شرطی که ما بتوانیم همه قرائتهای متفاوت را از مصادر و منابع اسلامی بدست آوریم و با زبان روز آنها را به مردم منتقل کنیم.زیرا اگر ما بحث ها را صرفا آکادمیک وعلمی مطرح کنیم،برای عموم جامعه قابل استفاده نیست واگر هم آنها را با زبان سنتی ومرسوم گذشته مطرح کنیم دیگر برای مردم امروز جذابیت لازم را ندارد.

س) آیا منظور شما این است که بین متفکرین وعلمای اسلامی با نسل جوان جامعه اسلامی شکاف وفاصله ایجاد شده و به همین خاطر امکان انتقال معارف اسلامی به این نسل کمتر وجود دارد؟
بله همینطوراست،اجازه بدهید مثالی برایتان بزنم،اخیرا از من دعوت شده بود تا در کربلا برای گروهی از جوانان صحبت کنم . من در آنجا متوجه شدم که حتی در شهری مذهبی مانند کربلا بسیاری از جوانان آنطور که باید با مسائل اسلام آشنا نیستند .البته کاملا مشخص است که همه مردم دین خود را دوست دارند اما منابع معرفتی و اخلاقی اسلام به شکلی که قابل دریافت برای نسل امروز جامعه اسلامی باشد به آنان ارائه نمی شود.

س)پس چرا گروه های تروریستی مانند داعش با افکار واندیشه های غلطی به نام اسلام توانسته اند از میان جوانان مسلمان افرادی را به سوی خود جذب کنند که حتی دست به جنایت وآدم کشی بزنند؟
بخشی از این مشکل به دولت های اسلامی برمی گردد زیرا بسیاری از آنها دولت های دیکتاتوری هستندکه تنها به فکر پر کردن جیب خود ومنافع شخصی خود بوده و دچار فساد اقتصادی هستند در حالی که مردم عادی جامعه وبویژه جوانان که تشنه عدالت هستند صدایشان به جایی نمی رسد واز هیچ جایی هم نمی توانند طلب عدالت کنند.در چنین شرایطی گروههای تروریستی با شعارهای فریبنده ، همچون عدالت خواهی واجرای احکام اسلامی ونیز با تزریق پول به آنان ، جوانان را به سمت خود جذب می کنند.

س) تغذیه فکری و منابع مالی گروه های تروریستی از کجاست؟
بسیاری از سرمایه داران کشورهای عربی بویژه در عربستان پشتیبان گروه های تروریستی اند. حتی ممکن است ارتباطی هم با دولت هایشان نداشته باشند. بنابراین مشکلات وخلاء های اقتصادی هم در اینجا بسیار دخیل است و درچنین شرایطی جوانانی که از خود بیگانه و سرخورده شده اند به راحتی جذب کسانی می شوند که می توانند این خلاء را پرکنند.خلاءهای اقتصادی و خلاءهای فکری . یعنی گروه های تروریستی در کنار تامین مالی این افراد با طرح شعارهای فریبنده ای مانند اجرای عدالت و نیز ایجاد جو هیجان از طریق عملیات نظامی و جنگ ،جوانان را براحتی به سوی خود جذب می کنند و متاسفانه تاکنون چهره خشنی از دین به نمایش گذاشته اند.
نکته مهم دیگر اینکه جوان ها به آینده خود امیدی ندارند.حتی آن دسته از جوانانی که به غرب می روند و تحصیل می کنند وقتی به کشورشان بر می گردند دچار نوعی دوگانگی می شوند. مثلا کشوری مثل عربستان سعودی را در نظر بگیرید،مردم عادی در این کشور آینده روشنی ندارند و به لحاظ فکری نیز از خود بیگانه هستند و زیر بنای فرهنگی این کشورها هم برمبنای فرهنگ قومی وقبیله ای است بنابراین جوان نسل جدید از آن گریزان است .دولت های چنین کشورهایی هم بدشان نمی آید که جوان ها از کشور خارج شوند،چون بودنشان موجب دردسر برای دولت ها خواهد بود.بنابراین باز هم تکرار می کنم که خلاء فکری ،فرهنگی ومشکلات اقتصادی ،همینطور نا امیدی نسبت به آینده همه دست به دست هم داده تا به سمت گروه های افراطی کشیده شوند.

س) سوال اینجاست که بسیاری از این مشکلات در گذشته هم وجود داشته اما چرا در یک دهه اخیر بصورت افراطی و حرکت های تروریستی بروز کرده است؟
در چند دهه اخیر حرکت ها و جنبش های انقلابی در جهان شروع شد به این امید که به عدالت دست یابند اما واقعیت این است که سیاست هیچگاه نتوانسته است عدالت به ارمغان بیاورد. در بسیاری از این کشورها فقر ،بیکاری و فساد اقتصادی بیداد می کند و تنها جیب عده ای خاص پر از پول شده در حالی که اکثریت مردم همچنان دچار مشکلات اقتصادی هستند.
در هر حال ما در جهان اسلام وضعیت نا به هنجاری داریم و وقتی مردم از طریق اینترنت ورسانه های جمعی ، جهان خارج را می بینند و وضعیت خودشان را با آنها مقایسه می کنند ، لاجرم دچار سرخورگی ویآس می شوند.

س) نقش دولت های غربی را در بوجود آوردن این اوضاع در جهان اسلام چگونه ارزیابی می کنید؟
دولت های غربی نقشی بسیار دقیق ،گسترده وحساب شده ای دارند.آنها می خواهند تغییرات فرهنگی در کشورهای جهان اسلام ایجاد کنند واز این طریق مردم را علیه دولت های خودشان تحریک کنند و تغییرات مورد نظر خودشان را به دست مردم بومی هر کشوری بوجود آورند.هدف آنها همسان سازی فرهنگی وسپس تسلط بر این کشورها است. اگر در دهه 1970 جنبش های انقلابی علیه آمریکا شکل گرفت اینک آمریکا وغرب می خواهند جنبش هایی در کشورهای اسلامی شکل دهند که در جهت سیاست های خودشان باشد.

س) اجازه دهید برگردیم به موضوع گروه های تروریستی وتکفیری ، آیا رفتار آنها هیچ نسبتی ورابطه ای با اسلام دارد؟
واقعیت این است که رفتار این گروه ها هیچ ربطی به اسلام ندارد اما متاسفانه مشکل اینجاست که در بعضی از مصادر ومنابع دینی موضوعاتی از گذشته وجود داشته که شرایط را برای سوء استفاده و یا برداشت های غلط از دین فراهم می کند.مثلا احکامی را از "بخاری" یا  "صحیح مسلم" بیرون می آورند وبا استناد به آنها خشونت و یا جهاد را برای خود موجه می دانند. در این باره باید گفت که از واژه جهاد برداشت و فهم غلطی وجود دارد. اسلام بر جهاد تاکید می کند اما این چیزی که امروز گروه های به اصطلاح جهادی ادعا می کنند هیچ سنخیتی با مفهوم واقعی جهاد ندارد ما در اسلام جهاد دفاعی داریم که بسیار هم به جا  و درست است اما جهاد ابتدایی با روح اسلام سازگاری ندارد.