اندیشمند اسلامی، از بین رفتن همکاری و همبستگی بین جوامع اسلامی و همچنین استبداد و فردگرایی را از دلایل اصلی افول تمدن اسلامی برشمرد.

"محمد المحفوظ" اندیشمند اسلامی اهل استان قطیف عربستان که صاحب مقالات   و کتابهایی در زمینه فرهنگی و اجتماعی و ... است و همچنین حضور فعالی در سمینارها و انجمنهای فرهنگی و ادبی دارد، در گفتگو با خبرگزاری تقریب، دلایل افول تمدن اسلامی و کم رنگ شدن تأثیر آن در زندگی عامه را این چنین ذکر می کند:

1.حاکمیت روش انحصاری و فردگرایی در قدرت: تمدن همانند یک دستاورد انسانی است که با وجود استبداد سیاسی و نبود آزادی و حاکمیت محقق نمی شود.

نگاه دقیقی به واقعیتهای اسلامی به ما نشان می دهد که استبداد و فردگرایی و نبود نیروی جمعی از دلایل اصلی نابودی تمدن اسلامی است؛ بنابراین اولویت حقیقی برای بنای تمدن اسلامی، حاکمیت ارزش آزادی و ممانعت از حاکمیت قدرتها است، تا امت اسلامی بتواند قدرتی ایجاد کند که بار دیگر به ایجاد تمدن اسلامی جدید منجر شود.

2. دور ماندن نیروهای جامعه اسلامی از تمدن سازی: تمدن تنها به وسیله سلطه سیاسی به وجود نمی آید بلکه همه اجزا و نیروهای زنده امت را در بر می گیرد.

3.از بین رفتن سطح همکاری و همبستگی بین جوامع اسلامی: ایجاد و تحکیم تمدن اسلامی بدون همکاری تمامی نیروهای جامعه محقق نمی شود.

محمد المحفوظ در ادامه بار دیگر تأکید کرد که تمدن نوین اسلامی بدون آزادی و عدالت و همکاری بین تمامی اجزای امت اسلامی و نیروهای فعال آن محقق نمی شود.

وی افزود:امت اسلامی نیاز به اراده سیاسی و فرهنگی پایدار دارد تا برای همه مسلمانان امکان ایجاد تمدن اسلامی جدید و از بین رفتن موانع ایجاد تمدن فراهم شود.

این اندیشمند اسلامی ضمن تأکید بر ضرورت تأسیس تمدن نوین اسلامی از جهت نیاز همیشگی به آن گفت: تمدن نوین اسلامی معاصر، نتیجه تلاش همه مسلمانان در زمینه توسعه روحی و مادی برای رسیدن به ایجاد تمدن اسلامی است، تمدنی که به انسان مؤمن و امت مؤمن اعتماد دارد.

وی در مورد امکانات و توانمندیهای امت اسلامی برای ایجاد این تمدن هم گفت: در خصوص مواد خام باید گفت، موادی که هر امتی برای بنای تمدن به آن نیاز دارد، در فضای بین مسلمین معاصر فراهم است و به اراده سیاسی نیاز دارد که این اراده قادر به احیا و مخلوط کردن مواد خام موجود در نزد مسلمانان با یکدیگر باشد.

وی نبود اراده سیاسی که قادر به تحریک همه نیروهای امت برای بنای تمدن نوین باشد را از موانع احیای تمدن نوین اسلامی بر شمرد و گفت: توجه به زمینه های سیاسی در همه زمینه ها به ما قدرت ایجاد تمدن نوین اسلامی را می دهد.

محمد المحفوظ خاطرنشان کرد که مراکز آکادمیک و همچنین دانشمندان و متفکرین اسلامی و مؤسسات اندیشه راهبردی، نقش مهمی در بنای تمدن نوین اسلامی  دارند.

وی در پایان تأکید کرد که از بین رفتن شکافها بین واقعیتهای اسلامی به ما این امکان را می دهد تا تمامی آنچه که برای ایجاد تمدن نوین اسلامی به آن نیاز داریم، فراهم شود.