يك محقق و پژوهشگر اهل سنت، فتواي رهبر انقلاب مبني بر حرمت اهانت به مقدسات اهل سنت را در نوع خود بي‌نظير خواند.

اشاره: دكتر سيد مختار هاشمي، استاد دانشگاه، پژوهشگر و متفكر اهل سنت ايراني است كه در حال حاضر در جايگاه همكار تحقيقاتي در دانشگاه نيوكاسل انگلستان فعال است. وي در گفت‌وگويي با خبرنگار تقريب، ارزيابي خود را از فتواي اخير رهبر معظم انقلاب مبني بر حرمت اهانت به مقدسات اهل سنت و همسران پيامبر اكرم(ص) بيان كرده و اظهار مي‌دارد با وجود آنكه اين فتوا بازتاب خوبي در رسانه‌هاي خارج از ايران داشته است ولي جمهوري اسلامي ايران مي‌تواند و بايد اين فتوا را بيش از پيش به محل توجهات جهان اسلام تبديل كند. 

متن اين گفت‌وگو به شرح زير است: 

س: جناب دكتر، ارزيابي خود را از اهميت فتواي اخير رهبر معظم انقلاب بفرماييد. 

ببينيد، متأسفانه نگرش تاريخي به دين و نگاه روايتي صرف به تاريخ اسلام به دور از هرگونه توجه به مصالح روز جهان اسلام باعث ‌شده، بعضي مسائل اختلافي بين شيعه و سني بزرگ‌تر از آنچه كه هست جلوه كند؛ لذا اين فتوا مي‌تواند بسيار مهم باشد از اين لحاظ كه به نظرم براي اولين بار است كه يك مرجع تقليد شيعه آن هم در اين سطح، چنين فتوايي را صادر مي‌كند. 

البته بايد بگويم كه فعاليت‌هاي تقريبي كم و بي‌اثر نبوده و تاكنون از زبان مراجع و علماي مختلف فتاواي تقريبي مطرح شده است ولي اين فتوا در نوع خود واقعا بي‌نظير است. 

س: دليل اين اهميت، غير از اهميت جايگاه ايشان چيست؟ 

خوب ايشان از يكسو مرجع تقليد هستند و پيرواني دارند. از سوي ديگر نقش رهبري در جمهوري اسلامي ايران و در جهان اسلام دارند و نمي‌توان از اين جايگاه صرف‌نظر كرد. محتواي خود فتوا را هم بايد به اين موضوعات اضافه كرد. فتواي اخير آيت‌الله خامنه‌اي، جدا مي‌تواند نوعي انقلاب و تحول جدي در ديدگاه‌هاي جهان اسلام نسبت به يكديگر ايجاد كند. اين محتوا واقعا بي‌نظير است و تاكنون سابقه نداشته است؛ از اين رو نبايد بگذاريم اين فتوا فراموش شده و در حد يك فتواي فقهي باقي بماند. 

س: براي فراموش نشدن اين فتوا و اينكه بتواند همان‌طور كه شما فرموديد منشأ اثرات بسيار در جهان اسلام باشد، چه راه‌هايي را پيشنهاد مي‌كنيد؟ 

ببينيد، اين فتوا با استقبال بسيار گسترده‌اي از سوي بزرگان اهل سنت مواجه شد؛ چراكه اين فتوا با ديدگاه‌هاي اهل سنت نزديك است. اهل سنت اهانت به صحابه و ناموس پيامبر را درست نمي‌داند ضمن اينكه، صحابه و زنان پيامبر را نيز معصوم و مبرا از خطا و اشتباه نمي‌بيند. از اين رو، اگر مسائلي هم بوده، مجوزي براي اهانت نيست.
از اين جهت، براي اثرگذاري بيشتر اين فتوا، بايد ابتدا در ميان شيعيان به دنبال عمل به آن بود؛ به ويژه در ميان علماي شيعه. بازخورد اين فتوا مي‌تواند در فقه سياسي و غيرسياسي تشيع تأثير بزرگي داشته باشد. اهميت جايگاه علماي شيعه در اين زمينه بالاست. بايد كار شود تا اين فتوا ابتدا در سطح علماي اهل تشيع منشأ اثر باشد. بايد ديدگاه‌هاي ديگر علماي شيعه را نيز به اين سمت جلب كرد. البته اين به آن منظور نيست كه علماي شيعه ديدگاهي متفاوت از ايشان دارند بلكه به اين معناست كه آن بزرگواران نيز صراحتا ديدگاه‌هاي خود را در اين زمينه بيان و حمايت خود را اعلام كنند. چون اين بزرگواران هر كدام پيرواني دارند و فتواي مقام معظم رهبري اگر با فتاواي ديگر مراجع تقليد شيعه همراه شود مي‌تواند تأثير بسيار خوبي داشته باشد. 

از طرف ديگر، رساندن اين فتوا به گوش جهان اسلام ضرورت دارد. اين فتوا در واقع پيام مهم جمهوري اسلامي به جهان اسلام است كه از زبان رهبر معظم انقلاب مطرح شده است و بايد آن را به گوش دنياي اسلام رساند. 

ذكر اين نكته نيز از نظرم اهميت دارد كه انتقال درست اين پيام نياز جدي به داشتن يك برنامه استراتژيك دارد كه بايد روي آن كار شود. 

س: در تهيه اين برنامه استراتژيك چه مجموعه‌ها يا افرادي بايد نقش ايفا كنند و هدف چه مجموعه‌اي بايد باشد؟ 

مجمع تقريب مذاهب اسلامي در اين زمينه نقش بسيار مهم و محوري دارد. همچنين سفارتخانه‌ها و رايزني‌هاي فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در كشورهاي اسلامي و سراسر جهان مي‌توانند نقش بارزي داشته باشند. اين فتوا، فتواي يك مرجع تقليد صرف نيست. فتوايي است كه از سوي رهبر جمهوري اسلامي ايران صادر شده است و بايد همه در اين راستا حركت كنند. 

در اين برنامه‌ريزي نيز همچنان كه بايد نخبگان را در نظر داشت، بايد به توده‌ها نيز توجه ويژه كرد. اين فتوا مي‌تواند در عامه مردم تأثير بسزايي داشته باشد. داشتن يك برنامه استراتژيك در اين راستا به ويژه در حوزه آموزشي در مدارس و دانشگاه‌ها مي‌تواند بسيار مؤثر باشد. بايد كار در مسير اين فتوا را از منزل شروع كنيم. نمي‌توان صرفا به حوزه، اليت و نخبگان اكتفا كرد. بايد خانه به خانه كار كرد تا در آينده بركات اين فتوا بروز يابد.