سفیر سابق ایران در آذربایجان گفت: کیفیت رایی که مخالفان اردوغان آورده‌اند خیلی بیشتر از کیفیت رایی است که اردوغان با این همه امکانات آورده است.

گروه مقاومت "تنا": انتخابات ترکیه برگزار شد و اردوغان با دیگر با آراء نسبتا شکننده ۵۲ درصدی به عنوان رئیس‌جمهور این کشور انتخاب شد؛ اردوغان در حالی توانسته برای اولین بار در نظام ریاستی، مدیریت این کشور را بدست بگیرد که مشکلات مختلفی مانند مسائل اقتصادی و امنیتی حکومت او را تهدید می‌کند. 
برای بررسی بیشتر اوضاع ترکیه و شرایطی که این کشور در ۵ سال آینده ریاست جمهوری اردوغان خواهد داشت به سراغ افشار سلیمانی سفیر سابق ایران در اوکراین و آذربایجان رفتیم، در ادامه بخش دوم گفت‌وگوی تفصیلی خبرنگار "تنا" با این کارشناس مسائل ترکیه ارائه می‌شود.

روابط دنباله‌دار اقتصادی ایران و ترکیه بعد از تحریم‌های آمریکا
"تنا": پیش از این شاهد بودیم ایران به وسیله ترکیه تحریم‌های بانکی را دور می‌زد و البته ترکیه هم در این میان سود خود را می‌برد، در تحریم‌های جدید آمریکا، ترکیه چه نقشی خواهد داشت؟
سلیمانی: ترکیه و ایران به عنوان دو کشور همسایه همیشه سعی کرده‌اند به رغم اختلافاتی که در مسائل منطقه‌ای دارند روابط خود را ادامه دهند و این روابط در سطح اقتصادی در حدود ۱۰ میلیارد دلار ادامه داشته و ادامه هم خواهد داشت اما ادامه این وضع از نظر کمی و کیفی بستگی به شرایطی ما دارد و بحث مواجه ما با آمریکا، تحریم‌ها و مذاکرات با اروپا از مسائلی است که هنوز بلاتکلیف است و نتیجه آنها بر روابط دو طرف تاثیر خواهد داشت با این وجود اما ترکیه روش خود را دارد و رسما وزیر امورخارجه ترکیه هم اعلام کرد ما تابع تحریم‌های شورای امنیت هستیم و اگر شورای امنیت ایران را تحریم کند پیروی خواهیم کرد اما اگر دولت‌ها بخواهند تحریم کنند ما راه خود را می‌رویم البته باید توجه داشت قبلا که تحریم‌های شورای امنیت وجود داشته ترکیه سعی کرده‌ است با ایران همکاری کند، هرچند که در آن شرایط هزینه‌های زیادی به ایران تحمیل شد اما به هر حال این همکاری ادامه پیدا کرده است. 

دیگر بازیگران مانع ایران، ترکیه و روسیه برای حل مساله سوریه
رابطه ایران با ترکیه از دو منظر می‌تواند مورد بررسی قرار بگیرد یکی از آنها، موضوعات اقتصادی و تجاری است که ادامه خواهد داشت، موضوع بعدی بحث امنیتی است که دو طرف به ویژه بعد از رفراندوم اقلیم کردستان به یکدیگر نزدیک‌تر هم شده‌اند و احساس لزوم همکاری مشترک بیشتر شده است، موضوع بعدی بحث سوریه است و هرچند ایران و ترکیه در بحث سوریه اختلافاتی داشتند اما روند تحولات در سوریه به سوی رفت که ایران، ترکیه و روسیه کنار یکدیگر نشستند و مسائل به شکلی دنبال شد که در آستانه و سوچی با یکدیگر دیدار کردند البته با وجود اینکه این نشست‌ها نتایج خوبی هم داشت ولی نشان داد اجازه داده نمی‌شود این سه کشور مسائل را حل کنند و طبیعتا بازیگران دیگری که وجود دارند مانع از این می‌شوند که آنها به توافق برسند؛ همین بازیگران اکنون در تلاش هستند تا ترامپ و پوتین با یکدیگر مسائل را حل کنند و قرار است سوریه یکی از موضوعات دیداری باشد که ۱۶ ژوئیه این دو نفر در هلسینکی انجام می‌دهند.

سخنان تند اردوغان برعلیه آمریکا واقعی نیست
"تنا": رابطه آمریکا با ترکیه با توجه به حمایت آمریکا از گولن و کردها به کجا خواهد رسید؟
سلیمانی: به رقم اختلافاتی که ترکیه و آمریکا با یکدیگر پیدا کرده‌اند سابقه نشان داده است که نه ترکیه می‌خواهد آمریکا را از دست بدهد و نه آمریکا ترکیه را و هیچ موقع این اتفاق نمی‌افتد؛ ممکن است روابط ترکیه و آمریکا بسیار شکننده‌ و تنش‌زا باشد اما آنها مذاکره و رفت و آمد می‌کنند و مساله را حل و فصل می‌کنند همانگونه که در داستان سوریه دیدید به رقم وجود اختلافات نهایتا ترکیه، روسیه و حتی ایران چراغ سبز دادند تا ترکیه وارد عفرین شود و قبلا در موضوع منبج گفته بودم که اگر آمریکا اجازه دهد ترکیه حمله خواهد کرد ولی اگر آمریکا مقاومت کند ترکیه حمله نخواهد کرد. 

نیاز متقابل امنیتی و اقتصادی اروپا و آمریکا به ترکیه
اینگونه نیست که هرگونه اظهاراتی که ترکیه برعلیه آمریکا انجام می‌دهد را واقعا انجام دهد، ترکیه روابط با اروپا و آمریکا را ادامه خواهد داد و هرچند اکنون مسائلی در خصوص رابطه آنها با اروپا و آمریکا مطرح می‌شود و ممکن است چند لایه از طناب روابط پاره شود اما همه آن از بین نمی‌رود چون به لحاظ امنیتی و اقتصادی نیاز متقابل وجود دارد و این روابط را ادامه می‌دهند، در مورد گولن هم هرچند درست است که ترکیه ناراحتی خورد را مطرح کرده است ولی آمریکایی‌ها تاکید دارند که قوه قضائیه ما مستقل است و نشان هم داده می‌شود که فشار وجود دارد ولی تصمیمات قضات تحت تاثیر رئیس‌جمهور نیست و یک قاضی ممکن است رای رئیس‌جمهور را هم نقض کند، تحویل فتح‌الله گولن به این راحتی نیست که ترکیه بخواهد و اتفاق افتاد. 
اردوغان از چند موضوع در دوره قبل از انتخابات برای پیروزی استفاده کرد که از جمله آنها بحث گولن، سوریه، کردها و مواردی از این دست بود و اکنون پس از پیروزی شاید اصرار نداشته باشد که در موضوع گولن روابط خود با آمریکا را خراب‌تر کند، با وجود اینکه ممکن است این مساله را در مصاحبه‌های خود مطرح کنند ولی این موجب نمی‌شود روابط ترکیه با آمریکا از هم بپاشد؛ با توجه به وجود مسائل منطقه‌ای حتما آمریکا رایزنی خود با ترکیه را ادامه خواهد داد و چون مسائلی مانند موضوع کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس مانند قطر و همچنین روابط ترکیه با ایران و اسرائیل وجود دارد طبیعتا هر کدام از آنها مسائلی هستند که موجب می‌شود ترکیه روابط خود با آمریکا را ادامه دهد و به نتایج مشترکی خواهند رسید هرچند که ممکن است اختلافاتی هم داشته باشند همچنان که اروپایی‌ها هم در رابطه با ترکیه مسائلی را مطرح می‌کنند ولی روابط ادامه پیدا خواهد کرد.

عدول از مواضع سال ۲۰۱۳ دلیل کم شدن آرا اردوغان و عدالت و توسعه
"تنا": آیا امکان دارد قدرت‌های جدیدی که اردوغان در نظام ریاستی بدست آورده چهره دموکراسی در ترکیه را عوض کند؟
سلیمانی: آقای اردوغان سعی کرده حزبش، حزب قالب در ترکیه باشد اما به رغم همه این تلاش‌ها نتیجه انتخابات نشان داد که حزب او حزب قالب نیست، یعنی به جای اینکه حزب عدالت و توسعه بیش از ۵۰ درصد رای بیاورد در حدود ۴۰ و خورده‌ای درصد رای آورد و این نشان می‌دهد تا اینجای کار به رغم استفاده‌هایی که از فضای فوق‌العاده و اضطراری و همچنین فرصت‌های پساکودتای نافرجام کرده‌ نتوانسته حزب خود را به بالای ۵۰ درصد آرا ببرد و نشان می‌دهد روندی که طی شده روند نتیجه بخشی نبوده است. 
اردوغان به رغم همه استفاده‌هایی که از رسانه‌هایی دولتی کرده و همه امکاناتی که در اختیار بوده و برای حزب خودش استفاده کرده باز نتوانستند آنگونه که باید نه برای حزب و نه برای خودش رای جمع کنند، البته اگر اردوغان روند قبل از ۲۰۱۳ را ادامه می‌داد می‌توانست به شخصه بالای ۶۰ درصد آرا را برای خودش و بالای ۵۰ درصد آرا را برای حزب خودش بیاورد، ولی عدول از این مواضع رای او را کم کرد؛ اکنون رای اردوغان و حزب عدالت و توسعه در مناطق کردی خیلی کم شده است در صورتی که در مقطعی باتوجه به روند صلحی که برای حل مشکل با پ.ک.ک انجام می‌دادند کردها خیلی به سمت حزب عدالت و توسعه و آقای اردوغان آمده بودند، اردوغان الان هم رای گرفته ولی نسبت به قبل کم شده است یا در موضوع علویون ترکیه هم که قبلا با توجه به وعده‌های داده شده بود به آقای اردوغان رای می‌دادند اکنون می‌بینند آن وعده‌ها عمل نشده و تعداد آرا کاهش پیدا کرده است. 

افزایش آرا با کیفیت مخالفان اردوغان در انتخابات
در مجموع از ۴۸ درصد آرایی که به اردوغان داده نشده است، ۳۱ درصد آن به محرم اینجه‌ای داده شده که چند دوره از حزب جمهوری‌خواه خلق نماینده بوده است، اینجه‌ هرچند از بزرگترین حزب مخالف اردوغان در انتخابات شرکت کرده بوده اما درصد رای آنها معمولا ۲۳ تا ۲۵ درصد بوده است از طرف دیگر خانم مارال آکشنر برای اولین بار کاندید می‌شود و ۷ درصد رای می‌آورد، آقای دمیرتاش که از زندان تبلیغ می‌کند و نه سفر استانی داشته و نه دیدار حضور، ۸ درصد آرا را بدست می‌آورد، به نظر من کیفیت رایی که مخالفان اردوغان آورده‌اند خیلی بیشتر از کیفیت رایی است که آقای اردوغان با این همه امکانات آورده است. 

اردوغان نمی‌تواند دموکراسی را در ترکیه ذبح کند
در این شرایط آقای اردوغان اگر بخواهد تمامیت‌‌خواهی کند نمی‌تواند دموکراسی را در ترکیه ذبح کند چرا که هرچند دموکراسی در ترکیه تحت فشار است اما در این کشور نهادینه شده و او اساسا نخواهد توانست پرونده آن را در ترکیه ببندد زیرا اولا بحث داخلی نیست و بین‌المللی و منطقه‌ای است و دنیا هم در حال دیدن آن است، از طرف دیگر مردم ترکیه با رایی که دادند نشان دادند که به رغم همه مشکلات هم طرفدار دموکراسی هستند و هم پای آن می‌ایستند. 
بهترین راه برای آقای اردوغان این است که به دوره ماقبل ۲۰۱۳ بازگرد تا هم محبوبیت خود را افزایش دهد و هم دموکراسی را تقویت کند و هم اینکه فرصت مخالفین که اکنون با انتقاد از او این همه رای جمع کرده‌اند را بگیرد، چون می‌بینند اردوغان کارهای خوبی را انجام می‌دهد و دوباره همان مسائل خوب را مطرح می‌کند.
در مجموع مشکلی برای دموکراسی پیش نخواهد آمد هرچند برخی انسدادها و محدودیت‌ها در مورد آن به شکل غیرمستقیم وجود دارد مثلا برخی از کانال‌های تلویزیونی و رسانه‌ها وجود داشت که به بهانه‌‌ گولن بسته شدند ولی این به معنای این نخواهد بود که فردا ۳۰۰-۴۰۰ کانال تلویزیونی که در این کشور وجود دارد به بهانه گولن مسدود می‌شود و به نظر می‌رسد این اتفاق هرگز در ترکیه روی نخواهد داد، انتظار می‌رود اردوغان اکنون که پیروز شده ملایم‌تر رفتار خواهد کرد.

روابط ترکیه و روسیه استراتژیک نیست
"تنا": روابط آینده ترکیه با روسیه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سلیمانی: با توجه به پیشینه روابط روسیه با ترکیه دو طرف روابط خود را ادامه خواهند داد، مسائلی موجب شده تا ترکیه و روسیه نسبت به قبل به یکدیگر نزدیک‌تر شوند که البته این نزدیکی استراتژیک‌تر نیست، همانطور که برخی‌ از مواقع ایران و روسیه هم به یکدیگر نزدیک می‌شوند اما این روابط هم استراتژیک نیست، با این وجود روابط ترکیه با روسیه می‌تواند بیشتر از روابط ایران و روسیه استراتژیک باشد. 
روابط ترکیه و روسیه ادامه پیدا خواهد کرد، روس‌ها به تازگی توافق کرده‌اند نیروگاه اتمی برای ترکیه بسازند، در موضوع تسلیحات با یکدیگر همکاری دارند، در بحث سوریه با هم همکاری می‌کنند، همکاری اقتصادی و تجاری خوبی با هم دارند که ادامه پیدا خواهد کرد اما در حوزه استراتژی نظامی چون ناتو و آمریکا با روسیه زاویه دارند و ترکیه هم که می‌خواهد با آنها کار کند مجبور است حساسیت آنها را رعایت کند و اینگونه نخواهد بود که بتواند همه چیز را از روسیه بگیرد و به نظر می‌رسد مجبور به بالانس خواهد شد. 

نگاهی ترکیه به روسیه برای کسب امتیاز از آمریکا و اروپا 
اساسا یکی از رویکردها روسیه به ترکیه نگاه کسب منافع از طرف دیگر است یعنی ترکیه چون می‌خواهد برخی از امتیازات را از اروپا و آمریکا بگیرد به روسیه نزدیک می‌شود، روسیه هم چون می‌خواهد مسائل خود با آمریکا یا اروپا را حل کند به ترکیه بیشتر نزدیک می‌شود البته روسیه این رفتار را در مورد ایران هم دارد منتها دست ترکیه بازتر است چون با همه ارتباط دارد و می‌تواند بازی توازن بخشی خود را در ارتباط با آمریکا و اسرائیل و اروپا انجام دهد ولی ایران چون اینگونه روابط را ندارد نمی‌تواند این چنین توازن بخشی را داشته باشد و مجبور است بیشتر تخم‌مرغ‌های خود را در سبد روسیه بگذارد.

ترکیه بعد از اعلام پایتختی بیت‌المقدس روابط خود با اسرائیلی‌ها را ادامه می‌دهد
"تنا": ترکیه‌ ۵ سال آینده با اردوغان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سلیمانی: تغییر خاصی در روابط خارجی ترکیه اتفاق نخواهد افتاد، آنها سعی خواهند کرد روابط خود با کشورهای عضو شورای امنیت، اروپا، روسیه، همسایگان و کشورهای منطقه ادامه دهند و در عین حال موضعگیری‌های خود را خواهند داشت. 
بعد از اینکه بیت‌المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل از سوی ترامپ اعلام شد ترکیه موضع مخالف خواهد گرفت و اجلاس سازمان کشورهای اسلامی را تشکیل خواهد داد، در آنجا هم ۷۵ کشور به عنوان مخالف جمع خواهند شد و به نفع فلسطین و این اقدام جمعبندی خواهند کرد اما نهایتا اتفاقی نخواهد افتاد چون برخی از کشورهایی که عضو سازمان کشورهای اسلامی هستند پیش از این پشت پرده با آمریکا بسته‌اند ترکیه هم بعد از آن علیه اسرائیل موضع خواهد گرفت اما روابط خود با آنها را حفظ می‌کند. در بحث سیاست خارجی، باید سیاست‌های اعمالی و اعلامی را تفکیک کنیم، ترکیه با اسرائیل روابط رسمی دارد و ممکن است حتی سطح این روابط کاهش پیدا می‌کند ولی قطع نخواهد شد و ادامه دارد.
ترکیه روابط خود با عربستان و امارات را ادامه خواهد داد ولی در قطر هم پایگاه خواهد زد و این همکاری با قطر در شرایطی که عربستان، امارات و اردن در مقابل قطر هستند موجب نمی‌شود به ترکیه بگویند شما در قطر پایگاه نظامی زدی و نیرو اضافه کردی با تو هم قطع رابطه می‌کنیم و ترکیه هم این رابطه را بر هم نمی‌زند. این نوع سیاست خارجی با دیپلماسی سیاه و سفیدی که توسط ایران اجرای می‌شود متفاوت است، در این نوع سیاست خارجی دوست و دشمن همیشگی وجود ندارد بلکه مساله منافع همیشگی است.