بخش اول مصاحبه با پرفسور کلوز فون اشتوش چندی پیش منتشر گردید. آنچه که در پی می آید، بخش دوم مصاحبه اختصاصی با وی در دانشگاه ادیان و مذاهب قم است:

• نظر شما درباره این مساله که کاتولیک در اروپا رو به زوال است و پروتستان و اسلام رو به گسترش است ، چیست؟
برای من جدید است و این را نمی دانستم! یک فرقه در آلمان هست که خود را پروتستان می نامند اما پروتستانها قبولشان ندارند. این گروه به شدت مورد توجه مردم هستند. علتش این است که از نظر تجربی دین را به مردم نشان می دهند مثل درویشان شما حالتهایی شبیه رقص و موسیقی دارند. از طرفی مردم چون با عضویت در کلیسا مجبور به پرداخت مالیات هستند ولی با عضویت در این فرقه از پرداخت مالیات معاف می شوند.
اسلام هم به خاطر مهاجرت روز افزون مسلمانان به اروپا در حال گسترش است . 

• عملکرد جدید پاپ مبنی بر گفتگو با شورای مسلمانان در آلمان و ابراز علاقه به ادامه آن که به تازگی در آلمان اتفاق افتاده است، آیا می تواند سخنان گذشته پاپ درباره خشونت دین اسلام را از اذهان عمومی پاک کند؟
صحبتی که پاپ بیان داشت ضد اسلام نبود بحثی را درباره ایمان و منطق با مسلمانان مطرح کرد. مثالی را انتخاب کرد که درست نبود خودش هم فهمید و معذرت خواهی کرد و در ترکیه در مسجد حاضر شد .
هدف پاپ این است که درباره عقل و ایمان که برایش مساله بسیار مهمی است با مسلمانان وارد بحث و گفتگو شود. روش ، تفاوت پیدا کرده اما هدف تغییری نکرده است .
پاپ معتقد است که دین مسیح دینی اصلاح گر است . با صحبت هایی که می کند علاقمند است ادیان دیگر را تشویق کند که عقل و منطق دین را به منصه ظهور برسانند و این انگیزه برایشان ایجاد شود. 

• قشنگ ترین مطلبی که در الهیات دین اسلام دیده اید چه بوده است؟ نه تنها یک چیز ، خیلی چیزها بوده است . خیلی چیزها بوده که در وهله اول زیبایی اش مرا به خود جذب کرده است. صدای تلاوت قرآن به عربی برایم بسیار دلنشین و تاثیر گذار است طوری که مو به تنم راست می شود. همین طور نماز روزانه که فقط حرف و کلمه نیست بلکه تمام وجود انسان را به ذوق وا می دارد. که در چهارچوب ساعات مختلف زندگی روزانه برای یاد همیشگی خدا گنجانده شده است.
سفر به مکه برایم بسیار جالب است و خیلی دوست دارم که بروم. در دین ما هم جایی در اسپانیا هست که به آن «راه یعقوب » می گویند و من چند بار رفته ام. این برایم بسیار جالب است که میلیونها انسان به یک مکان برای یک هدف می روند. همینطور روزه ، من خودم نمی توانم ولی وقتی می بینم که مسلمانان می توانند ساعات طولانی از روز را به خاطر خداوند از خوردن و آشامیدن جلوگیری کنند برایم بسیار بسیار جالب است.
غیر از آن مسلمانانی هستند که با من در تماس هستند و باهم دوستیم من می بینم که طرز زندگی آنها و احساس بین آنها انگار همه را از یک سرچشمه الهی به دست می آورند و با عقایدشان زندگی می کنند. این برایم زیباست. 

• چه عاملی باعث شد که موج فمینیسم در اروپا شکل بگیرد آیا تحت تاثیر دین بوده است؟
اینکه کسانی این حرکتهای فمنیستی را انجام دادند افراد مسیحی معتقد هم بودند و نوعی اعتراض به سیستم مرد سالاری و رهایی از آن بوده است، نمی توان گفت که کاملا تحت تاثیر دین بوده است. به نظر من بیشتر تحت تاثیر عوامل اجتماعی بوده است.
در مسیحیت همه انسانها برابرند و وقتی این موج آغاز شد طبق دین مسیح بوده است. در این باره لطیفه ای وجود دارد که وقتی خداوند مرد را آفرید داشت تمرین می کرد و هنگامی که زن را آفرید خلقتش را کامل کرد این جمله اعتقاد فمنیستهاست. در عین حال آنها موضوعاتی را هم مطرح کردند که در تعارض با کلیسا بود، مثل سقط جنین که کلیسا صد در صد با آن مخالف است. 

• محورهای اصلی الهیات تطبیقی را بیان کنید.
الهیات تطبیقی نمی خواهد از دید بیرونی به مذاهب نگاه کند . سعی الهیات تطبیقی بر این است که ادیان دیگر را بفهمد و درک کند.اصل الهیات تطبیقی مبتنی بر مهمان نوازی است . اگر دو دین را به دو خانه تشبیه کنیم من به عنوان مسیحی سعی می کنم خانه ام را طوری آراسته کنم که اگر کسی وارد خانه ام شود احساس راحتی کند. من هم دوست دارم وقتی وارد خانه یک مسلمان می شوم همین احساس را داشته باشم اینکه مرا به عنوان یک مهمان قبول کنند. این تنها شامل گفتگو نمی شود شامل عمل هم می شود و همین عقیده باعث شد که به ایران بیایم و اینجا باشم. 

تهیه و تنظیم: فاطمه سادات لاجوردی