مجری برنامه در ادامه گفتگو با وزیر امور خارجه ایران پرسید:«رهبر عالی ایران در سخنانی که نقل قول می کنم گفت، ضرب الاجل سی ام ژوئن تغییر ناپذیر نیست و اگر این مدت تمدید شود، مشکلی پیش نخواهد آمد. چیزی که ظاهراً به احتمال تمدید مذاکرات اشاره دارد. مایلم بپرسم، آیا شما و وزیر خارجه کری متعهدید و باور دارید دستیابی به توافق تا سی ام ژوئن ممکن است؟»
وزیر خارجه ایران پاسخ داد:«یقیناً می خواهیم این مساله را اگر ممکن باشد پیش از سی ام ژوئن یه پایان برسانیم. آنچه رهبری گفت و معتقدم هر عقل سلیمی می گوید چنین است، اگر پیشرفت خوبی داشته باشیم و اگر باور داریم بخت مناسبی برای دستیابی به توافق در کار است، نباید به واسطه چند روز بیشتر یا کمتر فرصت را از بین ببریم. هیچ ضرب الاجل زمانی وحی منزل نیست و همه قبول داریم این فرایندی انسانی است، نه الهی که ضرب الاجلی معین داشته باشد. حتی امور الهی نیز می تواند تغییر کند. دستکم بر اساس فلسفه اسلامی چنین است. آنهایی که فلسفه اسلامی مطالعه می کنند [می دانند] حتی خدای متعال ممکن است اراده خود را تغییر دهد. الان در این مرحله هستیم، اما مایلیم خیلی زودتر از سی ام ژوئن آن را به پایان ببریم و همانطور که ابتدا گفتم، قصد داریم از هر فرصتی، از جمله تلاش شبانه روزی، استفاده کنیم، از دوشنبه آینده، در حقیقت از فردا، همین جا در نیویورک شروع کنیم و بعد هفته آینده جایی در اروپا ادامه دهیم تا همه نقطه نظرات توافق را نهایی کنیم.»
وزیر خارجه ایران گفت:« اگر با ترتیبات ان پی تی آشنا باشید، همه اعضای ان پی تی، یا دستکم اغلب آنها، یک توافق پادمان با آژانس بین المللی انرژی اتمی امضا کرده اند و بر اساس آن آژانس بین المللی انرژی اتمی خواهد توانست از تاسیسات اعلام شده کشورها بازرسی به عمل آورد. برخی اعضای ان پی تی علاوه بر توافق پادمان، پروتکلی الحاقی دارند که آژانس بین المللی انرژی اتمی را قادر می سازد در یک چارچوب تعریف شده قانونی به مناطق اعلام نشده دسترسی داشته باشد، به شرط داشتن دلایل خوبی که ثابت کند چنین دسترسی الزامی است. در حقیقت ایران پروتکل الحاقی را از 2003 تا 2005 داوطلبانه اجرا کرد و آماده است آن را دوباره اجرا کند. این عالی ترین سطح شفاف سازی بین المللی است که در حال حاضر موجود است و ایران حاضر است عالی ترین سطح شفاف سازی را بپذیرد. این استانداردی است که کشورهای عضو ان پی تی آن را در مقام استاندارد راستی آزمایی نپذیرفته اند. گمان می کنم این مساله از موضوعات کنفرانس بازبینی خواهد بود و در سه چهار هفته آینده مطرح و بحث خواهد شد.
کشورهایی عضو ان پی تی از پذیرش پروتکل الحاقی در مقام استاندارد راستی آزمایی روی گردانند، اما ایران حاضر است، در چارچوب توافقی، پروتکل الحاقی را بپذیرد و گمان می کنم همه شفافیتی که نیاز دارید محقق خواهد شد.
شفافیتی که به طور قانونی تعریف شده است و سلیقگی نیست. آنچه رهبری گفته اند و آنچه ما می گوییم چنین است، ما دست اندازی سلیقگی به استقلال خود را نمی پذیریم. ما نمی پذیریم و هیچ کشور محترمی در جهان چنین چیزی را نخواهد پذیرفت. اما ما سطح استاندارد شفاف سازی مورد نیاز را پذیرفته ایم تا هر ابهامی را درباره برنامه هسته ای خود برطرف کنیم.
چون معتقدیم در برنامه هسته ای ما هیچ مساله پنهانی وجود ندارد و برنامه هسته ای ما در معرض نگاه موشکافانه قرار داشته است. شاید بخواهید بدانید براساس گزارش سال 2013 آژانس بین المللی انرژی اتمی، نه گزارش تازه آژانس، بلکه گزارشی که پیش از اجرای توافق نوامبر 2013، در ژوئن 2013منتشر شد، بعد از ژاپن، ایران بیش از هر کشوری در جهان در ده سال گذشته درمعرض بازرسی قرار داشته است.
ژاپن از نظر عددی ده برابر ایران تاسیسات هسته ای دارد. آنها 170 تاسیسات هسته ای دارند، ما تنها هفده تا داریم. با تنها هفده تاسیسات هسته ای بعد از ژاپن دومین کشوری هستیم که بیشترین بازرسی از آن انجام شده است. بنابراین آژانس همه چیز را دیده است، و اگر شما دنبال مدرکی نزدیک به متقن هستید، باید خیلی خیلی منتظر بمانید.
مجری نشست در ادامه از ظریف پرسید آژانس بین المللی انرژی اتمی اطلاعاتی دارد که نشان می دهد فعالیت هایی غیر قانونی در پارچین یا برخی از پایگاه های نظامی در ایران روی داده است.
آیا آژانس بین المللی انرژی اتمی به این پایگاه دسترسی خواهد داشت تا اطمینان حاصل کند سوء ظن ها درست نبودند؟
به ما کمک کنید تا این مساله روشن شود.
ظریف گفت ساز و کاری وجود دارد که پروتکل الحاقی نیز به آن مربوط می شود تا تحقیقاتی در خصوص تاسیسات اعلام نشده صورت گیرد زیرا موارد اعلام شده به جای خود هستند و دسترسی معمول به آن وجود دارد. در خصوص تاسیسات اعلام نشده ، پروتکل الحاقی ساز و کاری و رویه ای برای دسترسی دارد.
در صورتی که به توافق برسیم ، این توافق شفاف سازی های بیشتری را درباره این رویه ایجاد می کند که در صورت نهایی شدن توافق ، آن را خواهید دید و می بینید که رویکردی روشن تر برای بررسی این اتهام ها ، اثبات و حرکت در خصوص این مسائل به دست می آید.
وزیرامورخارجه ایران گفت پروتکل الحاقی اکنون وجود دارد، ساز و کارهای آن مشخص هستند ، رویه های آن معلومند و توافق به صورتی دقیق تر به این مسائل رسیدگی می کند.
مجری برنامه گفت به مساله مورد علاقه مردم ایران باز می گردیم که البته امیدوارم این برنامه را ببینند ؛ منظور من موضوع تحریم هاست. اختلاف هایی در خصوص چارچوب هایی که این پارامترها درباره برداشته شدن تحریم ها ایجاد می کند ، وجود دارد. می خواستم موضوع را برای همه شفاف سازی کنید. براساس درک شما از توافق، بیشتر تحریم های مربوط به مسائل هسته ای چه زمانی برداشته می شوند؟
ظریف گفت براساس درک ما که تا امروز نیز ادامه دارد و گمان نمی کنم که انحرافی نیز ایجاد شده باشد، اگر ما سی ام ژوئن به توافق برسیم؛ تا چند روز بعد از آن قطعنامه ای در شورای امنیت براساس بند چهل و یک فصل هفتم خواهیم داشت که برای همه اعضای آن الزامی خواهد بود.
وی تصریح کرد آمریکا از نظر فشار آوردن و حاکمیت در شورای امنیت در این خصوص در صدر قرار دارد؛ قطعنامه ای خواهد بود که توافق را تایید می کند، به همه قطعنامه های پیشین از جمله همه تحریم ها پایان می دهد، به تحریم های اتحادیه اروپا پایان می دهد.
ظریف گفت من در آمریکا تحصیل و زندگی کرده ام و به اندازه کافی از قانون اساسی و رویه های قانونی این کشور اطلاع دارم ولی به عنوان یک کشور خارجی، من فقط با دولت آمریکا طرف حساب هستم و کاری به کنگره آمریکا یا دادگاه عالی این کشور ندارم. مسئولیت اجرایی کردن این مساله به عهده رئیس جمهور آمریکاست و وی کسی است که ما با او به توافق می رسیم. از این رو، وی می بایست اجرای همه تحریم ها را به پایان برساند، تحریم های اقتصادی و مالی که با دستور رئیس جمهور یا تصمیم کنگره به اجرا گذاشته شده است.
وی ادامه داد من نیز مشکلاتی در خصوص مسائل داخلی داریم ولی کسی نمی تواند مشکلات داخلی را به عنوان بهانه ای برای اجرا نکردن الزامات بین المللی مطرح کند. این مساله برای ایران و آمریکا نیز صدق می کند و فرقی ندارد، برابری حاکمیتی یکی از اصول قوانین بین المللی است که همه ما بر اساس آن کار می کنیم.
ظریف گفت در روز توافق، یا چند روزی بعد از آن که بسته به نحوه عملکرد دارد، ما قطنعامه ای در شورای امنیت خواهیم داشت و این مساله، مستلزم گام هایی خاص است که برای اقداماتی که وعده اش را دادایم، آماده باشیم. ما از شمار سانتریفوژهای خود در نظنز می کاهیم، در فردو نیز شمار سانتریفوژها را به اندازه خاصی کاهش می دهیم، ذخایر اورانیوم غنی شده خود را به میزان خاصی کاهش می دهیم، کارهایی در خصوص راکتور آب سنگین اراک برای بازطراحی آن انجام می دهیم که البته به بخشی از این راکتور باز می گردد چون ما همچنان راکتور آب سنگین را خواهیم داشت که در توافق و فکت شیت نیز آمده است.
وی گفت با این حال این راکتور طراحی دوباره می شود، نوسازی بیشتری صورت می گیرد و قابلیت استفاده بیشتری برای اهدافی که داریم، خواهد داشت. همچنین مسیری مشترک نیز خواهیم داشت که برای ما فناوری های بیشتر و برای طرف مقابل اطمینان بیشتری به همراه خواهد داشت. اینها همه گام هایی هستند که می بایست در نقطه ای شروع شوند و این نقطه، همان جایی است که ما این اقدامات را و آمادگی های لازم برای این اقدامات را صورت می دهیم و تحریم ها نیز برچیده می شوند.
ما مفهوم و چارچوب را می دانیم ، چارچوب این است که این اقدامات همزمان خواهد بود، اینکه هر کدام از اینها چه مدت زمانی را نیاز خواهد داشت، اینکه آمریکا چقدر زمان نیاز دارد و ایران چه میزان نیاز دارد یا اتحادیه اروپا، مسائلی هستند که باید مورد بررسی قرار گیرند. برای شورای امنیت، تصویب قطعنامه زمان چندانی نمی برد و این زمانی است که همه فرایند عملی شود.
وی درباره اینکه چه میزان زمان برای اقدامات ایران نیاز هست گفت اینها گام هایی هستند که در چند هفته صورت می گیرند؛ زمانی که تحریم ها برداشته شوند، زمانی که این اقدامات اجرایی شوند، زمانی هستند که گام های ما نیز وارد مرحله اجرا می شوند.
همه طرف ها گام هایی برای آمادگی برمی دارند.
البته روی جزئیات این مسائل باید کار شوند ولی همه اینها مال زمانی است که ما به توافق برسیم و این مساله بسیار مهمی است.
مجری گفت یکی از مسائلی که در این پارامتر ها توافق شده است، مساله بازگشت تحریمهاست. این برای آمریکا و شرکای مذاکره کننده اش بسیار اهمیت دارد. براساس فکت شیتی که آمریکا در لوزان منتشر کرده است، در صورتی که ایران به تعهدات خود پای بند نباشد، این تحریم ها بار دیگر به اجرا گذاشته می شوند. آیا مساله بازگردانده شدن تحریم ها نیز به بحث گذاشته شده است.
ظریف گفت البته به مشکل فکت شیت ها باز می گردد. ما همه مدت زمان، شانزده ماه مذاکره که طولانی ترین مدت زمان مذاکره یک وزیر خارجه آمریکا که از اوایل قرن نوزدهم به این سو به شمار می اید، صرف نکرده ایم که سندی را تهیه کنیم که وقتی به کشورمان بازگشتیم، باطل شود. از این رو، این کار را برای بازگردانده شدن تحریم ها و ابطال توافق نکرده ایم. با این حال، ما رویه ای دو طرفه داریم، متاسفانه به علت بی اعتمادی دو جانبه ای که وجود دارد، اگر هر کدام از طرفین به این باور برسد که طرف مقابل به تعهداتش عمل نمی کند ، می تواند بعد از طی رویه هایی خاص ، (به موقعیت قبلی) بازگردد.
ظریف گفت یکی از مسائلی که می بایست ذکر شود سابقه کار است. در طول هجده ماه گذشته، رئیس جمهور آمریکا در کنار مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی و دیگران بارها گفته اند که ایران همه تعهدات خود را بر اساس توافق نوامبر ژنو دو هزار و سیزده به اجرا گذاشته است. متاسفانه نمی توانم این مساله در خصوص آمریکا بگویم ، کارهای زیادی هستند که آمریکا و بخصوص وزارت خزانه داری در خصوص اجرای عملکردش انجام داده اند.
اگر صحبت از خلف وعده باشد ، باید نگران خلف وعده آمریکا از تعهداتش و بازگشت ما به موضع قبلی باشد نه اینکه ایران تعهداتش را نقض کند و آمریکا بخواهد به موضع قبلی بازگردد.
این نکته ای است که آمریکا بایست به شدت نگرانش باشد.
این بازی نیست، این عملکردی جدی است و انتظار ما این است که طرف دیگر به اجرای این تعهد پای بند باشد. توافقی سر سری و داوطلبانه نیست که قلمی روی آن کشیده باشیم و بخواهیم با قلمی دیگر، آن را تغییر بدهیم.
وزیر امور خارجه ایران گفت آمریکا تعهدی را می پذیرد ، تعهدی که برای اطمینان شرکای مذاکره کننده ما و شرکای تجاری ما لازم است.
ما انتظار داریم آمریکا به تعهداتش پای بند باشد.
ما بندی را برای بازگشت در صورت ناتوانی آمریکا از اجرای تعهداتش داریم. اگر آمریکا بخواهد این را به عنوان دستاوردی برای خودش بداند حرفی نیست ولی ما در موقعیتی دو جانبه قرار داریم.
مجری گفت اگر قضاوت ایران این باشد که آمریکا به تعهداتش پای بند نیست، این حق را برای خود قائل است که از توافق خارج شود.
ظریف گفت هیچ طرفی نمی تواند برای خودش نتیجه گیری کند و از توافق خارج شود.
رویه ای وجود دارد، می خواهیم کلیت این توافق حفظ شود زیرا مساله مهمی است.
رویه ای وجود دارد که شصت روز طول می کشد، اگر یک طرف به صورت عمده از اجرای تعهداتش شانه خالی کند ، طرف دیگر می تواند با طی کردن رویه، مساله را اصلاح کند.
بسیاری از مسائل را می توان به این شکل رفع کند.
نباید همه بهانه ای برای خروج خواهند داشت بلکه باید به دنبال بهانه ای برای حفظ این توافق باشیم همانطور که در هجده ماه گذشته نیز همین طور بود.
ظریف گفت موارد زیادی بود که من آسیب دیدم که علت آن نیز دست کم باید بگویم نبود حسن نیت طرف آمریکایی در اجرای تعهداتش بود.
زمانی که آنان افراد و شرکت های جدیدی را به فهرست تحریم های پیشین خود اضافه کردند یا اقداماتی از این دست؛ با این حال باور ما این است که باید به دنبال راهی برای حل و فصل مساله باشیم نه اینکه به دنبال بهانه ای برای خروج از این توافق و از این رو، این بخش از اراده سیاسی می بایست برجسته شود.
وی گفت در صورتی که بخواهیم از این فرصت استفاده کنیم، باید بگویم چنین فرصتی اگر نگوییم یک بار در عمرمان، می توانیم بگوییم یک بار در یک دهه تکرار می شود. ما فرصتی مشابه را بین دو هزار و سه تا دو هزار و پنج داشتیم، من و رئیس جمهور روحانی بخشی از آن (مذاکرات) بودیم. برخی از دوستانی که در این اتاق حضور دارند، بخشی از این فرصت بودند و این فرصت را از دست دادیم زیرا همه به دنبال بهانه ای بودند تا این توافق به دست نیاید نه اینکه به دنبال بهانه ای برای رسیدن به توافق باشند. البته این توافق با آن توافق کاملا تفاوت دارد، هر چند که زمینه هر دو توافق مشترک است.
مجری گفت سوال نهایی پلی برای بررسی مسائل منطقه ای است؛ اگر عربستان سعودی بخواهد بر اساس چارچوب توافقی که به دست آمده است، همان امتیازها را داشته باشد، آیا به ایران این اطمینان داده می شود که عربستان فقط به دنبال اهداف صلح آمیز است و آیا شما از عربستان انتقاد نمی کنید؟
ظریف گفت ما در واقع از چنین چیزی حمایت می کنیم. ما از این فرصت برای همه اعضای ان پی تی حمایت می کنیم. می بایست بدانید که در اولین روز نشست بازنگری ان پی تی، من اولین گفتگو کننده بودم. آمریکا مدعی است که نماینده جامعه جهانی است ولی وقتی من برای سخنرانی در نشست بازنگری ان پی تی آمدم، من نماینده صد و بیست کشور همین جامعه جهانی بودم. اگر همان بیانیه را که من به نمایندگی از این صد وبیست کشور خواندم مطالعه کنید می بینید عمده ترین نگرانی جامعه جهانی، ادامه تسلیح آمریکا و دیگر کشورهای عضو دائم شورای امنیت به سلاح اتمی است.
از این رو، این بزرگترین تهدید علیه صلح و امنیت جهانی است. دومین تهدید بزرگ نیز مسلح بودن اسرائیل به تسلیحات اتمی است.
این دیدگاه صد و بیست کشور است و سومین نکته ای که من مطرح کردم که نه فقط موضع صد و بیست کشور بلکه شاید موضع بیش از صد و هشتاد کشور باشد، اینکه هر کشور می بایست اولویت های چرخه سوختش را باید خودش انتخاب کند.
وی ادامه داد اگر عربستان سعودی تصمیم بگیرد که غنی سازی داشته باشد، بر اساس همان شیوه های نظارتی که ایران دارد، ما نه فقط آن را می پذیریم بلکه از آن استقبال نیز می کنیم زیرا این حقشان است و حقوق باید بدون تبعیض برای همه اجرا شوند. ما از این مساله استقبال می کنیم.
وی ادامه داد با این حال، آمریکا معیارهای تبعیض آمیزی دارد که توافقی دو جانبه به شمار می آید و ما چنین توافقی با آمریکا نداریم و به دنبال توافق دو جانبه ای نیز با آمریکا در خصوص همکاری های هسته ای نیستیم. اگر کشورهایی هستند که الزاماتی بر اساس توافقات دو جانبه با آمریکا دارند، ما کنترلی روی آن نداریم و موضوع به توافق دو جانبه باز می گردد.
وی در پاسخ به سوال مجری درباره اینکه اگر همسایگان ایران بعد از یک دهه به دنبال برنامه هسته ای بروند چه می شود گفت اگر این برنامه صلح آمیز و تحت نظارت های ضروری بین المللی باشد، جای نگرانی وجود ندارد. برای همین هم ان پی تی را داریم. در دهه شصت، معامله ای به دست آمد، اینکه گروهی از کشورها از جمله آمریکا و دیگر کشورهای عضو که دارای سلاح اتمی هستند ، به کشورهای دیگر امکان دسترسی به فناوری هسته ای را بدهند. متاسفانه آمریکا و دیگر کشورها به تعهدات خودشان پای بند نیستند و انتظار دارند که ما بیش از تعهداتمان عمل کنیم. کشورهایی که سلاح اتمی ندارند، کاملا محق هستند که به فناوری صلح آمیز هسته ای دست یابند و در بیانیه ای که به نمایندگی از صد و بیست کشور جامعه جهانی قرائت کردم گفتم که مرز بندی بین حوزه های حساس و غیر حساس در این فناوری امری غلط است زیرا همه حوزه ها حساس هستند و نمی توانیم بگوییم که کشوری نباید وارد حوزه ای خاص از این فناوری شود و اگر چنین باوری داشته باشیم، باید بدانیم که اکثریت جامعه جهانی چنین منطقی را قبول نمی کنند.
ظریف گفت مشکل اینجاست و گاه برای من مساله خنده دار می شود که نتانیاهو گاهی تبدیل به معلم ضد اشاعه تسلیحات اتمی همه می شود (صدای خنده حضار)، خنده دار است مگر نیست؟ وی روی چهارصد کلاهک اتمی نشسته است که با نقض ان پی تی به دست آورده است زیرا اسرائیل عضو ان پی تی نیست، و کسانی که می دانیم که هستند، با در اختیار قرار دادن این فناوری نیز ان پی تی را نقض کرده اند، اکنون به حامیان عدم اشاعه تبدیل شده اند و نتانیاهو نیز معلم آنان شده است. باید واقع نگر باشیم و با واقع نگری به مساله نگاه کنیم، اگر تهدیدی وجود داشته باشد، از زرادخانه هسته ای اسرائیل است نه اینکه عربستان برنامه اتمی صلح آمیز داشته باشد. قطعا چنین چیزی ما را تهدید نمی کند.
مجری برنامه در ادامه نشست ظریف در دانشگاه نیویورک گفت شما در مقاله ای که چندی پیش در نیویورک تایمز نوشته بودید ، قید کردید که زمان آن رسیده است که ایران و کشورهای دیگر در منطقه خلیج فارس به ریشه تنش های خود رسیدگی کنند و خواستار گفتگوی جمعی شده بودید.
با این حال می خواهم بدانم راه مشخصی که پیش روی می گذارید چیست، شما برای مثال در یمن، شما خواستار گفتگو بین گروه های یمنی هستید. شما با سران حوثی ها در ارتباط بودید، آیا از آنان خواسته اید که وارد مذاکره شوند. همچنین در امارات نیز دیدارهایی بود، از دیدگاه شما گفتگو و راه حل در یمن باید به چه شکلی باشد.
وزیر امور خارجه ایران گفت شما را به چند سال پیش می برم؛ در هزار و نهصد و هشتاد و شش، به عنوان یک دیپلمات برجسته، نامه ای نوشتم که به امضای دکتر ولایتی، وزیر خارجه وقت نیز رسید. در آن نامه نوشته بودیم که می بایست همکاریهای امنیتی منطقه ای در خلیج فارس برقرار شود. یک سال بعد، در هزار و نهصد و هشتاد وهفت، شورای امنیت قطعنامه پانصد و نود و هشت را تصویب کرد که به پایان جنگ ایران و عراق کمک کرد.
پاراگراف هشتم این قطعنامه از دبیر کل سازمان ملل می خواست فرایندی را شروع کند که به ساز و کاری امنیتی در منطقه خلیج فارس بینجامد.
وی ادامه داد از این رو ، این مساله ای نیست که دو هفته پیش و در نامه من ابداع شده باشد. بعدها در هزار و نهصد و نود و یک نیز این درخواست را تکرار کردیم و گفتیم که باید این ساز و کار اجرا شود که اگر اینگونه بود، وارد این فاجعه نمی شدیم که بیست و چند سال است ادامه دارد. وقتی من وزیر امور خارجه شدم، اولین مقاله ای که نوشتم، در شرق الاوسط بود، در نامه ای که به عربی نوشتم و عنوانش نیز این بود که همسایگانمان، اولویتهای ما هستند.
همین مساله و پیشنهاد را بار دیگر تکرار کرده ام و همچنان به آن پای بند هستیم. ما خواستار مذاکره با همسایگانمان هستیم زیرا در هر موضوعی که فکرش را بکنید، ما و همسایگانمان منافعی داریم.
محمد جواد ظریف گفت ولی آنها (سعودی ها) سیاست هایی را نیز دنبال می کنند که ما کاملا مخالفش هستیم؛ ما باور نداریم که بتوان مردم را بمباران کرد تا تحت سلطه باشند. این کار موفقیتی در پی نخواهد داشت همانطور که در گذشته نیز همین بود و باعث ثبات بیشتر در منطقه نمی شود. باور نداریم که باید دنبال اختلاف های فرقه ای در منطقه باشیم. باور داریم که این کار برای همه خطرناک است و امنیت همه را تهدید می کند.
وزیر امور خارجه ایران گفت در خصوص یمن، باور داریم که مساله روشن است و ما در دیدار رئیس جمهور ترکیه و دیگران مساله را طرح کردیم. ما طرحی چهار مرحله ای داریم. پیش از همه و مهم تر از همه و پیش از ورود به این چهار مرحله، این است که امنیت و مسائل داخلی مربوط به هر کشور به مردم آن کشور مربوط می شود. کسانی که در خارج از کشوری هستند، نباید برای مردم آن پیش شرط تعیین کنند، دیدیم که وقتی برای سوریه پیش شرط تعیین شد، نتیجه اش در چهار سال گذشته چه شد. می بایست به مردم سوریه اجازه داده می شد خود، برای خودشان تصمیم بگیرند نه اینکه افرادی از خارج از این کشور بگویند چه کسی باشد و چه کسی نباشد. این تصمیمی است که مردم سوریه باید بگیرند. کسانی سعی داشتند به جای آنان تصمیم بگیرند و همین امر باعث بدتر شدن اوضاع شد.
این معیار بسیار مهمی است و مردم یمن نیز باید درباره آینده خودشان تصمیم بگیرند.
ظریف گفت درباره اینکه ما چگونه می توانیم کمک کنیم باید بگویم باور داریم که باید آتش بس صورت بگیرد. ما در حال حاضر آتش بس نداریم. تلاشی برای آتش بس شد و دیدیم که بعد از این اعلام، تقریبا هر روزه شاهد حملات هستیم.
باید کمک های انسانی ارسال شوند. اوضاع در یمن وخیم است. اوضاع انسانی فاجعه بار است. متاسفانه در چهار روز گذشته نیز چهار هواپیمای ایرانی که کمک های انساندوستانه به یمن ارسال می کرد، رهگیری و بازگردانده شدند، علی رغم این حقیقت که آنان مجاز بودند و ما نیز به همسایگان سعودی خود اطلاع داده بودیم که بار این هواپیماها چیست و متاسفانه این هواپیماها رهگیری شدند و افزون بر این، خلبانان خیره سر باند فرودگاه را در یمن بمباران کردند تا هواپیمای ما نتواند فرود بیاید.
ظریف ادامه داد مورد سوم، مذاکرات بین گروه های یمنی است. همه در یمن باید بدون پیش شرط وارد مذاکرات شوند و باور ندارم که این کار در امارات صورت بگیرد زیرا متاسفانه امارات، بخشی از مناقشه است.
این کار باید در جایی باشد که بخشی از این درگیری ها نباشد. بخش چهارم طرح ما نیز استقرار دولتی فراگیر با حضور همه یمنی هاست که با همه همسایگان از جمله سعودی ها که همسایه بزرگ یمن هستند و دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس روابط خوبی داشته باشند. ما نقش آفرین عمده ای در منطقه هستیم ولی نمی خواهیم کسی را از نقش آفرینی منع کنیم. باور داریم که فرایند گفتگوها باید به تمام معنی فراگیر باشد؛ فراگیر نبودن، مشکل عمده ماست. باید همه در این فرایند و نتیجه حضور داشته باشند و دولتی که ماحصل این فرایند است، با همه همسایگان خود روابط خوبی داشته باشد. فرایند باید مال یمنی ها باشد و خود یمنی ها آن را اجرا کنند.
وی افزود ما نیز می توانیم کمک کننده باشیم؛ ما این کار را در کنفرانس بن در خصوص افغانستان انجام دادیم و افغان ها گفتگو کردند.
ما در حاشیه ماندیم و امکان دادیم افغانی ها صحبت کنند و هر زمان که آنان به کمک ما نیاز داشتند، ما نیز برای کمک کردن حضور داشتیم .
یمنی ها نیز باید همینطور باشند و به باور ما سازمان ملل تجربه کافی را در این خصوص دارد.
مجری گفت اگر همسایگان عرب شما در اینجا حضور داشتند، این را می گفتند که اولین تضمینی که ما می خواهیم این است که ایران سلاح، آموزش دهنده، نیروهای سپاه و غیره را به کشورهای ما اعزام نکند. سران این کشور ها ممکن است بگویند هر جایی را که نگاه می کنیم، بغداد، دمشق، بیروت و یمن، می بینیم که تحت نفوذ عوامل ایران هستند. چگونه می توانید به آنان اطمینان بدهید که امور داخلی این کشور ها مداخله نمی کنید.
ظریف گفت به نظر من بایست به مردم کشورهای منطقه خود بیشتر از این احترام قائل باشیم نه اینکه فکر کنیم تهران می تواند این کشورها را با دست نشانده های خود کنترل کند. هیچ کس نمی تواند غیر از خود یمنی ها، این کشور را بگرداند.
افرادی در گذشته سعی کردند و برای همین باور داریم که یمن باتلاقی برای کسانی است که در آن وارد می شوند. همه کسانی که واقع نگر هستند می دانند که این کشور، جایی است که باید کمی از آن فاصله گرفت و به یمنی ها اجازه داد خودشان مشکلاتشان را حل کنند.
یمن نباید جایی برای جنگ بلکه جایی برای اقدامات انساندوستانه باشد. ایران نیرویی است که نمی توان در منطقه آن را نادیده انگاشت. عربستان نیز نیرویی است که نمی توان آن را در منطقه نادیده گرفت. ما سعی در کنار زدن کسی را نداریم؛ این ما نبودیم که خواستار دعوت نشدن عربستان به نشست ژنو2 به خاطر حمایتش مالی و تسحلیاتی از داعش بودیم. این ما نبودیم که گفتیم فلان کشور به خاطر عبور هزاران نفر از مرزهایش به سوریه و عراق برای پیوستن به داعش نباید دعوت شود. ما چنین چیزی را نخواستیم زیرا چنین چیزی شدنی نیست ولی ما از حضور در نشست ژنو2 محروم شدیم.
ظریف گفت به نظر من بسیار اهمیت دارد که افراد با واقعیت ها روبرو شوند. می توانم بگویم ایران خواستار صلح با همسایگانش است. باور داریم که صلح در همسایگی ما و منطقه خلیج فارس برای امینت و ثبات جای گزین ندارید ولی اجازه نمی دهیم کسانی سر خود به این نتیجه گیری برسند که ایران نباید نقشی در منطقه ایفا کند زیرا این تصمیم هیچ تاثیری بر شرایط موجود نمی گذارد. ایران نقش آفرینی جدی در منطقه است.
وی گفت مثالی برای شما می آورم؛ بعد از آنکه آمریکا حکومت را در عراق تغییر داد، که شما آن را آزاد سازی نام گذاشتید و هر چه که هست، بعد از آنکه عراق جدید روی کار آمد، رئیس جمهور طالبانی به شورای امنیت آمد. من سفیر ایران در سازمان ملل بودم، رئیس جمهور طالبانی مرا در آغوش گرفت و با سران دیگر کشورهای عرب فقط دست داد. سفرای عرب پیش من آمدند و گفتند چرا این کار را کرد و من پاسخ دادم زیرا شما سی سال، از فردی نادرست حمایت می کردید و ما طرفدار افراد درست بودیم. نباید این را فراموش کنیم که آمریکا و همه کشورهای منطقه از صدام حمایت می کردند، آنهم زمانی که از سلاح های شیمیایی علیه مردم من، کردها و دیگران استفاده می کرد. اگر شما نیز این را فراموش کرده باشید، من به خاطرتان می آورم. منطقه این تصمیم گیری اشتباه را کرد. حال مردم منطقه خود را به ما بسیار نزدیک می بینند زیرا ما در طرف درست تاریخ بودیم.
