از رسانه‌ها و چهره‌های اعتدالی و اصلاح‌طلبی که پیشنهاد رئیس‌جمهور آمریکا برای مذاکره مستقیم با ایران را قابل بررسی می‌دانند، دست‌کم می‌توان دو سؤال پرسید.

خبرگزاری تقریب به نقل از فارس ـ‌ پیشنهاد مذاکره مستقیم دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا به مقامات کشورمان در شرایطی که کمتر از سه ماه از خروج این کشور از توافق هسته‌ای میان ایران و 5+1 موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک ـ برجام ـ می‌گذرد، یادآور به‌کارگیری سیاست معروف «چماق و هویج» آمریکایی‌ها در قبال کشورهاست. علت پیشنهاد مذاکره مستقیم که به ظاهر در تعارض با تصمیم قاطع واشنگتن جهت بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران است، می‌تواند برای برخی ذهن‌ها که نمی‌خواهند بر روی گزینه گفت‌وگو با آمریکا قلم قرمز بکشند، جذّاب باشد.

در این زمینه،‌ ابوالفضل حسن‌بیگی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شوری اسلامی در گفت‌وگو با فارس با اشاره به اینکه آمریکا دهه‌ها است که از سیاست و راهبرد «چماق و هویج» استفاده می‌کند، می‌گوید: اگر کشوری همچون عربستان سعودی از شما و آمریکا بترسد، آمریکا می‌کوشد با تشر زدن به این کشور به منافع خود برسد، اما اگر با کشوری همچون جمهوری اسلامی ایران مواجه شد، مسیر «هویج» را در پیش می‌گیرد. 



 

امّا آیا دولت‌هایی که با تشر و از ترس چماق آمریکا در برابر او کوتاه آمدند،‌ نسبت به دولت‌هایی که با «هویج آمریکایی» آب دهانشان به راه افتاد و لبخند او را با لبخند پاسخ دادند،‌ زیان بیشتری کردند؟ یا به عبارت دیگر گروه دوم زیان کمتری دیدند؟

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با تأکید بر اینکه براساس تجربه بسیاری از کشورها هم سیاست چماق و هم سیاست هویج آمریکا به زیان طرف مقابل است، اظهار می‌دارد: «در هر دو رویکرد آمریکا کشورها در صورت تسلیم شدن می‌بازند».


معمّر قذافی رئیس‌جمهور مقتول لیبی تنها چند سال پس از توافق با آمریکا جهت خلع سلاح کشورش با حمله هوایی ناتو مواجه شد

در این صورت اگر قرار باشد کشوری سیاست‌ها و راهبردهای خود را بر اساس چماق و هویج در دست آمریکا تدوین و پیگیری نکند، کدام مسیر را باید در این زمینه در پیش گیرد؟

حسن بیگی با تصریح بر اینکه جمهوری اسلامی ایران در برابر تهدیدات آمریکا 40 سال ایستاد و مقاومت کرد، می‌گوید: «در سایه این ایستادگی بود که آمریکا در هیچ مقطعی نتوانست هیچ غلطی علیه جمهوری اسلامی ایران بکند». 

وی خاطرنشان می‌کند: «رئیس جمهور آمریکا با وجود تهدیدهای گوناگون علیه کشورمان مشاهده کرد که ایران رهبر و نیز وحدتی بی‌نظیر دارد و هیچ راهبرد زورگویانه علیه ما پاسخ نمی‌دهد». 

امّا چه شد که رئیس‌جمهور آمریکا که از ابتدای استقرار در کاخ سفید و حتی پیش از آن در مبارزات انتخاباتی تهدید به اتخاذ رویکردی شدید علیه ایران و برجام کرده بود،  این روزها تهران را دعوت به مذاکره مستقیم می‌کند؟

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در این باره می‌گوید: «رئیس‌جمهور آمریکا هم در منطقه و هم در عرصه جهانی در برابر ایران شکست خورده است؛ وی تصور می‌کرد که در صورت خروج این کشور از برجام، جهان پشت او خواهد ایستاد و ایران منزوی می‌شود، در حالی که این‌گونه نشد». 

وی درباره هدف اصلی رئیس‌جمهور آمریکا از پیشنهاد مذاکره مستقیم با ایران با ذکر اینکه او با این پیشنهاد به مکر و حیله روی آورده است، اظهار می‌دارد: «اگر ایران پیشنهاد رئیس‌جمهور آمریکا را بپذیرد و پای میز مذاکره برود، او به دنیا اعلام خواهد کرد: «من در نهایت توانستم ایران را پای میز مذاکره بنشانم» و به دوستان ما هم در دنیا نشان می‌دهد که تنها کشوری که جلوی آمریکا ایستاده بود بالاخره رام شد، از این روست که رهبر معظم انقلاب می‌گویند تحت هیچ شرایطی نباید پای میز مذاکره با آمریکا بنشینیم». 

برخی چهره‌های سیاسی، عمدتاً‌ منتسب به طیف اصلاح‌طلب و نیز اعتدال در واکنش به پیشنهاد رئیس‌جمهور آمریکا به مقامات ایرانی برای مذاکره مستقیم در این مقطع، به لزوم بررسی آن در نهادهای عالی کشور و خودداری از واکنش منفی به این پیشنهاد اشاره داشتند و برخی دیگر نیز با تأمین شرایطی، آن را شدنی خواندند.

 


حجت الاسلام علی‌اکبر ناطق نوری معتقد است ایران نباید ابتدا به ساکن پیشنهاد مذاکره رییس جمهوری آمریکا را رد کند.

 

در این مورد، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه ایران نباید تحت هیچ شرایطی دست از تقویت موشکی خود بردارد، می‌گوید: «رئیس‌جمهور آمریکا در این روزها سعی دارد با ابزار زبان خوش و نشان دادن هویج، علی‌الظاهر اعلام کند که آماده گفت‌وگو و توافق با ایران است، اما باید بدانیم که در این شرایط تحت هر شرایطی پای میز مذاکره با آمریکا برویم، برای منافع ملی‌مان زیانبار است». 


محمود صادقی نماینده اصلاح‌طلب مجلس درباره پیشنهاد ترامپ می‌گوید: تعداد قابل توجهی از نمایندگان، امکان مذاکره با آمریکا را با رعایت سه اصل عزت، حکمت و مصلحت منتفی نمی‌دانند.

 

وی با تصریح بر اینکه اولین پیش‌شرط جهت بررسی پیشنهاد مذاکره مستقیم رئیس‌جمهور آمریکا بازگشت این کشور به برجام است، بیان می‌دارد: «امروز دنیا ایران را به عنوان بازیگری می‌شناسد که از منافع ملی خود کوتاه نمی‌آید و خوشبختانه موضع‌گیری قوای سه‌گانه هم در برابر آمریکا این مطلب را بازگو می‌‌کند». 


روزنامه اصلاح‌طلب در تیتر یک خود با استناد به نظر 2 نماینده، عنوان می‌کند که برخی نمایندگان راهکار رفراندوم را برای چگونگی واکنش به پیشنهاد رئیس‌جمهور آمریکا مطرح می‌کنند

هرچند که هنوز به دلایل مختلفی از سوی برخی از مقامات کشور موضع‌گیری درباره پیشنهاد اخیر رئیس‌جمهور آمریکا صورت نگرفته است، امّا احتمال زیادی برای استقبال از این پیشنهاد با توجه به اینکه آنان آمریکا را متهم به ایجاد اخلال در نظام ارزی و وارد کردن فشار بر اقتصاد ایران می‌کنند، نمی‌رود، امّا در صورتی که عکس این پیش‌بینی محقق شود، چه؟

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت: «اگر مسئولان ما فریب پیشنهاد مذاکره مستقیم رئیس جمهور آمریکا را بخورند، از آنجا که امپراتوری رسانه‌ای در دست این کشور است، وجهه ایران در جهان به شدت خدشه‌دار می‌شود؛ مضافاً‌ این که دستاوردی عینی نیز برای ایران نخواهد داشت».

ظاهراً هشدار این نماینده مجلس بیش از آنکه به مسئولان باشد، خطاب به آن رسانه‌ها و چهره‌های داخلی است که در واکنش به این پیشنهاد، سناریوی مذاکره با آمریکا را بازنویسی کرده‌اند و راه حل مشکلات اقتصادی کشور را در این مذاکره معرفی می‌کنند و البته عمده آنان همین چند هفته پیش و پس از اعلام خروج آمریکا از برجام، تأکید می‌کردند که دونالد ترامپ به هیچ تعهد و توافقی پایبند نیست؛ با این وصف، می‌توان از آنان خواست درباره پذیرش دعوت رئیس‌جمهور آمریکا و چگونگی طی مسیر مذاکره مستقیم با وجود تأکید خودشان بر اعتمادناپذیر بودن او بیشتر توضیح دهند.

از انگیزه‌ها و اهداف رئیس‌جمهور آمریکا از طرح پیشنهاد گفت‌وگوی مستقیم با مقامات ایران که (که تحلیل‌گران یکی از آن‌ها را ایجاد اختلاف در ایران می‌شمارند) بگذریم، سؤال دیگری هم پیش می‌آید که به نظر می‌رسد قبل از همه، مشوّقان پذیرش پیشنهاد ترامپ می‌توانند به آن پاسخ دهند و آن اینکه بر اساس میزان رضایتمندی مردم نسبت به دستاوردهای برجام، آیا بازهم می‌توان تیم کنونی مذاکره‌کننده ایرانی را قادر به تأمین منافع کشور آن هم در گفت‌‌و‌گوی مستقیم با اولین عضو 5+1 که با توافق هسته‌ای وداع کرد،‌ برشمرد؟