بسیاری از مسلمانان در ایام محرم نذرهایی دارند، یکی از بهترین نذرها برای افزایش سلامت جامعه و نجات جان بیماران، نذر اهدای خون و فرآورده های خونی مانند پلاسماست.

خبرگزاری تقریب - چندسالی است که در کنار تمام نذرهایی که در ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان انجام می شود، نذر خون نیز برای خود جایی باز کرده است و اهدا کنندگان خون بیش از ایام دیگر برای اهدای خون و نجات جان بیماران نیازمند به خون اقدام می کنند.
استقبال بیشتر اهداکنندگان در ایام ویژه ماه محرم مانند تاسوعا و عاشور موجب ازدحام مراکز اهدای خون می شود و بارها سازمان انتقال خون از اهداکنندگان خواسته که در ایام محرم تا اربعین حسینی به مرور برای اهدای خون مراجعه کنند. 
اهدای خون، اقدامی نوعدوستانه از جنس ایثار است که اهدا کننده با اهدای قطرات حیات بخش وجودش سلامت و لبخند را بر لبان بیماران و خانواده آنها می نشاند و بدون هیچ چشمداشتی در ایثاری برای کمک به حیات انسانی دیگر قدم بر می دارد. گاه با قطرات خون و گاه با دیگر فرآورده های خونی مانند پلاسمای خون جان چند بیمار را نجات می دهد. 

* به جز خون می توان پلاسما اهدا کرد
بشیر حاجی بیگی، سخنگوی سازمان انتقال خون با اشاره به اینکه به جزء خون می توان اجزای خون را نیز اهدا کرد، گفت: یکی اجزای مهم خون، پلاسما است، پلاسما بخش مایع خون را تشکیل می دهد و در واقع محلولی متشکل از پروتئین ها و املاح است که در آن گلبول های قرمز و پلاکت ها شناورند. 
او افزود: حدود 90 درصد پلاسما را آب تشکیل می دهد، پروتئین اصلی پلاسما آلبومین است و سایر پروتئین ها شامل فیبرینوژن، گلبولین ها و فاکتورهای انعقادی است.
وی خاطر نشان کرد: پلاسماهای اهدایی با تبدیل به فرآورده های مختلف مانند آلبومین، فاکتورهای انعقادی، ایمونوگلوبولین، طیف وسیع فرآورده های تزریقی داخل وریدی و ده ها محصول دیگر نقش بسزایی در درمان انسان ها به ویژه افراد دچار بیماری های مزمن مانند هموفیلی دارند که به طور دائمی نیازمند این داروهای خاص هستند. 
حاجی بیگی افزود: بیماران مبتلا به هموفیلی به علت کمبود فاکتورهای انعقادی 8 یا 9 دچار خونریزی می شوند. خونریزی آنان با استفاده از این فاکتورهای انعقادی که از پلاسما تهیه می شود، گرفته می شود و می توانند به زندگی عادی خود ادامه می دهند.
وی اضافه کرد: در مبتلایان به بیماری های خود ایمنی در مواردی از داروی ایمونوگلوبولین استفاده می شود که آن هم از مشتقات پلاسما است، بیماران کبدی، بیماران مبتلا به انعقاد داخل عروقی منتشر، جبران سریع فاکتورهای انعقادی در بیمارانی که میزان زیادی داروی وارفارین مصرف کرده اند، همچنین کسانی که دوره های شیمی درمانی خود را می گذارنند از مهمترین مصرف کنندگان پلاسما و فرآورده های پلاسمایی هستند.

* اهداکنندگان خون شرایط اهدای پلاسما را دارند 
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: تمام داوطلبانی که حائز شرایط برای اهدای خون هستند، می توانند پلاسما اهدا کنند. داشتن سلامتی کامل، حداقل 18 و حداکثر 65 سال سن و وزن حداقل 50 کیلوگرم از جمله این شرایط است و این در حالی است که فاصله بین دو اهدای خون، حداقل 8 هفته است اما هر شخص می تواند هر ماه دو بار (با فاصله حداقل 48 ساعت) اهدای پلاسما داشته باشد. بیش از 24 بار در سال و حداکثر به میزان 12 لیتر پلاسما می تواند اهدا کند.

* فرآیند اهدای پلاسما یک ساعت طول می کشد
حاجی بیگی گفت: کل فرآیند اهدای پلاسما در یک سیستم بسته و در شرایط استریل انجام می شود و حدود یک ساعت طول می کشد. همه سوزن‌ها، کیسه‌ها، لوله‌های رابط و کیت مصرفی در پلاسمافرزیس، استریل و یک بار مصرف برای هر اهدا کننده هستند و خون در هیچ مرحله‌ای با دستگاه تماس ندارد، بنابراین انتقال عفونت از طریق دستگاه ویژه دریافت پلاسما به اهدا کنندگان غیرممکن است.

*فصل نوین انتقال خون با اهدای پلاکت، پلاسما و سلول های بنیادی 
سخنگوی سازمان انتقال خون ایران گفت: فصل جدیدی در انتقال خون با مدیریت خون بیمار و اهدای مستقیم فرآورده هایی چون پلاکت و پلاسما و سلول های بنیادی آغاز شده است.
وی افزود: مدیریت خون بیمار سبب خلق ثروت، مدیریت بهتر منابع و رضایت و سلامت بیماران می شود و با این سیستم نیاز به افزایش روز افزون اهدای خون منتقی می شود.
وی با تاکید بر اهمیت اهدای مستقیم فرآورده های خونی گفت: روند تولید پلاکت در کشور رشد فزاینده ای دارد و با توجه به افزایش آمار جراحی ها و بالا رفتن سن جمعیت نیاز به پلاکت رشد روز افزونی دارد به نحوی که از سال 1382 تا 1395 میزان مصرف پلاکت از 400 هزار واحد به یک میلیون و 400 هزار مورد در کشور رسیده است.
حاجی بیگی ادامه داد: با این روش امکان تداوم را نداریم مگر اینکه به سمت اهدای مستقیم پلاکت خون از سوی مردم برویم و به همین منظور باید اهداکننده پلاکت به صورت جداگانه در کشور داشته باشیم. به خصوص که پلاکت اهدایی به روش فرزیس (به روشی گفته می‌شود که در آن خون از اهدا کننده گرفته می‌شود و پس از جداکردن پلاکت از آن، سایر اجزای خون به بدن اهدا کننده برگردانده می‌شود) 6 برابر بیش از پلاکت جمع آوری شده از اهدا کنندگان خون اثربخشی دارد.
وی تاکید کرد: به دلیل اینکه پلاکت اهدایی، فقط از یک اهدا کننده دریافت می شود احتمال واکنش بدن بیمار نسبت به الگوهای پروتئینی متعدد کاهش می یابد.
سخنگوی سازمان انتقال خون خاطر نشان کرد: اگر چه فرآورده هایی با کیفیت بالاتر قیمت بالاتری هم دارند اما پوشش بیمه ای سبب می شود که این درمان برای همه در دسترس باشد.
وی همچنین به افزایش مصرف پلاسما در دنیا اشاره کرد و گفت: امروزه پلاسما برای بیماران نقص ایمنی و تنظیم ایمنی بیماران به کار می رود و میزان مصرف آن رو به رشد است و برای این نیاز باید سرمایه گذاری کنیم.

* سالانه به یک میلیون و 500 هزار لیتر پلاسما نیاز داریم
حاجی بیگی با اشاره به مصرف 166 گرم پلاسما به ازای هر هزار نفر در استرالیا، کانادا و آمریکا و 67 گرم به ازای هر هزار نفر در اروپا گفت: اگر در ایران نیز 67 گرم مصرف پلاسما به ازای هر هزار نفر هدفگذاری شود، سالانه به یک میلیون و 500 هزار لیتر پلاسما برای تولید در کشور نیاز داریم، که نیازمند اهدای پلاسما به روش فرزیس است. به همین منظور تاکنون در 15 مرکز استان مراکز جامع اهدای پلاسما راه اندازی شده است تا امکان اهدای پلاکت و پلاسما افزایش یابد.

* نیاز بیماران به 11تن آلبومین
حاجی بیگی با بیان اینکه، مطالعات مبتنی بر شواهد امروز مصرف برخی از داروها و فرآورده ها را زیر سوال می برد، گفت: اکنون مصرف آلبومین در ایران 11 تن است. هر گرم آلبومین 10 هزار تومان برای بیمار و نظام سلامت کشور هزینه دارد. گردش مالی مصرف آلبومین در مجموع در کشور 110 میلیارد تومان است در حالی که در کشورهای دیگر میزان و نوع تجویز برای بیماران مشابه متفاوت است. در این زمینه پزشکان و کادر درمانی را دعوت به بررسی های مبتنی بر شواهد می کنم تا مصرف خون و فرآوده ها واقعی شود.
حاجی بیگی اعلام کرد: در ایتالیا به عنوان نخستین کشور مصرف کننده آلبومین در دنیا، به ازای هر هزار نفر جمعیت 601 گرم آلبومین مصرف می شود و ایران به عنوان یازدهمین کشور دنیا با 118 گرم آلبومین برای هر هزار نفر جمعیت در جهان شناخته شده است.
وی تصریح کرد: این وضعیت امروز کشور ما درباره مصرف آلبومین، گلبول قرمز و دیگر فرآورده های خونی است. لازم است با نگاهی نو و مبتنی بر شواهد و در مصرف تجدید نظر شود.
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: در مدیریت خون، تمرکز روی بیمار است تا بهترین مراقبت و مدیریت را برای خون و فرآورده های خونی داشته باشیم، البته هدف این است که خون بهینه و منطقی مصرف شود و بیمار حداقل تماس غیرضروری با خون داشته باشد.
وی اظهار داشت: برای اجرای مدیریت خون در کشور باید نگاه ها را تغییر داد تا بتوانیم مدیریت درستی در این راستا داشته باشیم.
در حال حاضر اهدای خون در ایران به صورت کاملا داوطلبانه است و 27 نفر به ازای هزار نفر جمعیت است و سالانه بیش از دو میلیون و 100 هزار نفر در کشور خون اهدا می کنند.