خبرگزاری تقریب (TNA) - پرونده شخصیت های بزرگ شهدای تقریبی/ منازعه ذاتی غرب و اسلام؛ مبارزه با تروریسم بهانه است

پرونده شخصیت های بزرگ شهدای تقریبی/ منازعه ذاتی غرب و اسلام؛ مبارزه با تروریسم بهانه است

با توجه به این که بوطی رحمه الله یک شخصیت متنفذ اجتماعی به حساب می آمد، نوع ورود او به مسائل سیاسی نیز در زندگی او نقطه عطف بسیار مهمی بود.

گروه اندیشه خبرگزاری تقریب: مسئله تقریب مذاهب یکی از مهم‌ترین ایده‌هایی است که اندیشمندان و دلسوزان مسلمان از روزگار آغازین اسلام تا به حال، بر مبنای تعالیم اسلامی و دیانت حقّه توحیدی پیگیر آن بوده و در مقابله با دشمنان اسلام و مسلمانان آراء و نظریاتی را در ابعاد مختلف، متناسب با مقتضیات زمان، ارائه کرده‌اند. در دهه‌های اخیر امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری(مدظله العالی) منادی ایده تقریب مذاهب بوده‌اند.
هم‌اکنون نیز فضای هم‌آوایی، هم‌گرایی و تقریب در بین مسلمانان با اندیشه‌های انقلاب اسلامی سیر تکاملی دارد و ادامه این روند مستلزم این است که عموم مسلمانان اتفاق خود را در اصول آیین مقدس اسلام در نظر گرفته و تفرقه عملی را کنار گذاشته و در یک صف قرار گیرند.
در این راستا خبرگزاری تقریب طی سلسله گزارش هایی جهت معرفی و آشنایی به زندگی نامه شخصیت های تقریبی برجسته جهان اسلام پرداخته است؛
در نهمین شماره از این گزارش به بررسی زندگی نامه محمد رمضان سعید البوطی پرداخته‌ایم که در ادامه می‌آید:

زندگی نامه
دکتر محمد سعید رمضان مشهور به‌” بوطی ” عالم و فقیه نامدار و پر آوازه کورد زبان بر آمده از فضای کردستان ،در سال ۱۹۲۹ میلادی و سال ۱۳۴۸ هجری قمری در دهکده جلیکا (جزیره بوتانی ) غرب آناتولی، کردستان ترکیه در همسایگی عراق به دنیا آمد .
پدر او ملا رمضان البوطی از بزرگان و علمای نامدار کردستان بود و به رغم تمامی مشکلات مادی و معیشتی‌اش‌توانسته بود در حوزه علوم اسلامی به درجات بالایی دست یابد و فرزندانش را به نحو احسن تربیت نماید؛ از آن جمله می توان به ” سعید ” و ” توفیق ” اشاره داشت که در جامعه آن روز شناخته شده بودند.
خانواده بوطی چنان که محمد سعید بیان کرده، به علت گرایش های علمی، مجبور به مهاجرت به شهرهای بزرگ می شده است تا توان پاسخگویی به نیازهای علمی این خانواده دانشمند افزایش یابد.
با این حال اتخاذ سیاست های سکولار رژیم آتاتورک و مشکلات ناشی از آن برای خانواده های مذهبی، مانع از آن شد که خانواده محمد سعید بتوانند به راحتی محل زندگی مناسب خود را انتخاب کنند؛ پس در سال ۱۹۳۴ عازم دمشق شدند و در منطقه کردنشین رکن الدین اقامت گزیدند.
وی آموزش خود را از یک مدرسه خصوصی در همین شهر آغاز نمود و مقدمات زبان عربی، علوم دینی و ریاضیات را فرا گرفت.
علاقه وی به فراگیری چنان بود که در یازده سالگی با قرآن و سیره نبوی آشنایی کامل داشت و در پی توسعه دانش خود در این زمینه بود.
تفسیر، منطق، کلام، اصول و فقه از جمله علومی بودند که او سال های بعدی عمرش را به فراگیری و تبحر در آنها صرف کرد. او هر چند از حضور استادانی چون حسن حبنکه و… بهره بود، همیشه می گفت: بزرگترین آموزگارش در زندگی، پدرش بوده است.
التزام صادقانه پدرش (ملا رمضان) به انجام وظایف و تکالیف دینی (حتی در زمان بیماری) منجر شد تا سعید او را الگوی عملی خودش قرار دهد.
در سال ۱۹۴۳ محمد سعید رمضان بوطی یعنی زمانی که در سن ۱۳ سالگی و در آغاز مراحل آموزشی قرار داشت، مادرش را پس از یک بیماری از دست داد. اما ضربه سنگین روحی در سال۱۹۹۰ یعنی زمانی که پدرش از دنیا رفت بر او وارد شد؛ لذا می توان گفت : تأثیر زیاد پدر بر فرزندش، سعید باعث شده بود که می توان ادعا کرد بسیاری از وجوه و ابعاد مکنون این شخصیت بزرگ پس از رحلت پدر آشکار گردید؛ چرا که با وجود پدر، سعید به واسطه اعتقادات دینی و جذبه شخصیتی پدر، کاملاً مطیع فرمان او بود. از مصادیق این التزام می توان به اقبال سعید به علوم دینی، انتخاب همسر در سن ۱۸ سالگی و ورود به سازمان آموزش و پرورش اشاره کرد که از جمله مقاطع مهم زندگی او نیز به شمار می آید و تماماً به صلاح دید پدر صورت گرفته اند.

زندگی علمی استاد رمضان بوطی
زندگی علمی دکتر بوطی به صورت رسمی با ورود او به دانشگاه الأزهر در سال ۱۹۵۶ و گرفتن درجه دکتری در همین دانشگاه هموار گردید. وی چون از نظر علمی در سطح بالایی قرار داشت مجوز تدریس دروس مهمی چون فقه تطبیقی، مطالعات اسلامی، اصول فقه ،عقایداسلامی، سیره نبوی، شریعت را از اساتید بزرگش دریافت داشت .
لازم به یادآوری است که ایشان عضو (المجتمع الملکی لبحوت الحضاره الاسلامیه) در عمان و (المجلس الأعلى لاکادیمیه آکسفورد) نیز بوده است. وی استاد یار دانشکده شریعت دانشگاه دمشق و سپس ریاست همین دانشگاه بوده که از جمله مراحل برجسته زندگی علمی وی در این دوران به شمار می آید.
توان بالای علمی، شخصیت جذاب فردی، مهارت های ارتباطاتی و التزام عملی ای که بوطی از خود به نمایش گذارده بود، او را به عالمی برجسته در منطقه عربی تبدیل نموده است ، شخصیتی بزرگ که کتاب ها و رساله های علمی متعددی دارد، همواره در مراسم های دینی حضور داشتند و به ایراد سخنرانی و موعظه می پرداخت، در تلویزیون به عنوان عالم دینی به عرضه دیدگاهش در مسائل جنجالی روز می پرداخت .
او دانشجویان بسیاری دارد که علوم را با الگو و دید گاه وی فرا می گیرند. در یک کلام می توان او را عالمی بزرگ دانست که توانست کسوت (راهنمای دینی) را نیز به تن کند. او مورد توجه کلیه گروه های فکری بوده به گونه ای که سلباً و ایجاباً به گفته ها و آثارش استناد می شود.وی با زبان های کردی، انگلیسی، عربی و ترکی آشنایی داشت .

شرایط اجتماعی بوطی
محمد سعید رمضان بوطی در خانواده و محیطی محروم تولد و پرورش یافته است . گرایش دینی خانواده ی بوطی ، به ویژه پدر او، منجر شد تا وی نسبت به فرایند« عرفی کردن دین » که در آن زمان به شدت تبلیغ و دنبال می شد، حساس باشد و ایستادگی نماید.
در این خصوص نیز معلمان اولیه دکتر بوطی اثر قابل توجهی بر او داشته اند که می توان به استاد حبنکه میدانی و مبارزات وی در سال های ۱۹۶۷،۱۹۶۴،۱۹۷۳ اشاره کرد، که نه تنها دکتر بوطی بلکه توجه بسیاری از روشنفکران آن زمان را به خود معطوف داشته بود. در این زمینه چنین به نظر می رسد که بذر های اولیه ای که پدرش در وجود وی کاشته بود (با اجازه دادن به او برای ورود به آموزش و پرورش و یا موضع گیری علیه سکولاریسم)، با ظهور بدیع الزمان نورسی از جمله شخصیت های برجسته در حوزه حیات فکری، سیاسی و اجتماعی رشد نمود و در نهایت به نتیجه رسید.
دکتر بوطی به این شخصیت اجتماعی بسیار علاقمند بود و در باره معرفی او و حمایت از آرمان های اجتماعی اش از هیچ کوششی فروگذار نکرد. در واقع می توان گفت که نورسی به مثابه یکی از رهبران جنبش های دینی اجتماعی مهم در اواخر دوره عثمانی وجمهوری ترکیه است که توانست توجه بوطی را به خود جلب نماید و به عنوان معجره انقلاب اسلامی در ترکیه نزد وی شناخته شود .
از سوی دیگر، محمد سعید رمضان بوطی در سال های ۱۹۵۶ با مصطفی السباعی رهبر اخوان المسلمین سوریه ارتباط کاری وخانوادگی داشت ؛در واقع تدبیر و حکمت، با ارزش ترین وجه حیات اجتماعی و سیاسی این بزرگ مرد بود. این ایده به سابقه عملکرد بوطی در سال های ۱۹۶۴ تا ۱۹۷۳ بر می گردد، آن جا که از استاد حسن حبنکه که وی یک شافعی مذهب بود به عنوان مفتی اعظم سوریه ، حمایت جدی کرد

اندیشه های سیاسی دکتر سعید رمضان بوطی
این که آیا می توانیم دکتر بوطی را یک متفکر سیاسی بدانیم یا نه، یک پرسش اساسی است؛ مطالعه آثار وی نشان می دهد که او دغدغه سیاسی نیز داشت؛ دغدغه ای که ناخواسته او را به سمت سیاست کشاند؛ در واقع نگاه سیاسی به مسائل فلسفی و دین، او را نیز وارد سیاست روز کرده بود و در عین حال او را بسیار محتاط و محافظه کار کرده بود.
ایشان در بخشی از سخنرانی و آثار خود به موضوع (شعار مبارزه با تروریسم) پرداخته و گفته است: که جز ابزار ساختگی برای برخورد با جهان اسلام، چیز دیگری نیست؛ لذا وی ضمن تأیید متن اعلامیه منتشر شده از سوی علمای مکه در محکوم نمودن تروریسم و تقدیر از این موضع گیری، اعلام می کند که: درباره تروریسم باید دانست که اصل این نگرش ابتدا از سوی آمریکایی ها نسبت به مسلمانان ترویج پیدا نموده است. دکتر بوطی معتقد است مشکل جاری، به مشکل ذاتی (غرب) با (اسلام) برمی گردد و مبارزه با تروریسم بهانه ای بیش نیست.

با توجه به این که بوطی رحمه الله یک شخصیت متنفذ اجتماعی به حساب می آمد، نوع ورود او به مسائل سیاسی نیز در زندگی او نقطه عطف بسیار مهمی بود. به نظر می رسد در شخصیت وی محافظه کاری بنا به دلایل مختلفی ظهور بیشتری دارد، تا آنجا که بعضی از اسلام گرایان او را با این عنوان مورد خطاب و نقد قرار داده اند.
البته سخنرانی وی در حمایت از حافظ اسد، رئیس جمهور وقت سوریه در سال ۱۹۸۲ و تشکر وی از اسد آن هم در دوره ای که پاره ای از ضوابط مخالف دین در حوزه فرهنگ و اجتماع از سوی دولت پیروی می شده است، داشتن برنامه های منظم و هفتگی در تلویزیون رسمی کشور، دریافت کمک های رسمی از سوی حکومت بیانگر آن است که بوطی اصولا در جرگه اندیشمندان متنفذ و مردمی قرار ندارد.
دکتر بوطی رحمه الله در باره موضوعات و حوادثی که به نوعی با اصل دین در تعارض بوده اند، به هیچ وجه اهل مجامله نبوده و با بیاناتی صریح و قاطع در دفاع از دین بر می آمد؛ به عبارت دیگر نگرش ویژه بوطی که بیشتر معطوف به دفاع از دین است ، باعث شد تا وی قائل به برداشتی خاص از دین و عمل سیاسی باشد که برخی از ناظران را بر آن داشته تا او را «محافظه کار» بدانند.

دانش و خردورزی
دکتر بوطی در میان روشنفکران تاریخ از معدود اندیشمندانی است که با آشنایی با «فقه مقایسه ای» و ارتباطش با مسائل سیاسی اجتماعی جاری در جامعه، موجب شده تا بتواند ضمن وفاداری به فقه سنتی، مطابق روایت مذهب شافعیان،به روش ها و استدلال های نوینی در خصوص نحوه اثبات دعاوی دین دست یابد، به گونه ای که از تعصب و سنت گرایی پیشین کمتر در آثار او می توان سراغ گرفت. همین ویژگی او را به مفسر نوگرای اصول سنتی و بنیادین دین تبدیل کرده و از تعصب در خصوص عقاید و اصول امام شافعی بازداشته است؛ از جمله آن می توان به اثر علمی وی (ضوابط المصطلحه فی الشریعه الاسلامیه) اشاره نمود.
به تعبیر دکتر بوطی انسان مسلمان نمی تواند بدون اتکا به تفسیری متین و نوین از دین، جایگاه مناسبی در جهان معاصر بیابد. دکتر بوطی در یکی از آثار علمی خود تصریح می کند؛ راه علاج این است که واقعیت اطرافمان را به خوبی درک کنیم و یک سویه به مسائل نگاه نکنیم؛ ما باید خطاهای خودمان را دریافته، سپس با مراجعه به فرهنگ و بنیان دینی مان، در صدد رفع آنها باشیم. باید با یک چشم واقعیت ها را دید و با چشم دیگر امکانات و توانمندی های دینی را به وسیله راه نجات جستجو کرد.

آثار و تألیفات
از مهم ترین آثار و دلنوشته های دکتر رمضان بوطی می توان به کتاب های ذیل اشاره نمود :
۱- الحکم العطائیه – ۴مجلد .
۲- مع الناس – ۲مجلد .
۳- برنامه دراسات قرآنیه – ۳مجلد.
۴- کلمات فی مناسبات .
۵- الإسلام و العصر .
۶- مشورات اجتماعیه من حصاد الإنترنت .
7- هذا ما قلته امام بعض الرؤساء والملوک .
۸-یغالطونک إذ یقولون .
۹- اوربه من التقنیه الی الروحانیه .
و...
آثار متنوع و متعدد وی حکایت از گستره وسیع اطلاعات و دغدغه های مختلف ذهنی او دارد. حوزه آثار و تحقیقات وی از آغاز تا کنون عمدتاً در سه حیطه (دینی، اجتماعی، سیاسی)

وفات محمد سعید رمضان البوطی
محمد رمضان سعید البوطی سال ۲۰۱۱ در جریان جنگ داخلی سوریه قیام مسلّحانه علیه نظامِ حاکم را (هر چند آن نظام ظالم باشد) حرام می‌دانست و معتقد بود که این رویه به جنگِ داخلی و آشوب خواهد انجامید، لذا از مردم خواست از آن خودداری کنند؛ این جریان باعث شد وی را شخصی محافظه کار و منافق بنمامند.
با آغازِ انقلاب و نا آرامی در سوریه، به تدریج از محبوبیتِ بوطی در میانِ گروه‌های مخالفِ نظام کاسته شد.
وی، با وجود این که از مردم درخواست آرامش و صلح می‌کرد، کشتارِ تظاهرکنندگان علیه نظام را نیز محکوم می‌کرد و بارها نیروهای نظامی را از این کار باز می داشت.
در تاریخ ۲۱ مارس ۲۰۱۳، محمد رمضان سعید البوطی، در مسجد ایمان در منطقه (مزرعه) در مرکز دمشق، طی یک حمله انتحاری کشته ‌شد.م خورده است.
دولت و مخالفان هر یک دیگری را به کشتن علامه دکتر بوطی متهم می‌کنند. بشار اسد در پیامی ترور این عالم برجسته را محکوم کرد و مخالفان دولت را به دست داشتن در این اقدام متهم ساخت.ارتش آزاد سوریه دست‌داشتن در این حمله انتحاری را تکذیب کرده و مدعی شده‌است که این گروه هیچ‌گاه به مساجد حمله نمی‌بَرد.

واکنش‌ها به کشته شدن البوطی
درگذشت وی واکنش‌های زیادی را به همراه داشت. شورای امنیت، دبیرکل سازمان ملل متحد، محافل مصری، روسیه، الجزایر و ایران، کشته شدن علامه البوطی را محکوم کردند. شیخ عبدالرحمن السدیس از مقامات بلندپایه وهابیت در عربستان از قتل وی ابراز شادمانی کرده است.

انتهای پیام/