پژوهشگر و محقق بیرجندی با اشاره به این مطلب که انسان ها نسخه واحدی نیستند و تفاوت از سنن انکارناپذیر الهی در زمین است، گفت: در ادبیات دینی از این تفاوت تحت عنوان سنت اختلاف یاد می شود و قرآن نیز در مواضعی بر آن صحه می گذارد.

به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب، صدیقه احراری، پژوهشگر و محقق بیرجندی در سی و پنجمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی اظهار کرد: از تعبیر تقریب مذاهب می توان دو برداشت داشت؛ اول یکسان سازی و حذف نقاط اختلاف که نه ممکن است و نه مطلوب چرا که با سنت الهی اختلاف مغایرت دارد و دوم، به رسمیت شناختن اختلاف ها که از آن تحت عنوان رواداری و دگرپذیری می توان نام برد. دگر پذیری نسخه طلایی امت اسلامی برای رفع مناقشات بی حاصل است که جز استیصال، فرسودگی و واپس گرایی حاصلی نخواهد داشت.

وی افزود: بررسی موضوع دگرپذیری و رواداری را می توان از پنج محور مورد بررسی قرار دارد که اولین آن، دریافت مفهموم چیستی دگرپذیری و تعریف آن است. دگرپذیری یعنی به رسمیت شناختن حقوق انسانی دیگران و احترام به آن، صرف نظر از دین، مذهب و ملیت  برای رسیدن به وفاق و همزیستی مسالمت‌آمیز.

دگرپذیری تعامل با حقیقتِ اختلاف و تفاوت‌ها براساس اندیشه‌ متمدنانه‌ای است که در آن حذف و طرد و به حاشیه راندن و تحقیر دیگری جایگاهی ندارد و تنها گفت وگوی برابر وسیله‌ انتقال دیدگاه‌ها، افکار و مواضع است.

احراری دومین محور را تقویت فرهنگ دگرپذیری و تحقق عملی آن در جامعه دانست و خاطرنشان کرد: بالا بردن سطح آگاهی شهروندان نسبت به حقیقت اختلاف و تبیین جایگاه آن به عنوان یک ارزش لازم برای رشد و تعالی جامعه از طریق وسایل ارتباط جمعی از یک سو و نهادینه کردن فرهنگ اختلاف و دگرپذیری از طریق نظام‌های آموزشی کشور،  ایجاد بستر مناسب جهت گفت و گوی برابر و احترام متقابل، وضع قوانینی در راستای جرم‌ انگاشتن اهانت به مقدسات دیگران، پرهیز از ایدئولوژیک نمودن باورها در جامعه و مدیریت اختلاف از جانب همه‌ نهادهای حکومتی، احزاب، جریانات، شخصیت‌ها و مراجع تاثیرگذار در چارچوب قوانین و آزادی‌های عمومی و حقوق شهروندی از سوی دیگر از جمله راه های نهادینه کردن این فرهنگ در جامعه اسلامی است.

وی در رابطه با محور سوم افزود: با نگاهی اجمالی به نتایج دگرپذیری می توان اذعان داشت که یکی از مقوله‌های دگرپذیری، ضرورت تفکیکِ دو مقوله‌ی خصومت و اختلاف ازهم و تبیین نقش این تفکیک در مدیریت موفق تنوع‌هاست. امری که با تاسف فراوان، تعداد کثیری از دولتمردان، مدیران و کنشگران حوزه‌های اجتماعی و سیاسی چه در ساحت یک سازمان و چه در ساحت جامعه توان  آن را ندارند یا شاید تفاوت میان مخالف و مخاصم را نمی‌دانند، به همین دلیل با هر دو رفتاری مشابه دارند که نتیجه آن تبدیل مخالف به مخاصم و تشدید و تکثیر خصومت و افزایشِ شمار دشمنان است. ما زمانی می‌توانیم صادقانه ادعا کنیم از فرهنگ طلایی دگرپذیری و رواداری برخورداریم که به تنوع و تکثر دینی به چشم فرصت بنگریم و نه تهدید؛ چرا که تاریخ تمدن بشر گواه این واقعیت است که پیشرفت‌های علمی و تمدنی در نتیجه‌ تضارب آرا به دست آمده است.

این پژوهشگر در زمینه محور چهارم تاکید کرد: پیروان امت واحده باید مراقب باشند به دوران جاهلیت برنگردند. مراد از جاهلیت دوره‌ای از تاریخ است که در آن، مردم حلم و مدارا را فراموش کرده و با زبان شمشیر با یکدیگر سخن می‌گفتند. در فرهنگ دینی ما جهل معمولا در برابر حلم و مدارا به کار رفته است و نه علم و آگاهی. هرگز ممکن نیست که بساط سنت اختلاف برچیده شود اما با کیمیای دگرپذیری می‌توان این اختلافات را به نفع حرکت در راستای صلح پایدار ملی و جهانی مدیریت کرد، چنان که بر اساس آموزه‌های دین مبین اسلام من‌جمله آیه‌ نود سوره‌ نسا، اصل بر صلح و آشتی و زندگی مسالمت‌آمیز است.

وی مرور مهم ترین آموزه های دینی و پشتوانه های فکری دگرپذیری را در قالب پنجمین محور مورد بررسی قرار داد و گفت: از مهم‌ترین پشتوانه‌های نظری دین اسلام برای دگرپذیری و دوری از ستیزه این اصل قرآنی است که در اساسی‌ترین مسئله‌ زندگیِ بشر یعنی دین، آزادیِ انتخاب را پذیرفته و می‌فرماید «لا اکراه فی الدین» در دین هیچ اجباری نیست و راه از بیراهه به خوبی نمایان است. اگر فرد مسلمان این آیه را به درستی درک کند، دلیلی برای دگرناپذیری یا عدم هم‌زیستی مسالمت‌آمیز نمی‌یابد؛ چرا که هدف ادیان، رستگاری انسان است و این هدف هرگز با زور و اجبار محقق نمی‌شود. تا زمانی که آزادانه و با اقناع قلبی دینداری نکنیم، رستگار نخواهیم شد.

صدیقه احراری افزود: یکی از رویکردهای اسلام در تعامل با دیگران، یافتنِ نقاط مشترک و پافشاری بر آن است. در آیه‌ شصت و چهار سوره آل عمران خطاب به پیامبر صل الله علیه و آله و سلم چنین می‌خوانیم :« قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّه» خداوند در آیه‌ صد و هجده سوره هود نیز برای همیشه آب پاکی را بر دست آنانی می‌ریزد که اختلاف را برنمی‌تابند و درپی یکسان‌سازی و حذف تفاوت‌ها هستند، آنجا که می‌فرماید «اگر می‌خواستم همه را به امتی واحد تبدیل می‌کردم».

وی در پایان تاکید کرد: پروژه‌ یکسان‌سازی برای همیشه ابتر خواهد ماند؛ چراکه فرض محال اگر بشود تمام انسان‌ها را زیر چتر یک دین یا مذهب گرد آورد، اختلاف در قرائت‌ها آغاز می‌شود، لذا هیچ‌کس حق ندارد حقوق و آزادی‌های دیگران را به بهانه‌ متفاوت بودن سلب کرده یا در آن اخلال ایجاد نماید. مع الاسف، علی رغم اینکه در آیات فراوانی در قرآن به وضوح بر عدم تحمیل باورهای خویش به دیگران تاکید شده است، گروه‌های بسیاری در بین این امت وجود دارند که با سطحی‌نگری و به بهانه تبلیغ دین و اجرای احکام الهی بر اعمال خشونت علیه دیگران اصرار می‌ورزند.



انتهای پیام/