عضو پیوسته فرهنگستان هنر در مراسم رونمایی از دومین مصحف کتابت‌شدۀ استاد قربانی، تکامل هنر خوشنویسی را مدیون قرآن دانست.

به گزارش حوزه فرهنگ و هنر خبرگزاری تقریب، مراسم رونمایی از دومین مصحف شریف کتابت شدۀ محمدعلی قربانی امروز در شهر قرآن و با حضور جمعی از اساتید حوزۀ خوشنویسی برگزار شد.

علی سرابی، قائم مقام مرکز طبع و نشر قرآن در ابتدای این مراسم گفت: هنر به معنای عام آن، مقولۀ مقدسی است؛ زمانی که این مقوله در بستر یک محتوا و کار ارزشی قرار گیرد، ثواب کارکرد و دستاورد آن را نمی‌توان محاسبه کرد. هنر خوشنویسی از جمله هنرهای برجستۀ است که وقتی در خدمت کتابت قرآن می‌آید، نمی‌توان روی آن ارزش‌گذاری کرد.

وی افزود: هنر قرائت و خوشنویسی از یک جهت نزدیک به هم هستند؛ همان گونه که قاری با وجود آنکه مسلط به نغمه‌ها و مقام‌هاست و در عین حال سعی دارد خود را در اینها محدود نکند تا در مخاطب خود از جهت مفهومی اثر بگذارد، هنرمند خوشنویسی با وجود تسلط به فنون این رشته، سعی دارد به گونه‌ای بنویسد که مخاطب بتواند به آسانی قرآن را بخواند؛ چرا که اصل قرآن و پایۀ فهم آن، قرائتش است.

سیدمهدی سیف، مدرس قرائت و پژوهشگر رسم و ضبط قرآن کریم در ادامۀ این مراسم با اشاره به اینکه زیبایی مقوله‌ای فطری است، گفت: خداوند بهترین تصویرگر است؛ آنجا که از خلقت انسان سخن می‌گوید، می‌فرماید «وَ صَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُم‏»؛ یعنی شما را به بهترین وجه صورت‌گری کرد. پس چه بهتر است که هنر را خرج برترین سخن کرد که همان کلام خداست.

وی افزود: آنچه که قبل از هنر خطاطی قرآن باید به آن توجه داشت، ذکر این است که وقتی مخاطب چشمش به قرآن می‌افتد، از دیدن خطوط آن لذت ببرد و بعد راحت‌ قرائت کند. در کنار زیبایی قرآن، خوانایی در اولویت باشد.

ایرج نعیمایی از اساتید برجسته موسیقی و خوشنویسی در این مراسم با تصریح بر اینکه در هنر خوشنویسی 12 اصل وجود دارد که 10 اصل آن فنی است، گفت: معمولاً هنرمندان این 10 اصل را که در حوزۀ فن خوشنویسی است، مسلطند، اما دو اصل آن را که جنبۀ معنایی و معرفتی دارد، کمتر هنرمندی واجد است. اصل صفا و شأن از این جمله است. گفته‌اند هنرمندی واجد این دو اصل است که از فیض الهی بهره‌های وافر برده باشد. صفا یعنی وقتی خواننده خطی را می‌بیند، حض معنوی ببرد؛ این حضّ بصر مربوط به صفا است. شما به راحتی می‌توانید خط دلخواه خود را از کامپیوتر بیابید و با کمترین درصد خطا چاپ کنید، اما خوشنویس با زلالیت و معنویت خود، بر خط اثر می‌گذارد و به آن روح می‌بخشد.

وی افزود: شأن یعنی خط حکایت از حقیقت دیگری دارد؛ در واقع خط، یک آیه و نشانه از آن حقیقت اصلی است. کاتب در این مرحله باید واجد صفات حمیده باشد و روح و جانش از رذائل دور. کسی که مراحل شأن و صفا را طی کند، خط او دلنشین می‌شود.

عضو پیوسته فرهنگستان هنر و مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه تکامل هنر خوشنویسی مدیون قرآن است، گفت: تمام خوشنویسان در طول قرن‌های متمادی سعی کردند قرآن را خوب بنویسند و هرکه خوشنویس شد، هنر خود را مدیون قرآن است. حتی خط نستعلیق از خط نسخ که هم‌پایۀ خط کوفی است، شکل گرفت.

محمدعلی قربانی، به عنوان صاحب این نسخه از کتابت قرآن، پس از مراسم رونمایی به جایگاه سخنرانی آمد و با ذکر این نکته که قالب کتابت، مهم‌ترین قالب خوشنویسی است، گفت: اکنون این هنر بیشتر در قالب قطعه‌نویسی و در قالب کتیبه رواج یافته است. خط در این قالب خودنمایی دارد، اما در قالب کتابت، خودنمایی نمی‌بینید؛ در این بخش، کلمات به صورت صد در صد خودنمایی ندارند؛ یعنی یا در خدمت صفحه‌بندی و یا کلیت کار هستند؛ پس کتابت قرآن، نمایشگاهی نیست. در اینجا خودنمایی به حداقل می‌رسد. این قالب تأثیرات ویژه‌ای روی کاتب می‌گذارد.

وی با اشاره به اینکه تجربۀ دوم کتابتم شاید به خاطر شوق و اشتیاقی بود که در لحظات کتابت اول سپری کردم، افزود: دربارۀ کتابت قرآن، با یک جنبۀ هنری و جنبۀ کاربردی مواجهیم. یک کاتب دربارۀ هر یک از آنها باید به توانمندی برسد. این اشتباه است که بگوییم جنبه‌های هنری نادیده گرفته شود؛ بلکه این دو جنبه باید در کنار یکدیگر قرار گیرند. تلفیق این دو، زمان‌بر است. گاهی حتی باید طراحی یک کلمه را تغییر دهیم. این کار شاید منجر به یک طراحی بدیع امروزی شود. این امر نیاز به زمان دارد؛ لذا نباید به کتابت قرآن به میزان دو سه جلد کفایت کرد.

قربانی دربارۀ برخی دشواری‌های کتابت قرآن گفت: در کتابت قرآن مجبور بودیم صفحه‌بندی را به گونه‌ای پیش ببریم که در انتهای صفحه، حتماً آیه به اتمام برسد. این مسئله کار را برای هنرمند بسیار دشوار می‌کند. صفحاتی را داریم که کلماتش دو برابر صفحات قبلش است؛ مدیریت این مسئله سخت است. برخی صفحاتش خوب در آمد، اما در عین حال برخی صفحات نیاز به تصحیح دارد.

انتهای پیام/