سیر تاریخی وقایع انجام شده توسط اشغالگران صهیونیستی در مسجد الاقصی را در این مقاله مرور و بیان می کنیم.

به گزارش خبرنگار حوزه استان های خبرگزاری تقریب،با پایان سال 2024 و ورود به سال 2025، یک دهه از زمان می‌گذرد که می‌توان آن را دهه درگیری‌های شدید و سخت در مسجد الاقصی و شهر قدس به حساب آورد.

این دهه با نبرد «العصف المأکول» در غزه در تابستان 2014 پس از قتل فجیع محمد ابو خضير کودک فلسطینی در قدس آغاز شد و به دنبال آن شاهد انتفاضه چاقوها در قدس در پاییز 2015، سپس خیزش “باب الأسباط” در مسجد الاقصی در تابستان 2017، خیزش باب الرحمه در اوایل سال 2019، و سپس نبرد «سيف القدس» در تابستان 2021 که اراضی فلسطینی را برای اولین بار در برابر اشغالگران متحد کرد، و در ادامه نیز جنگ «طوفان الاقصی» در اکتبر 2023 آغاز شد و تا لحظه نوشتن این مطلب نیز ادامه دارد.

در دهه‌های گذشته، وضعیت در قدس و مسجد الاقصی شاهد تلاش‌های انفرادی و پراکنده از سوی گروه‌های افراطی راست‌گرای مذهبی صهیونیستی برای انفجار اوضاع در مسجد الاقصی بود، گرچه دولت‌های پی در پی صهیونیستی سعی در حفظ آرامش در مسجد داشتند و روش کار تدریجی و بسیار کند در تغییر واقعیت جمعیتی در قدس و دینی در مسجد الاقصی را دنبال می‌کردند.

از سال 1967 تا شعله‌ور شدن انتفاضه اول فلسطین در 1987، مسجد الاقصی شاهد تلاش‌های سازمان‌یافته‌ای از سوی دولت اشغالگر برای تغییر وضعیت در آن نبود. اشغالگران تنها به پنهان کردن حملات فردی به مسجد الاقصی پرداخته بودند، مانند تلاش برای آتش زدن آن توسط “دنیس مایکل روهان ” مسیحی افراطی استرالیایی در سال 1969 و حمله “آلن گودمن” نظامی آمریکایی-اسرائیلی به قبه الصخره در سال 1982.

پس از شروع انتفاضه اول فلسطین در سال 1987، حملات به مسجد جنبه‌ای جمعی به خود گرفت، هرچند به نظر می‌رسید که دولت رژیم صهیونیستی به طور پنهانی آن را پوشش می‌داد، همانطور که در کشتار مسجد الاقصی در سال 1990، انتفاضه تونل‌ها در سال 1996 و یورش آریل شارون به مسجد الاقصی در سال 2000 شاهد بودیم.
از سال 2003 به بعد، با تسلط کامل راست‌گرایان اسرائیلی بر سیاست رژیم صهیونیستی، روند تغییر وضعیت در مسجد الاقصی به یک روند دولتی جدی تبدیل شد.

در این دوران، مسجد الاقصی برای یورش‌ها و تعرض‌های روزانه باز شد و فشارهای سازمان‌یافته‌ای برای محدود کردن فعالیت‌های اداره اوقاف اسلامی در قدس آغاز گردید. این دوره همچنین شاهد افزایش روش‌های مقابله فلسطینی‌ها از طریق نهادهای رسمی جنبش‌های اسلامی در قدس و سرزمین‌های اشغالی 1948 بود.

اما همه چیز با شروع دهه اخیر، از سال 2014 تا 2024، تغییر کرد. به نظر می‌رسد که کلید اصلی این تغییر در بسته شدن مؤسسات جنبش اسلامی شمالی در سرزمین‌های اشغالی 1948 بود که در واقع به معنای بستن درب دفاع سازمان‌یافته از مسجد الاقصی بود و در مقابل درب مقاومت مردمی گشوده شد که از قالب سازمانی یا جنبشی خارج بود، علاوه بر اینکه رژیم اشغالگر سعی در تغییر همه معادلاتی داشت که در طی سال‌ها در مسجد الاقصی با آن‌ها کنار آمده بود. این اتفاقات همزمان با صعود بی‌سابقه جریان صهیونیسم دینی بود که عملاً در دولت نتانیاهو به قدرت رسید.
از سال 2012 تا امروز، با افزایش حوادث در مسجد الاقصی هر سال، عبارت «سخت‌ترین سال‌ها» تقریباً در هر گزارش سالانه‌ای که در مورد حملات “اسرائیل” به مسجد الاقصی منتشر می‌شد، تکرار می‌شد. هر سال سخت‌تر از سال قبل بود و هر سال شاهد پیشرفتی در تلاش‌ها برای تغییر وضعیت مسجد بودیم.

اگر سال 2017 را که انتفاضه “باب الأسباط” در میانه آن رخ داد و باعث شد اشغالگران در آن سال حساب‌های خود را بازبینی کنند، و همچنین سال 2021 که با نبرد «سيف القدس» مواجه شد و منجر به بازبینی کامل استراتژی اشغالگران در اراضی فلسطینی شد، کنار بگذاریم، در غیر این صورت هر سال در نهایت با پیشرفتی جدید یا تلاش‌های انتقامی اشغالگران برای جبران عقب‌نشینی‌ها از سوی مردم فلسطین روبرو می‌شدیم، مانند نبرد “عصف المأکول” در سال 2014، انتفاضه قدس در سال 2015، و انتفاضه باب الرحمه در اوایل سال 2019.

مردم فلسطین و نیروهای مقاومت در هر یک از این رویارویی‌ها موفق می‌شدند تا اشغالگران را به عقب‌نشینی تاکتیکی وادار کنند، اما این موفقیت‌ها هیچگاه نتواستند این عقب‌نشینی تاکتیکی را به عقب‌نشینی استراتژیک تبدیل کنند و نتایج آن را به ضرر پروژه اسرائیلی در قدس تمام کنند.

دلیل اصلی این موضوع، عدم همسویی مسئله قدس و مسجد الاقصی با برخی مسائل و نیروهای منطقه‌ای است که از اراضی فلسطینی فراتر می‌رود، علاوه بر نبود هرگونه ساختار سازمانی مؤثر برای مقاومت مردمی در قدس، چه از نظر ساختار سازمانی گروه‌های فلسطینی در کرانه باختری و غزه، یا مؤسسات جنبش اسلامی شمالی که در اراضی 1948 بسته شده‌اند. به همین دلیل، وجود مؤسسات تاثیرگذار در قدس به اداره اوقاف اسلامی محدود شده است که وظیفه نظارت و مدیریت امور مسجد الاقصی را بر عهده دارد.

عقب‌نشینی تاکتیکی رژیم اشغالگر به معنای کنار گذاشتن پروژه استراتژیک آن نیست، و این چیزی است که مردم فلسطین باید بعد از هر مواجهه با اشغالگران درک کنند. به همین دلیل، آنچه که رژیم صهیونیستی طی پنج دهه تحمل کرده بود، در یک سال به سرعت اجرا شد، مخصوصاً در نبرد «طوفان الاقصی».

در سال 2024، قدس و مسجد الاقصی شاهد شدیدترین حملات همزمان در تاریخ خود بودند. صهیونیست‌های افراطی با تحت کنترل گرفتن دو وزارتخانه حساس در دولت نتانیاهو، یعنی وزارت دارایی به رهبری اسموتریچ و وزارت امنیت داخلی به رهبری بن‌گویر، توانستند بسیاری از مسائل حساس مربوط به قدس را به دست گیرند.
در نتیجه، در سال 2024، شاهد آمارهای وحشتناک و بی‌سابقه‌ای بودیم. عملیات تخریب در قدس از تمامی آمارهای سالانه گذشته فراتر رفت، بیش از 335 بنای مختلف در یک سال تخریب شد و بیش از 1200 نفر از مردم قدس بازداشت شدند که برای بیش از 370 نفر حکم زندان صادر شد. همچنین 33 نفر از ساکنان قدس در این سال شهید شدند.

اما مسجد الاقصی، شاهد بزرگ‌ترین حمله تاریخ خود بود. بیش از 59 هزار صهیونیست به مسجد تعرض کردند، معادل 193 نفر در روز. از نظر نوع این حملات، برای اولین بار شاهد اجرایی شدن تصمیم وزیر افراطی بن گویر برای برگزاری علنی تمام مراسم‌های دینی گروه‌های افراطی یهودی در مسجد الاقصی بودیم.
با این شرایط، قدس و مسجد الاقصی سال 2025 را آغاز می‌کنند و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که رژیم اشغالگر قصد دارد این سال را به سال سرنوشت‌ساز در مسجد الاقصی و قدس تبدیل کند.