پاكستان طی سال های اخیر با كمبود شدید منابع انرژی به ویژه گاز مواجه بوده است و بر همین اساس بطور جدی واردات گاز از جمهوری اسلامی ایران (قرارداد خط لوله صلح) و همچنین تركمنستان (تاپی) را پیگیری كرده است.

آخرین تلاش های پاكستان برای تامین گاز مورد نیاز خود در نشست مشترك با افغانستان، هند و تركمنستان ( در بیست و نهم شهریور ماه گذشته) در عشق آباد كلید خورد. در این نشست، اسلام آباد، كابل ، عشق آباد و دهلی نو پیش نویس توافقنامه احداث خط لوله گاز ترانس افغان ‏(TAPI)را امضا كردند‏.‏ طبق توافقنامه ی امضا شده،خط لوله ای به طول یكهزار و ششصد و هشتاد كیلومتر با ظرفیت انتقال نود میلیون متر مكعب گاز در روز احداث می شود‏.‏

تلاش دولت پاكستان برای تامین گاز از خط لوله ترانس افغان در حالی است كه این كشور هشتم خردادماه 1389 ، اسناد ضمانت اجرای قرارداد خط لوله گاز بین ایران و پاكستان را در اسلام آباد امضا كرد. ضمایم قرارداد موسوم به خط لوله صلح شامل توافقنامه عملیات فنی صادرات گاز ایران به پاكستان و رئوس توافقنامه عبور گاز به كشور ثالث، اسفند سال ۱۳۸۸ در تركیه ‌امضا شده بود.

خط لوله صادرات گاز ایران به پاكستان،نخستین خط لوله انتقال گاز از خاورمیانه به آسیا است و صدور گاز ایران به پاكستان امكان حضور گسترده تر كشورمان در بازار انرژی آسیا را فراهم می كند.
با امضای این قرارداد، ایران طی پنج سال صادرات گاز به پاكستان را از طریق خط لوله ۵۶ اینچی كه هم اكنون از عسلویه تا ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان در حال احداث است، آغاز خواهد كرد.

بر اساس توافق های انجام شده در ضمایم قراداد خط لوله، گاز ایران در سال ۲۰۱۳ تحویل پاكستان خواهد شد. قرارداد فروش گاز ایران به پاكستان در خرداد ماه سال 88 با حضور روسای جمهوری دو كشور به امضا رسیده است و دو طرف بیانیه مشتركی در این زمینه صادر كرده اند.

‏انرژی یكی از محورهای مهمی است كه می تواند سطح مبادلات تجاری بین ایران و پاكستان را گسترش دهد‏. ‏اسلام آباد امیدوار است با اجرایی شدن خط لوله گاز و واردات برق از ایران، سطح مبادلات اقتصادی با تهران را افزایش دهد‏.‏

از سوی دیگر اجرایی شدن خط لوله گاز موسوم به خط لوله صلح از سوی پاكستان و آغاز صادارت به این كشور و در آینده به هند فضای همكاری های صمیمی دو كشور را تقویت می كند.
اجرای این طرح عظیم می تواند مسیر جدیدی برای گسترش همكاری بین ایران و پاكستان و در آینده نزدیك بین دیگر كشورهای عضو منطقه ایجاد كند‏.‏

دولت و مردم پاكستان اعتقاد دارند كه دریافت گاز از ایران بامزایای بسیاری همراه است و به درستی نیز دولت اسلام آباد زمینه امضای نهایی قرارداد مذكور را فراهم كرده است.‏ پاكستان با كمبود روز افزون انرژی رو به رو است و امضای این قرارداد برای آنها حیاتی است‏.‏این كشور درحال حاضر شانزده میلیون تن نفت وارد می كند كه تا سال ‏۲۰۲۵ به یكصد میلیون تن خواهد رسید‏.‏

ایران و پاكستان دارای ظرفیت های اقتصادي مناسب و جزء كشورهای مسلمان و با دانش و فناوری مناسب هستند كه این امر می تواند زمینه ساز توسعه روابط تجاری دو كشورشود‏.‏

"جمشید ایاز خان" رییس موسسه پژوهشی و تحقیقاتی مطالعات منطقه ای پاكستان درباره اهمیت خط لوله گاز تاكید كرد كه اجرای طرح انتقال گاز ایران به پاكستان،به تقویت همكاری ها بین كشورهای منطقه منجر خواهد شد. وی افزود: اجرای این طرح عظیم می تواند مسیر جدیدی برای گسترش همكاری بین ایران و پاكستان و در آینده نزدیك بین دیگر كشورهای عضو منطقه ایجاد كند. 

ایاز خان معتقد است:شرایط و زمان امضای انعقاد قرارداد خط لوله برای پاكستان مطلوب است و قیمت پیشنهادی ایران نیز در مقایسه با سایر جایگزین ها مناسب است. 

وی گفت:خط لوله گاز ایران برای ورود به خاك پاكستان باید از ایالت بلوچستان عبور كند كه با توجه به ناامنی های موجود ممكن است خطراتی وجود داشته باشد اما مردم این ایالت می دانند كه منافع گاز وارداتی از ایران در ابتدا به خود آنها و توسعه ایالت بلوچستان باز می گردد.

با وجود امضای توافقنامه تاپی،كارشناسان شرایط منطقه و احداث و بهره برداری از این خط لوله را مستلزم امنیت مسیر عبور آن (افغانستان ) می دانند‏.‏ شرایطی ناامنی در افغانستان و حضور نیروهای آمریكایی و ناتو در این كشور كه با واكنش های منفی مردم آن كشور رو به رو شده است، اجرایی شدن طرح خط لوله ترانس افغان را با ابهام های فراوانی مواجه كرده است‏.‏

در واقع تصمیم به ایجاد خط لوله گازموسوم به "تاپی"تنها یك تصميم صرفا اقتصادی نیست، بلكه هدف سیاسی در پس پرده احداث این خط لوله نهفته است.خط لوله گاز "ترانس افغان" یا 'تاپی'،قرار است گاز تركمستان رابه افغانستان و سپس پاكستان و نیز از طریق بندر گوادر به بازارهای مصرف ازجمله هند منتقل كند.

این طرح از بدو استقلال تركمنستان توسط برخی دولت های غربی مطرح و خیلی زود از حمایت سیاسی آمریكا، جامعه اروپا و ناتو بهره مند شد. اما ادامه ناامنی در افغانستان و تشدید درگیری ها در این كشور، هرگز اجازه نداده است تا این طرح عملیاتی شود.

بسیاری از كارشناسان اقتصادی بر این نكته واقف هستند كه نا امنی در افغانستان و پاكستان و ادامه تنش ها در روابط دهلی نو و اسلام آباد، از مهمترین موانع تحقق طرح خط لوله 'تاپی ' محسوب می شود.