گزارش سمينار نهج‌البلاغه در بیروت
مركز خبر حوزه , 7 آذر 1389 ساعت 19:18
رایزنی فرهنگی ایران در بیروت با همكاري مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي سمينار نهج البلاغه را دوم تا چهارم آذر ماه 1389برگزار نمود. در اين سمينار بيش از 20 مقاله از سوي انديشمندان مسيحي و مسلمان سني و شيعه از لبنان، سوريه و ايران ارائه شد.
به گزارش خبرگزاري تقريب (تنا):
این سمينار طي مراسم ويژه‌اي با پيام رؤساي جمهور ايران و لبنان و رؤساي ديني مسيحيان ماروني، اهل سنت و شيعه و با حضور گسترده نخبگان و چهره‌هاي سرشناس ديني، سياسي، فرهنگي و اجتماعي تمامي طوائف لبنان روز دوم آذرماه در بيروت افتتاح گرديد.
در اين مراسم كه تحت پوشش گسترده خبري تلويزيون‌هاي لبنان قرار داشت و توسط كانال ماهواره‌اي المنار بصورت مستقيم پخش مي‌شد، پس از تلاوت آياتي از كلام‌الله مجيد و پخش سرود ملي دو كشور، ابتدا حجت الاسلام و المسلمین "رئيس‌زاده" رايزن فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در لبنان سخنراني كرد.
وي ضمن خوشامدگويي به حاضرين و تشكر از قبول دعوت، اظهار داشت: بسيار خوشحاليم كه اين سمينار را در لبنان اين سرزمين در بردارنده وحدت اتباع وحي اعم از مسلمان و مسيحي برگزار مي‌كنيم. اين گردهمايي مناسبتي است براي تأكيد وحدت ايمان، عقيده توحيد و سرنوشت واحد ميان افراد امت اسلامي.
توجه به مواضع امام علی(ع)، دنیا را به راه حق بر می گرداند
رايزن فرهنگي افزود: هنگامي كه صفحات زندگي امام علي‌بن‌ابيطالب(ع) را ورق مي‌زنيم، خود را بيش از هر زمان ديگر نيازمند بازيابي مجدد آن مي‌يابيم، بويژه در زماني كه امت ما در برابر ظلم و هيمنه و تفرقه قرار گرفته است. عدالت اجتماعي، زهد، تقوا و مبارزه با ظلم و مستكبرين در صدر برنامه‌هاي خلافت علوي بود و به روش اسلامي فرصت سازندگي، تغيير و اصلاحات در زمينه‌هاي مختلف را داد و با همين هدف، قسط و عدل را ميان مسلمانان برقرار نمود و بر اساس مقتضيات عدل الهي انقلابي ايجاد كرد. اگر جهان امروز، مواضع امام را در پيش مي‌گرفت زميني كه مملو از ظلم و فساد شده است به راه حق بر مي‌گشت و به امور خود سامان مي‌بخشيد و عدالت بر ملّتها حاكم مي‌گرديد.
حجت الاسلام والمسلمین رئيس‌زاده در پايان ابراز داشت: نهج‌البلاغه كلمات درخشان و حروف مباركي هستند كه بر ما لازم است از نور هدايت آن روشنايي گرفته و آن را بياموزيم و معاني آن را بفهميم. بسيار اميدواريم اين سمينار گامي باشد در راه الهام‌گيري از روش، كلام و رفتار امام علي(ع).
رئیس جمهور: امام علی(ع) نظر تمام فریختگان را به خود جلب کرده است
پس از آن پيام رياست محترم جمهوري اسلامي ايران توسط "ركن‌آبادي" سفير جمهوري اسلامي ايران در لبنان قرائت گرديد. در بخشهایی از پیام آقای دکتر احمدی نژاد آمده بود:
- امام علي(ع) اين شخصيت كمياب و استثنايي تاريخ انسان، بي‌شك حقيقت روشني است بر تارك قرون و اعصار كه قلوب بندگان را به تسخير خود در آورد و به اعماق وجود آنها نفوذ كرد. اين ستاره فروزان ملبّس به ارزش‌هاي انساني و اخلاقي شد و توانست نظر تمامي فرهيختگان و آزادمردان را از اديان و مسالك مختلف به خود جلب نمايد و بنا به تعبير جبران خليل جبران، امام علي(ع) از مرداني است كه پيش از زمان خود به دنيا آمده‌اند. بودند رهبراني كه رهبران زمان خويش هستند و بودند رهبراني كه رهبري آنها تا مدتي پس از آنها ادامه مي‌يابد و سپس كم فروغ شده و محو مي‌گردد امّا امام علي(ع) و تعداد كمي ديگر، رهبران و هدايت‌گران جاودان و هميشگي هستند. اگر جوامع بشري بويژه حكومت‌ها روش ارزشي امام علي(ع) در اداره حكومت را در پيش مي‌گرفتند بدون شك از مشكلات و گرفتاري‌هايي كه رنج مي‌برند رها مي‌شدند. كما اين كه نهج‌البلاغه با برخورداري از انديشه‌ها و معارف ارزشمند مي‌تواند انسان را به سوي پيشرفت و رهايي از پلشتي فساد و رذالت رهنمون باشد.
- لبنان اين سرزمين برخوردار از تعدّد طائفه‌اي و تنوّع فرهنگي مهد انديشمندان آزاده بزرگي بوده و هست كه شيريني و بلاغت كلام امام علي(ع) را لمس كرده و به دور از وابستگي ديني و طائفه‌اي و گرايش سياسي با اخلاص در مورد نهج‌البلاغه نوشته و آنچه را فهميدند و از امير المؤمنين(ع) و معجزه كلامش لمس نمودند را در قالب آثاري ماندگار به جهان علم و ادب عرضه كرده و مي‌كنند و بدين‌گونه صحنه‌هاي زيبا و چشمگيري از وفاق و همزيستي انساني را آفريدند.
- برگزاري سمينار «نهج‌البلاغه؛ اعجاز الكلمة و تسامي المعني» را گام مهمي در روند استمرار اين مسير ارزشمند مي‌دانم و از رياست محترم جمهور لبنان جناب ميشل سليمان به خاطر توجه خاص به اين سمينار تشكر مي‌نمايم و به انديشمندان و اصحاب قلم كه سمينار را با مقالات و پژوهش‌هاي ارزشمند خود غني ساخته‌اند درود مي‌فرستم.
آیت الله قبلان: امام علی(ع) الگوی اعلای روش و اندیشه است
سپس پيام آيت‌الله "عبدالامير قبلان" نائب رئيس مجلس اعلای شیعیان لبنان توسط مفتي ممتاز جعفري بيروت قرائت گرديد. آیت الله قبلان نیز در پیام خود آورده بود:
- سخت است كه سخن به سطح حقيقت اين امام معصوم(ع) ارتقا يابد و غير ممكن است كه پژوهشگر يا انديشمندي با دقت شاخص‌هاي اين شخصيت را ترسيم نمايد. سخن گفتن از او در توان قلم‌ها و در گنجايش صفحات و در شمارش اعداد نمي‌باشد. چنانكه ابن‌عباس گفته است اگر درختان قلم و درياها جوهر و انسان و جن نويسنده و شمارش‌گر شوند نمي‌توانند فضائل علي(ع) را بشمارند.
- بله پس از رسول اكرم(ص)، دنيا مردي را كه همچون علي(ع) فضائل و مكارم اخلاق را جمع كرده باشد، نشناخته است. آنچه از آيات قرآن در مورد او نازل شده در مورد كس ديگري نازل نشده و احاديثي كه از زبان رسول‌الله(ص) در فضائل او آمده قابل شمارش نيست و كلام رسول الله(ص) در روز غدير خم كفايت مي‌كند كه فرمود «من كنت مولاه فهذا علي مولاه، اللهم وال من والاه و عاد من عاداه . . . » و همچنين فرمود «علي مع الحق والحق مع علي يدور معه كيفما دار .»
- اين همان علي(ع) است كه شخصيتش هر پژوهشگر و انديشمندي در شرق و غرب عالم را به خود مشغول نموده است و در مورد او نوشته‌اند. او الگوي اعلاي روش و انديشه و نگاه به زندگي و وجود است و چنين است كه نصري سلهب انديشمند و اديب مسيحي و مؤلف كتاب «في خُطي مولي» در مورد ايشان مي‌گويد: «او قبل از اسلام مسلمان‌زاده شد و در اين مورد همچون انبيا و پيامبران بود».
- امام علي(ع) حاكم عادلي است كه برنامه ويژه‌اي براي خود يا عشيره خود ندارد بلكه برنامه‌اش براي اسلام و انسان بود. سلطه نزد او براي اشباع خواسته‌هايش يا ارضاي تمايلاتش نبود بلكه وسيله‌اي براي احقاق حق و گسترش عدالت بود و اين چيزي است كه در نامه‌اش به مالك اشتر آن هنگام كه ولايت مصر را به او داد به چشم مي‌خورد.
مفتی اهل سنت لبنان: دانش و بلاغت امام علی(ع) تحیر برانگیز است
سپس پيام شيخ "محمد رشيد قباني" مفتي اهل سنت لبنان توسط شيخ "خليل الميس" مفتي اهل‌سنت بقاع قرائت شد که در بخشهایی از آن آمده بود:
- امام علي(ع)، پسر عمو و داماد پيامبر(ص) و پدر سبطين، الحسن والحسين(ع)، مي‌باشد و برخوردار از جايگاه والا و محترمانه‌اي نزد تمامي مسلمانان است.
- سخن گفتن از نهج‌البلاغه همانطور كه در عنوان سمينار آمده سخن از معجزه كلام از اميركلام است و بايد هر سخني در مورد آن به سطح آن كلام ارتقا يابد، اينجاست كه انسان از آنچه از دانش و بلاغت در نهج‌البلاغه مقابل خود مي‌يابد در توصيفش متحيّر مي‌ماند تا انسان در دانش و بلاغت ارتقا نيابد نمي‌تواند درخور بهره‌گيري از درياي بي‌كران اين منبع سرشار دانش و ادب گردد و چه زيبا و متناسب است نام صاحب اين كلام عالي كه علي است.
رهبر مسیحیان مارونی لبنان: نهج البلاغه را نباید به جنبه ادبی محصور کرد
پس از آن پيام كاردينال "نصرالله صفير" رهبر ديني مسيحيان ماروني لبنان توسط اسقف بولس مطر رئيس اسقف گري بيروت قرائت شد. در این پیام آمده بود:
- این سمینار فرصتي براي تلاقي و مجالي براي ارتقا به سوي سرچشمه‌هاي صافي است كه حكمت‌هاي امام علي(ع) از گواراترين و غني‌ترين آنها براي نشاندن تشنگي مردم به حق و خير مي‌باشد.
- هرچند موضوع عرضه شده براي پژوهش و انديشه كردن در اين همايش پيرامون نهج‌البلاغه و بويژه در ارتباطي كه ميان معجزه كلام و والايي معنا ايجاد مي‌كند، مي‌باشد اما نمي‌توان و نبايد بحث را به جنبه ادبي اين كتاب محصور نمود هرچند اين تأليف از شگفتيهاي بزرگ جهاني انديشه مي‌باشد زيرا امام علي(ع) صرفاً نويسنده يا شاعري نبود كه به كلام زيبا پرداخته باشد بلكه همراه پيامبر(ص) و مجذوب نور رسالت بود. رسالتي كه بر قلب و عقل او خانه كرد و لذا بلاغت را به كار گرفت تا وسيله‌اي براي تبليغ و خدمتگزاري در نشر دعوت باشد.
- اين خدمتي را كه امام علي(ع) در راه رسالت انجام داد براي گستراندن گنجهاي روحي و فكري و اخلاقي در ميان امتي بود كه بطور كامل در اين مرد جمع شده و با شكوه‌ترين صورتش در قلب و زبان او تجلّي يافته بود و اگر به اين ميزان از والايي شناخته مي‌شود به اين دليل است كه صاحب آن براي كسب حكمت بشري، از انوار الهي مدد گرفت و عمق ايمانش در دستاوردهاي فكري‌اش تأثير گذاشت و او را به قله‌هايي بالا كشيد كه كمتر انساني به آن قلّه‌ها رسيده است و از هواي آن قلّه‌ها نفس كشيد و محصول آن را با خود حمل كرد تا انسان‌هاي عادي كه نمي‌توانند به اين قلّه‌ها برسند را بهره‌مند سازد. آيا اين شيخ محمد عبده نيست كه به همين معنا در شرح خود بر نهج‌البلاغه گفته است «بعضي اوقات عقلي نوراني را مشاهده مي‌كردم كه شبيه خلقتي جسماني نمي‌باشد بلكه از موكب الهي جدا شده و به روح انساني متصل گرديده و بدين‌گونه او را از آلودگي‌هاي طبيعت پاك ساخته و به ملكوت اعلا بالا برده و او را به محل مشاهده نور الهي رشد داده است».
نهج البلاغه،عصاره قلب مشغول به خداست
وي افزود:
- نهج‌البلاغه عصاره قلب مشغول به خدا و عقل واسطه ميان ادراك اعلا و مردم است تا بوسيله او به راه صحيح هدايت شوند و آنگاه پرسيد آيا ما در راهي كه منتهي به والايي و صفاي نفوس مي‌شود گام برمي‌داريم و آيا تقواي الهي فرزندان اين ميهن و اين امت را دور هم جمع كرده است تا با گفتگو به شناخت خود و ديگري دست يابند يا اين كه خداي نكرده كلمات نزد ما از معاني خود منقطع مي‌شوند و سخنگويان از اراده تفاهم و علاقه به زندگي رضايتمندانه تحت پرچم حق و برادري و كرامت و صلح رويگردان مي‌باشند؟
- بايد كلام امام بهترين پايان مقالات اين سمينار باشد و بر اين باشيد كه نهج‌البلاغه در قلب اين وطن و قلب اين امّت با همه طوائف و فرقه‌هايش، راه و روش زندگي و پيام باشد.
رئیس جمهور لبنان: نهج البلاغه، میراثی برای تمام بشریت است
بخش پاياني مراسم افتتاحیه، پيام رئيس جمهور لبنان ميشال سليمان بود كه توسط دكتر عدنان السيد حسين وزير دولت كنوني لبنان قرائت شد و در آن آمده بود:
- بار ديگر بيروت با همايش‌هاي علمي و فرهنگي‌اش از نظر انديشه و ميراث مي‌درخشد. لبنان گستره آزادي در وطني كوچك است كه رساندن پيامي انساني به جهان را برگردن گرفته است. لبنان آزادي و انديشه، شاهد برگزاري سمينار علمي پيرامون نهج‌البلاغه است. درود بر برگزاركنندگان اين همايش همراه با آرزوي موفقيت براي آنها. پژوهشگر ميراث امام علي از خلال نهج‌البلاغه معاني تمدني و ابعادي انساني را درك مي‌نمايد و آن را ميراثي براي تمام بشريت مي‌يابد زيرا مبتني بر مفاهيم وحدت انساني و تعارف ميان ملّتها و آزادي انسان مي‌باشد.
- آنگاه كه اين همايش به موضوعاتي همچون عدالت اجتماعي، حقوق بشر، ويژگي‌هاي حكومت و حاكم، همزيستي اديان آسماني و وحدت اسلامي در نهج‌البلاغه مي‌پردازد در واقع بر تمدني انساني مي‌ايستد كه لبناني‌ها به چهار گوشه دنيا حمل نموده‌اند.
نیازمند اصالت تمدن‌های شرقی هستیم
- امروزه همچون گذشته بسيار نيازمند اصالت تمدن‌هاي شرقي هستيم آنجا كه ميراث امام علي(ع) در چارچوب تمدن اسلامي مي‌درخشد و مسيحيان در گسترش آن به دور از تعصب و تندروي نقش پيشگامانه‌اي ايفا نموده‌اند.
- آيا امام علي(ع) از نخستين دعوت‌كنندگان به حقوق بشر قبل از صدور بيانيه‌ها و معاهده‌هاي بين‌المللي نوين نبود و آيا ديرزماني نگفت «الناس صنفان: أخ لك في الدين او نظير لك في الخلق». بياييد همين دعوت صريح انساني را در زندگي اجتماعي‌مان، در وطن عزيزمان، در شرق ناآرام و در جهان در جستجوي امنيت و صلح، اجرا نماييم.
رئيس جمهور لبنان در بخش ديگري از پيام خود آورده است: امروزه هنگامي كه هرگونه فتنه ميان مسلمانان يا ميان مسلمانان با سايرين را رد مي‌كنيم در واقع مقابل تمامي طوفان‌هاي سهمگين كه دنيا و خاورميانه را درمي‌نورد مي‌ايستيم. طوفان‌هاي كراهت و نژادپرستي كه اسرائيل به دور از حقوق مشروع فلسطيني‌ها و ساير اعراب برپا مي‌كند. طوفان‌هاي پوشيده تحت شعار برخورد تمدن‌ها يا برخورد اديان. آيا تمدن يا ديني وجود دارد كه به ويراني و كشتار دعوت نمايد.
خاطر نشان می شود در جلسات کاری این سمینار نیز شخصیت‌ها و اندیشمندان مسلمان و مسیحی سخنرانی کردند.
راهکار امام علی(ع) برای تحقق عدالت اجتماعی
آیت الله "محمدعلي تسخیری" دبيركل مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي در اولین جلسه کاری سمینار نهج البلاغه گفت: از نظر اسلام عدالت زماني تحقق پيدا مي‌كند كه دو اصل مسئوليت مشترك اقتصادي و تعادل در معيشت تحقق‌يافته باشد.
دبيركل مجمع تقريب با بيان اين مطلب افزود: براي ايجاد تعادل بين سطح معيشت و زندگي مردم بايد طبقات فقير را به سمت بي‌نيازي و طبقات مرفه را به سوي زندگي معمولي و طبيعي رهنمون ساخت.
وي عنوان كرد: حضرت علي(ع) براي حل اين مسأله ۲ گام تربيتي– رواني و گام حقوقي– قانوني را مدنظر قرار دادند.
آیت‌الله تسخيري كوشش در جهت تعميق دروني باورها، ژرفا بخشيدن به مفهوم كار و تلاش در جهت خشنودي خداوند، دعوت به همدردي، ارائه الگوي مناسب و ... را از جمله تلاش‌هاي اميرالمومنين(ع) عنوان كرد و ادامه داد: تلاش در جهت رشد و توسعه و تحقق عدالت اجتماعي، تقويت بنيان‌هاي رواني، اجراي احكام اسلامي، توجه فزاينده به طبقه مستمند و كوشش در راستاي نفي تمركز ثروت از جمله راهكارهاي دستيابي به عدالت اجتماعي و جامعه آرماني است.
کد مطلب: 32458