شهر دربند با 2 هزار سال قدمت، تنها شهر شیعه نشین روسیه در جمهوری داغستان و دروازه ورود اسلام به روسیه به شمار می رود.

به گزارش خبرگزاری تقریب، شهر دربند که زمان فتحعلی شاه قاجار براساس معاهده گلستان با روسیه تزاری از ایران جدا شد، به عنوان یکی از کم تغییرترین شهرها در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
 
از این شهر که منطقه قفقاز را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می کند در تاریخ به عنوان دروازه ورود اسلام به این منطقه و روسیه یاد می شود و ساکنان آن هم اکنون عمدتاً آذری زبان هستند.
 
دربند در طول تاریخ شاهد دهها جنگ، اشغال و آزادی بوده، اما با وجود رویدادهای بسیار، چهره اصلی آن تقریبا دست نخورده باقی مانده و به همین دلیل در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
 
باروها و دژهای دربند که دیوار سنگی 40 کیلومتری ساخته شده زمان خسرو انوشیروان بود، از کوهستان تا کرانه دریای خزر امتداد داشت و خط دفاعی بسیار مستحکمی در برابر مهاجمان به شمار می آمد.
 
وجود چندین کتیبه فارسی باستان از دوران ساسانیان و همچنین مربوط به مدح شاه عباس صفوی از جمله آثار برجای مانده از دوران حکومت ایرانیان بر این شهر است.
 
قدمت تاریخی دربند
هر چند تاریخ این شهر به دوره سلسله ساسانیان در ایران یعنی دو هزار سال پیش باز می گردد، اما اکتشافات باستان شناسی ثابت کرده این منطقه از عصر برنز و حدود 6 هزار سال پیش محل سکونت انسان ها بوده است.
 
از دیگر سو برای نخستین بار نام دربند در منابع تاریخی قرن ششم میلادی ذکر شده و در منابع روسی هم آمده که در سال 438 پیش از میلاد مسیح (س) به عنوان یک قلعه ایرانی بنا شده است.
 
این قلعه از ارکی به نام نارین قلعه و باروهایی تشکیل شده که تا دریای خزر امتداد یافته است.
 
دربند امروزی چگونه است؟
دربند کنونی با یک هزار و 776 کیلومتر مربع مساحت و 123 هزار و 720 نفر جمعیت، از شهرهای مهم جمهوری داغستان است.
 
حدود 40 هزار مسلمان شیعه مذهب و آذری تبار، بزرگترین جامعه شهر دربند را تشکیل می دهند و بخش دیگری از جمعیت آن را نیز لزگین ها، دارگین ها، روس ها، تبسران ها، ارامنه، آگول ها و تات ها تشکیل می دهند.
 
بر اساس اطلاعات تاریخی، جامعه شیعیان شهر دربند از نخستین جوامع مسلمان در روسیه محسوب می شوند.
 
جامعه شیعیان دربند در دهه های نخستین اسلام با ورود پیروان این دین به قفقاز شکل گرفت و مسلمانان منطقه نیز تمامی آداب و رسوم خود را که از دیرباز به آنها ارث رسیده، حفظ کرده اند از جمله اینکه هنگام ظهر بانگ اذان در شهر به صدا در می آید و مومنان را برای اقامه نماز به مسجد فرا می خواند.
در این موقع مسلمانان خود را به مساجد شهر می رسانند؛ به ویژه اینکه بسیاری تلاش می کنند در مسجد جامع دربند که قدیمی ترین مسجد روسیه محسوب می شود و شیعیان به همراه اهل تسنن در آن نماز می خوانند، حضور یابند.
 
تا پیش از انقلاب سوسیالیستی سال 1917 روسیه و روی کار آمدن دولت شوروی، مسلمانان از مناطق مختلف داغستان برای اقامه نماز جمعه به مسجد جامع دربند می رفتند، اما اکنون این رسم کمرنگ شده و روزهای جمعه فقط ساکنان شهر و اطراف در این مسجد نماز اقامه می کنند.
 
مسلمانان دربند و مناطق اطراف همچنین سوگواری های محرم را با شکوه برگزار می کنند و دسته های سوگوار در نواحی مختلف شهر حرکت کرده و مردم سینه زنی می کنند.
 
ایام اعیاد اسلامی مانند قربان و فطر نیز در دربند به صورت با شکوهی برگزار می شود و مردم در این روزها با حضور گسترده در مساجد، عید را با هم مذهبان خود برگزار می کنند.
 
مردم دربند نوروز را نیز که از دوره حکومت ایرانیان بر این منطقه قفقاز به ارث مانده است، جشن می گیرند و همانند ایرانیان، این جشن باستانی را به یکدیگر شادباش می گویند.
 
خبرگزاری ریانووستی روسیه نیز در باره ویژگی های بارز این شهر شیعه نشین نوشته، یکی از رسوم خوب در این شهر، دوستی دیرینه جوامع ساکن دربند، حضور روحانیون مسیحی و یهودی در آئین های اسلامی است، همچنین مسلمانان در روزهای جشن مسیحیان و یهودیان در کلیسای ارتدوکس و کنیسه حضور می یابند.