در میزگرد، "روز حقوق بشر اسلامی و ظرفیت قانونی و مبنایی آن در دفاع از حقوق انسانها" که به همت مرکز دانشجویی حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران و با همکاری دانشگاه مذاهب اسلامی برگزار گردید، تأکید شد: ما در عرصه حقوق بشر اسلامی باید نگاه پرسشگر و مطالبه‌گر داشته باشیم و از ظرفيت رسانه و فضای مجازی در این مسیر بیشتر بهره ببریم.

به گزارش خبرگزاری تقریب، حجت‌الاسلام دکتر "یحیی جهانگیری" مدیرکل ارتباطات علمی و بین‌المللی دانشگاه مذاهب اسلامی در میزگرد "روز حقوق بشر اسلامی و ظرفیت قانونی و مبنایی آن در دفاع از حقوق انسانها که صبح امروز در دانشگاه مذاهب برگزار شد، گفت: یکی از الزامات حقوق بشر اسلامی این است که نگاهمان را در حوزه حقوق بشر فراختر کنیم و از محدوده یک مذهب به نام شیعه، فراتر رفته و تمام مذاهب را ببینیم.

وی با بیان این مطلب افزود: دانشگاه مذاهب ظرفیت خوبی دارد که بتواند در این عرصه وارد شود و تقریب را به معنای استفاده از ظرفیت‌های مهم آن ترویج بدهد، تقریب امروز به معنای برادری و خوب بودن نیست، بلکه به این معنی است که از ظرفیتهای یکدیگر استفاده کنیم، هر یک از مذاهب چشمه جوشانی است که می توان در زمینه حقوق بشر از آن بهره برد.

جهانگيری خاطر نشان کرد: یکی از مباحث حقوق بشر، حقوق پیروان و مذاهب است که در دانشگاه مذاهب به این مسأله توجه شده است، هیأتهای مختلفی که از این دانشگاه بازدید کرده اند، به این مسأله معترف بوده اند، ما باید نمونه های عینی خود را به دنیا معرفی کنیم.

وی در ادامه با اشاره به این مطلب که در عرصه حقوق بشر ما همیشه متهم و پاسخگو بوده‌ایم در حالی که می‌توانیم مدعی و پرسشگر باشیم، گفت: متأسفانه ما در بعد رسانه‌ای و معرفی واقعیتهای حقوق بشر از جمله حقوق اقلیتها و مذاهب، بسیار ضعیف عمل کرده ایم.

جهانگیری گفت: ما در بحث حقوق بشر باید فرق بگذاریم بین حقوق بشر اسلامی و حقوق بشری که مسلمانان آن را اجرا می‌کنند؛ چرا که متأسفانه برخی آموزه های اسلامی توسط مسلمان کاربردی ندارد؛ همچنین باید تفاوت قائل شویم بین کشورهای اسلامی و حکام برخی از کشورهای اسلامی، متأسفانه برخی حکام کشورهای اسلامی به نحوی برخورد می‌کنند که مردم جهان این رفتار آن‌ها را به پای اسلام می‌گذارند.

در ادامه مرتضی رکن‌آبادی برادر شهید غضنفر رکن‌آبادی، شهید حادثه منا به مطالبات و بیانات مقام معظم رهبری در رابطه با حادثه منا اشاره کرد و گفت:ما دانشمندان بزرگی را در این حادثه از دست دادیم و عربستان سعودی باید مسؤولیت آن را بپذيرد.

وی در ادامه از قوه قضاییه، مقننه و مجریه خواست، تا  درصدد این برآیند که حق و حقوق خانواده‌های قربانی فاجعه منا احیا شود؛ رکن آبادی افزود: اگر جنایتهای سعودی در یک جا متوقف نشود، همچنان باید منتظر جنایتهای بعدی و بزرگتر آن باشیم.

دکتر حجت الله ابراهیمیان معاون پژوهشی دانشگاه مذاهب اسلامی، سخنران بعدی این میزگرد، ضمن تبریک پیشاپیش به مناسبت روز خبرنگار گفت: در بحث حقوق بشر چهار نسل وجود دارد؛ نسل اول مباحث حقوقی مدنی و سیاسی، نسل دوم حقوق بشر در مسائل اقتصادی، اجتماعی و آموزشی، نسل سوم حقوق بشر در رابطه با حقوق همبستگی مثل حق محیط زیست و... و امروز بحث چهارمی نیز در حقوق بشر مطرح می‌شود که مربوط به حق ارتباطات است و مرتبط با اصحاب رسانه و خبرنگاران است که آن‌ها به عنوان نسل چهارم حقوق بشر معرفی می‌شوند.

وی در ادامه به تفاوتهای بین حقوق بشر اسلامی و حقوق بشر جهانی اشاره کرد و گفت: بین حقوق بشر اسلامی و حقوق بشر جهانی تفاوت‌هایی وجود دارد. تفاوت بنیادی آن‌ها مربوط به نوع نگاه‌شان به حقوق اولیه انسان‌ها است؛ اعلامیه جهانی حقوق بشر اگرچه به عنوان اعلامیه از آن یاد شده است، اما پس از گذشت سال‌ها و به دلیل استنادات عدیده برخی کشورها به حالت عرف بین‌المللی درآمده و حتی برای کشورهایی که آن را امضا نکرده اند، حالت الزام‌آور دارد، اما حقوق بشر اسلامی حالت الزام‌آور ندارد و به عنوان یک راهنمای کلی برای دولت‌های اسلامی در زمینه حقوق بشر مطرح است و  هنوز به عرف بین‌المللی تبدیل نشده است.

ابراهیمیان ادامه داد: تساوی حقوق انسان‌ها، در تدوین این دو حقوق با یکدیگر متفاوت است، در حقوق بشر آمده است که باید به مردم حق بدهیم، اما نباید باری بر روی دوش آن‌ها گذاشته شود، چون اعلامیه جهانی حقوق بشر بعد از جنگ جهانی دوم تهیه و تدوین شد و مردم به دنبال آزادی بودند،  بر همین اساس هیچ تکلیفی برای انسان‌ها در نظر گرفته نشده است، اما در حقوق اسلامی ما قرآن و وحی را داریم و نمی‌توانیم بگوییم که هر حقی را می‌پذیریم و باید آن را عملیاتی کنیم.

وی اضافه کرد: در حقوق بشر اسلامی،  علاوه بر اینکه انسان‌ها حق دارند، تکالیفی نیز بر عهده آن‌ها قرار دارد؛ نکته دیگری که در حقوق بشر باید به آن دقت کنیم بحث آزادی مذهبی است، اعلامیه حقوق بشر اسلامی می‌گوید، اسلام دین فطرت است و اسلام را مبنا قرار داده است.

 ابراهیمیان اظهار داشت: همچنین بین حقوق بشر اسلامی و جهانی تفاوت دیگری وجود دارد و آن مشروعیت بخشیدن به نظام از طریق مردم است؛ در حقوق بشر جهانی، مشروعیت بخشیدن به حکومت کاملا از طریق مردم رخ می‌دهد، اما در حقوق بشر اسلامی حاکمیت و مشروعیت آن با خداوند است که ملت‌ها را بر سرنوشت خود حاکم می‌داند و قدرت در ولایت تعریف می‌شود و ولایت در اینجا به معنی پدری دلسوز و مهربان است؛ همچنین در اعلامیه حقوق بشر اسلامی، حق مبارزه با اشغال و استعمار  آمده است، حال آنکه در اعلامیه حقوق بشر جهانی هیچ نکته ای درباره این حق نیامده است.

در ادامه، "سکینه سادات پاد" معاون حقوق بشر اسلامی مرکز دانشجویی حقوق بشر و وکیل پایه یک دادگستری گفت:میزان وفاداری کشورهای اسلامی نسبت به حقوق بشر اسلامی حتی در حد بیان مشترک هم دیده نمی‌شود، در حالی که این راهبردی‌ترین سند حقوق بشر برای بیان مشترک دردها و دغدغه‌های جهان اسلام است.

وی افزود: انفعالی بودن حقوق بشر غرب، نتیجه انقلابهای مردمی است، ولی حقوق بشر از نوع اسلامی آن بیش از ۱۴۰۰ سال قدمت دارد و از زمان تولد انسان وجود داشته است و اصالت فردی و فطرتی دارد، اما در استخراجش، انفعالی بوده است.

سکینه سادات پاد گفت: در حقوق بشر غربی نگاه توحیدی به انسان و مذهب را نادیده گرفته اند، حقوق بشر غربی جامعیت و شمولیت ندارد و حقوق مسلمانان در آن تضعیف می‌شود، وقتی کشورهای اسلامی این را فهمیدند، در حرکتی انفعالی، حقوق بشر اسلامی را تدوین کردند. 

سکینه السادات پاد افزود:متأسفانه میزان پایبندی برخی از کشورهای اسلامی نسبت به این حقوق بشر بسیار کم بوده است و اعضای تشکیل دهنده این حقوق بشر در برابر آن موضع‌گیری قاطع نداشتند، مثلا در بحث سوریه، کشورهای عربی انعکاس خوبی از خود نشان ندادند.

وی خاطرنشان کرد که جمهوری اسلامی در حد توان و قانون اساسی خود، نسبت به این کشورها حمایت‌های لازم را داشته است و از حرکتهای آزادی بخش در دنیا حمایت کرده است.

پاد تأکید کرد که سازمان کنفرانس اسلامی، باید بار دیگر به بیانیه حقوق بشر اسلامی مراجعه مجددی داشته باشد و آن را از سطح وزرای خارجه به سطح سران ارتقا داده و از یک بیانیه مشترک به یک معاهده برسند.

وی با اشاره به اینکه قرار است، در دانشگاه مذاهب اسلامی،  رشته حقوق بشر اسلامی تأسیس شود، گفت این اقدام، اقدامی مبارک است ولی بنده معتقدم که نهج‌البلاغه به عنوان گنجینه جهان اسلام باید به عنوان سرفصل‌های این رشته تدریس مطرح شود.

دکتر "تقی عبدالسلام" فعال سیاسی اجتماعی سوریه دیگر سخران این میزگرد بود که ضمن قدردانی از حمایتهای ایران از سوریه، به موارد نقض حقوق بشر کشورهای غربی در کشورش اشاره کرد و گفت: غربی ها به ما خیانت کردند و در جنگ علیه ما شریک شدند.

وی افزود:آمریکا که خود مدعی حقوق بشر است، چندین بار حقوق بشر را در این کشور نقض کرده و مستقیم و غیر مستقیم در این جنگ شرکت کرده و به تروریستها کمک رسانده و سوریه را تحریم غذایی و دارویی کرده است.

پایان بخش این میزگرد، جمع بندی دکتر آصفی دیپلمات و سخنگوی سابق وزارت امور خارجه از مباحث مطرح شده در آن بود.