در کوچه پس کوچه های منطقه "شیخ محی الدین" دمشق که پر از بناهای قدیمی با معماری خاص دمشق است، مسجد و مقبره شیخ محی الدین ابن عربی، عارف شهیر اسلامی قرار دارد که چشمه جوشان عرفان اسلامی است.

به گزارش خبرگزاری تقریب(تنا) از دمشق، این عارف جهان اسلام که اندیشه هایش پس از قرن ها همچنان مملو از طراوت و تازگی است، چنان در دریای حکمت و عرفان سیر کرد که سرآمد عرفای عصر خویش و پس از آن شد.

در باب اهمیت اندیشه های عرفانی ابن عربی همین بس که حضرت امام خمینی (ره) وقتی که قصد باز کردن دنیای عظیم اعتقادی به روی میخائیل گورباچف آخرین رهبر شوروی سابق را داشتند، از وی نام بردند.

رهبر کبیر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران ۱۱دی ماه سال ۶۷در پیام تاریخی خود خطاب به میخائیل گورباچف ، آنگاه که قصد داشتند راه تعمیق شناخت را به وی گوشزد کنند از فارابی، ابوعلی سینا ، سهروردی و ملاصدرا نام بردند ، اما زمانی که خواستند از اوج عرفان سخن به میان آورند ، از ابن عربی یاد کردند.

امام خمینی(ره) در این پیام نوشتند: دیگر شما را خسته نمی‌کنم و از کتب عرفا و به خصوص محی‌الدین ابن‌عربی نام نمی‌برم که اگر خواستید از مباحث این بزرگمرد مطلع گردید، تنی چند از خبرگان تیزهوش خود را که در این ‌گونه مسایل قویا دست دارند، راهی قم گردانید، تا پس از چند سالی با توکل به خدا از عمق لطیف باریکتر از موی منازل معرفت آگاه گردند ، که بدون این سفر آگاهی از آن امکان ندارد.

محمد بن علی بن محمد بن احمد بن عبداللّه بن حاتم طایی، معروف به محی الدین، در شب دوشنبه هفدهم ماه رمضان سال ۵۶۰ هجری قمری در شهر "مرسیه"، یکی از شهرهای اندلس ( اسپانیای امروز ) در خانواده مذهبی به دنیا آمد.

خاندان او در اصالت ، نجابت، ثروت، دانش و زهد شهره بود . جد اعلای وی، حاتم طایی، مرد بخشنده و سرشناس عرب، پدرش، علی بن محمد، از بزرگان فقه و حدیث و از مردان برجسته و سرشناس شهر مرسیه و مادرش زنی پرهیزکار به نام " نور " بود.

وی در هشت سالگی به همراه خانواده اش به شهر "اشبیلیه"، پایتخت اندلس رفت و دروس مقدماتی را در آن شهر فرا گرفت.

ابن عربی، قرآن را با قرائت های هفت گانه آموخت و سپس در محضر استادان ماهر، به فراگیری علوم زمانش همت گماشت.

این عارف بنام بر اثر عبادت و تزکیه روح ، بزودی عارفی بلندآوازه شد ، بطوریکه همواره عارفان و بزرگان زمان خواستار ملاقات با او بودند.

در باره آثار و تالیفات ابن عربی باید گفت که بزرگترین اثر وی که نوعی دائره المعارف است ، "فتوحات" نام دارد و مشتمل بر ۵۶۰ فصل است.

وی در این اثر که مشتمل بر اصول عرفان و علوم باطنی و دینی مختلف و نیز تجارت و احوال روحانی خود محی الدین است، مکرر اشاره دارد که آنرا به الهام خداوند نوشته است ، زیرا بنا بر گفته وی در یکی از شهودات خود فرمان یافته بود که تالیف این کتاب را در سفر مکه مکرمه آغاز کند و از آن روز آنرا "الفتوحات المکیه" نامید.

اثر دیگر او فصوص الحکم است. این کتاب در واقع وصیتنامه روحانی است و از همه کتاب های وی بیشتر خوانده می شود . به گفته خود شیخ ، تالیف این کتاب نتیجه رویایی بوده که از پیامبر داشته است و آن حضرت کتابی در دست داشته و به شیخ فرمان داده که آن را بگیرد و به جهانیان برساند تا همگان از آن بهره مند شوند.

عنوان این کتاب نیز که به معنی نگین های حکمت است رمزی از محتویات آن است و هر نگینی محتوی گوهری گرانبهاست که رمز یکی از جلوه های حکمت الهی آشکار شده بر یکی از پیغمبران است.

همچنین از وی آثاری مشتمل بر رساله هایی در باب جهانشناسی همچون "انشاء الدوائر" و "التدبیرات الالهیه" و نیز روش های عملی سیر و سلوک همچون "رساله الحیوه" و "الوصایا" و نیز منظومه های صوفیانه مانند "ترجمان الاشواق" برجای مانده است.

ابن عربی در طول عمر خود مسافرت ها و ملاقات های زیادی داشت و به هر جا می رفت، مورد توجه دانشمندان، مردم و حاکمان قرار می گرفت.

محی الدین تا پایان عمر با وجود ضعف قوای جسمانی، همچنان به کار نوشتن و عبادت و ریاضت پرداخت و سرانجام در سن ۷۸ سالگی، در شب جمعه ۲۸ ربیع الثانی سال ۶۳۸ هجری قمری در شهر دمشق ، در میان خویشان و پیروانش دار فانی را وداع گفت.

از معجزات این عالم ربانی بزرگ آن است که قبل از رحلت گفت: قبر من پنهان می ماند تا زمانی که "سین" و "شین" در کنار یکدیگر قرار بگیرند.

بعدها مشخص شد که منظور وی از شین، شام یا همان سوریه و منظورش از سین "سلطان سلیم" حاکم شام بود که در سال ۹۲۴ هجری قمری مقبره ای برای محی الدین عربی ساخت.
ابن عربی دارای تالیفات زیادی در علم تصوف و عرفان بوده و سرآمد علمای زمانش محسوب می شد به گونه ای که می توان گفت وی پدر عرفان نظری در جهان اسلام است.

مولوی، حافظ، جامی، بلخی، محمود شبستری، عبدالرزاق کاشانی، داوود قیصری و فخرالدین عراقی از جمله شاگردان مکتب این فیلسوف عظیم اسلامی بشمار می آیند.

مردم دمشق می گویند: او یکی از اولیای الهی و صالحین بوده و خداوند دروازه علمش را به رویش گشود که به این علت گفته می شود از نظر علم وارث پیامبر گرامی اسلام (ص) است. کسی که بخواهد عرفان اسلامی را بشناسد باید کتب شیخ مرحوم را بخواند.

این شیخ عالی مقام در اسپانیا، مغرب و برخی کشورهای دیگر بوده و چند سال نیز در شام زندگی کرد که همین امر مایه افتخار این سرزمین است.