ناگفته های حجت الاسلام علم الهدی از خدمات مجمع جهانی تقریب به اهل سنت ایران؛
بیش از 10نماز جمعه اهل سنت بهصورت پراکنده در تهران برگزار میشود/ اهل سنت عموماً مسئله ولایتفقیه و حکومت اسلامی را پذیرفتهاند
اختصاصی
معاون امور ایران مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی از طرح آیتالله اراکی برای افتتاح مجتمع فرهنگی اهل سنت در پایتخت خبر داد و گفت: طبق این طرح که به شورای امنیت رفته است قرار است زمینی در منطقه 22 در اختیار مجمع تقریب قرار گیرد و با کمکهای مردمی و دولتی مجتمعی فرهنگی برای اهل سنت احداث کنیم.
اشتراک گذاری :
مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در سال ۱۳۶۹ باهدف تلاش برای نزدیک کردن مذاهب مختلف اسلامی و ایجاد تقریب بین دیدگاههای آنان تشکیل شد.
این مجمع که در حال حاضر به دبیرکلی آیتالله محسن اراکی فعالیت میکند، درصدد نزدیک شدن پیروان مذاهب اسلامی برای شناخت یکدیگر بهمنظور دستیابی به اخوت دینی براساس اصول مسلم و مشترکات اسلامی است.
بر همین اساس رسالت مجمع جهانی تقریب «ارتقای سطح آشنایی و آگاهی و تعمیق و تفاهم بین پیروان مذاهب اسلامی و تقویت مذاهب اسلامی و تقویت احترام متقابل و تحکیم رشتههای اخوت در بین مسلمانان بدون هیچگونه تمایزی ازلحاظ تعلقات فرقهای، قومی یا ملی آنان بهمنظور رسیدن به امت واحده» است.
مجمع جهانی تقریب که از معاونتهای مختلفی در حوزههای متعدد برخوردار است، وجه همت خود را تقریب مذاهب اسلامی از طریق برگزاری همایشهای ملی و بینالمللی باهدف نزدیکی فرق اسلامی قرار داده است و در این زمینه اهل سنت نیز همواره در نشستهای بینالمللی این مجمع حضور پررنگی دارند.
یکی از مهمترین معاونتهای مجمع جهانی تقریب، معاونت ایران است که رابطه مستحکم و قدیمی با اهل تسنن دارد و مسئولیت این معاونت نیز بر عهده حجتالاسلاموالمسلمین سید حامد علمالهدی است.
رفاقت «معاون امور ایران مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی» با اهل تسنن نه اداری و رسمی که بسیار قدیمی و قلبی است و حجتالاسلام علمالهدی در این مصاحبه به روایت فضای ذهنی اهل تسنن درباره تشیع، ایران و نوع تعامل جمهوری اسلامی با آنها پرداخته است.
وی در این گفتوگو برای اولین بار از موضع یک مقام رسمی جمهوری اسلامی به برخی شبهات که درباره مشکلات اهل تسنن در ایران مطرح است، پاسخ داد.
مشروح گفتوگوی خبرنگاران تقریب با حجتالاسلاموالمسلمین سید حامد علمالهدی معاون امور ایران مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در ادامه از نگاهتان میگذرد:
تقریب: برای شروع ابتدا درباره اقدامات انجامشده توسط معاونتهای مجمع جهانی تقریب برای اهل سنت داخل کشور و نوع تعاملی که با آنها وجود دارد، توضیح دهید.
حجتالاسلام علمالهدی: مسئله اهل سنت در ایران واقعیتی است که باید آن را بپذیریم، اولاً آنها شهروند ایران و بنا بر اعتقادات، مسلمانان و برادر ما هستند، البته ما طبق قوانین جمهوری اسلامی اقلیتهای دینی و افراد غیرمسلمان را پذیرفتهایم بنابراین پذیرش اهل تسنن بهطریقاولی باید از ناحیه ما صورت بگیرد.
*ادعای دشمنی اهل سنت با اهلبیت ساخته پرداخته دشمنان اسلام است
متأسفانه حدود 14 قرن است که دشمنان مترصد این هستند که رابطه شیعیان و اهل سنت را دچار تنش کنند و در کمال تأسف در برخی موارد این بیمهریها از سوی افراد شیعه و سنی نیز صورت میگیرد، بهنحویکه در برخی مواقع یک فرد شیعی یک فرد مسیحی را راحتتر قبول میکند چراکه این ذهنیت درونی شکلگرفته است که اهل تسنن دشمن اهلبیت (ع) هستند؛ درصورتیکه این مطلب واقعیت ندارد و این شبههای است که دشمنان ایجاد کردهاند؛ کما اینکه شیعه را برای آنها طوری جا انداختهاند که شیعیان، اصحاب و همسران پیامبر (ص) را قبول ندارند و از این بابت شیعیان را در نزد اهل سنت رافضی ـ به این معنی که آنها از اسلام خارج هستند ـ معرفی کردهاند.
*ارتباطات حسنه بین علمای شیعه و سنی قبل از انقلاب وجود نداشت
بنابراین دیوار بیاعتمادی همواره بین ما وجود داشته است و ازاینرو پس از پیروزی انقلاب تلاشهای زیادی برای بهبود روابط و ایجاد تعامل حسنه بین شیعیان و اهل تسنن صورت گرفت تا بتوانیم به یکدیگر اعتماد کنیم و وجود ارتباطات حسنه بین علمای شیعه و سنی داخل و خارج کشور مرهون انقلاب اسلامی است و نظیر این ارتباط پیش از انقلاب وجود نداشت و اگر تعامل حداقلی وجود داشت بهواسطه دوستی و یا همشهری بودن بوده است.
درحال حاضر این رابطه تا حد چشمگیری توسعهیافته است بهنحویکه ما با علمای اهل سنت در همه نقاط مرزی و همچنین ائمه جمعه آن مناطق در ارتباط هستیم و این تعامل صرفاً کاری نبوده و بعضاً فراتر از این است.
* بر اساس فقه اهل سنت نماز جمعه باید با اذن حاکم وقت اقامه شود
تقریب: درباره پایبندی آنها به قوانین کشور چطور؟ چه نوع تعاملی برقرار است؟
حجتالاسلام علمالهدی: اهل سنت به این نکته توجه دارند که علیرغم فعالیت مذهبی و آزاد بودن هرگونه بحث و نظر در مدارس علمیهشان، باید به یکسری از چارچوبها پایبند باشند؛ بهعنوانمثال بر اساس فقه اهل سنت نماز جمعه باید با اذن حاکم وقت اقامه شود و همه آنها این موارد را مدنظر دارند و همین مسائل رابطه کاری و اداری ما را تبدیل به تعامل دوستانه کرده است.
آنچه در تمام این سالها تجربه کردهایم این است که ارتباط همراه با مودت و محبت بهتر از هر راهکار دیگری مؤثر است یعنی اگر رابطه ما با اهل سنت فقط محدود به امور کاری بود به نتیجه نمیرسیدیم.
معاونت ایران مجمعالتقریب در تمام طول مدت فعالیت خود بنا را بر این گذاشته است که رابطه حسنه و خوبی را با برادران اهل سنت برقرار کند و بر همین اساس نیز آنها به ما اعتماد کردهاند و ما را نسبت به اهداف تقریبیمان صادق میدانند.
*از آیتالله تسخیری تا آیتالله اراکی موردپذیرش اهل سنت هستند
مسئولین مجمع تقریب از حضرت آیتالله اراکی گرفته تا آیتالله تسخیری و مجموعه عزیزانی که با این آقایان همکار بودند بهعنوان افرادی که در کارشان صداقت دارند موردپذیرش اهل سنت هستند و این کارشان قابلتقدیر است.
تقریب: اما متأسفانه همه نهادهای رسمی در جمهوری اسلامی این نگاه صحیحِ مجمع تقریب نسبت به اهل تسنن در داخل کشور را ندارند.
حجتالاسلام علمالهدی: بله البته نمیتوان منکر وجود برخی مشکلات و محرومیتها برای برادران اهل سنت شد اما خوشبختانه آنها نسبت به مجمع التقریب خوشبین هستند زیرا تلاش ما این بوده که همواره با روی باز با آنها برخورد کنیم؛ بهنحویکه در اتاق ما به روی مراجعین باز است و برای ملاقات نیازی به گرفتن وقت قبلی نیست و حتی مراجعین استانهای مختلف که بعضاً مشکلاتی در قوه قضائیه، شهرداری شهرشان و... دارند بااینکه مستقیماً به ما مربوط نیست اما برای چارهجویی به مجمع آمده و از ما درخواست کمک میکنند و ما نیز در حد امکانات و توانمان کارها را پیگیری کردهایم که در بسیاری موارد مؤثر بوده است.
* مدارس اهل تسنن همچون حوزه علمیه شیعیان بهعنوان نهاد رسمی تلقی میشود
تقریب: مهمترین مشکلات عدیدهای که اهل تسنن در داخل کشور با آن مواجهاند، چه مسائلی است؟
حجتالاسلام علمالهدی: مشکلات عدیدهای که اهل تسنن با آن مواجهاند شامل مسائل دانشگاهی، مدرک تحصیلی و مدارس میشود، همانطور که مطلعید مدارس اهل سنت درگذشته به رسمیت شناخته نمیشد اما این نگاه اخیراً تغییریافته است و مدارس آنها نیز همچون حوزه علمیه شیعیان بهعنوان نهاد رسمی تلقی میشود.
اهم فعالیتهایی که در این چند سال در مجمع انجامشده و در آنها موفق بودیم عبارت است از اینکه یکزمان سبد کالایی که در اختیار حوزههای علمیه شیعیان قرار میگرفت توسط ما در استانهای مرزی و میان اهل سنت توزیع میشد و آثار مثبت و خوبی داشت.
تقریب: آیا این روند همچنان ادامه دارد؟
حجتالاسلام علمالهدی: این روند به دلیل پرداخت نقدی یارانهها، متأسفانه متوقف شد البته در حوزه علمیه شیعیان هم همینطور بود و ما از این روند نتیجه مثبت میگرفتیم و وسیله ارتباطی خوبی بین ما و مدارس اهل سنت بود.
تقریب: آیا واکنش و اعتراضی را به دنبال داشت؟
حجتالاسلام علمالهدی: بله ما این پالسها را دریافت کردیم و آنها میگویند آن زمان که کمک دریافت میکردیم خیلی مطلوب بود زیرا سبد کالا که شامل گوشت، برنج و سایر اقلام بود برای این مدارس که همواره با مشکل مادی روبرو هستند بسیار کمککننده بود و طبعاً الآن ناراحت هستند.
تقریب: چه اقدامات ایجابی دیگری برای اهل تسنن داخل کشور صورت گرفته است؟
حجتالاسلام علمالهدی: پرداختن شهریه طلاب و علمای اهل سنت از دیگر کارهایی است که در مناطق سنی نشین انجام میشود البته این هزینه از کانال ما تأمین نمیشود و کماکان اوقاف متصدی این امر است.
در حال حاضر شورای برنامهریزی مدارس به مدیریت آقای عرب این بودجه را از دولت دریافت کرده و میان طلاب مناطق توزیع میکنند که حجم این هم نسبتاً عدد خوب و قابلتوجهی است اما وقتی بهصورت فردی محاسبه کنیم شبیه حوزه شیعیان است البته منبع حوزه شیعیان وجوهات و خمس است اما در آنجا منبع اصلی مربوط به دولت میشود درست است که رقم چشمگیری برای اداره زندگی نیست اما میتوان بهعنوان کمکهزینه روی آن حساب کرد.
* نخستین دوره آموزشی روحانیان اهل سنت بهعنوان روحانی کاروانهای حج از سوی مجمع تقریب برگزار شد
مجمع التقریب در سالهای پیش نخستین دوره آموزشی را برای روحانیان اهل سنت بهعنوان روحانی کاروانهای حج برگزار کرد و طی آن دورههای آموزشی در دانشگاه مذاهب اسلامی، با حضور اساتیدی از اهل تسنن و شیعه نظیر آقایان ربانی، گلپایگانی، زمانی، خوئی، مولوی اسحاق مدنی و ماموستاهای خودشان برپا شد و این افراد را از استانهای مختلف جذب کردیم و پرونده مدیریت واحد اهل سنت که در حال حاضر در بعثه وجود دارد مربوط به همان دوره میشود؛ البته این نکته شاید میان مردم از اهمیت خاصی برخوردار نباشد اما این مسئله برای روحانیون آنها بسیار حائز اهمیت است.
راهاندازی دفاتر ازدواج و طلاق به همت مجمع تقریب و مرکز غرب از دیگر اقدامات انجامشده درزمینهٔ خدماترسانی به اهل سنت است و بدین ترتیب تعداد زیادی از روحانیون آنها با یک آزمون ساده موفق به برخورداری از یک دفتر شدند و اینگونه شرایط اشتغال برایشان مهیا شد و در حال حاضر آزمونها بسیار سختگیرانه است.
*مسئله سربازی طلاب اهل سنت را حلوفصل کردهایم
علاوه بر این تعداد زیادی از ماموستاها در ادارات ما بهعنوان امام جماعت به کار گرفته شدند و همچنین مسئله سربازی طلبههای اهل سنت با قید یک فرجه تحصیلی حل و فصل شد و این مجموعه اقدامات نشان میدهد که مجمع التقریب از زوایای مختلف درصدد تسهیل شرایط اهل تسنن است و مهمتر اینکه همه این موارد در حال حاضر از عهده ما خارج و به خود آنها محول شده است.
حتی معینه کاروانها که شامل طلاب زن میشود هم به همت مجمع التقریب سازماندهی شدند و علیرغم اینکه مخالفتهای زیادی در این خصوص از سوی برخی از علمای اهل سنت بهویژه حنفیها که معتقدند در حج حتماً باید یک محرم زنان را همراهی کند، مطرح شد اما بااینوجود از سالهای بعد این مسئله عادی شده و خودشان برای فعالیت در این حوزه اقدام به ثبتنام میکردند و در حال حاضر تعداد زیادی از این خواهران در نوبت اعزام هستند و همین اقدام تأثیر مثبت زیادی در کاروانها داشت چراکه زنان میتوانند با طیب خاطر مسائل مربوطه را از یک کارشناس زن دریافت کنند.
تقریب: درباره برگزاری کنفرانس سالانه جهانی وحدت در تهران و اثرات مثبتی که کنفرانس در بهبود تقریب مذاهب با اهل سنت داشته است، نظر شما چیست؟
حجتالاسلام علمالهدی: برپایی کنفرانس وحدت که بهصورت سالانه در تهران هم یکی از برنامههای محوری مجمع است و مسئولیت دعوت و ساماندهی مهمانان خارجی به عهده بخش بینالملل مجمع التقریب است اما دعوت از عمده مهمانان داخلی که غالباً از مناطق مرزی هستند بر عهده ماست و ما این سهمیه را به 300 نفر رسانده بودیم و سعی میکردیم از اساتید دانشگاه، فرمانداران مناطق، روحانیون و ائمه جمعه بهنوبت برای حضور در کنفرانس وحدت دعوت کنیم و همین تعامل آنها با امامان جمعه و علمای خارج کشور برای اهل تسنن اهمیت زیادی داشت.
غیرازاین ما در طول سال در هر منطقه یک سمینار منطقهای هم برگزار میکنیم و در سالهای اخیر برنامهریزی و اجرای آن به دفاتر بزرگ یا دفاتر نمایندگی مقام معظم رهبری استان سپردهشده است.
پیشازاین آنها بودجه و توان لازم را برای برگزاری این برنامه نداشتند و از همین رو مجمعالتقریب بهصورت انفرادی و یا مشترک عهدهدار این مراسم بود اما الحمدالله وضع بودجه آنها از ما که مرکز هستیم خیلی بهتر است و در حال حاضر این برنامهها بهصورت مستقل توسط نهادهای مزبور برگزار میشود.
مجمع التقریب که مجری برگزاری دورههای آموزشی برای روحانیون بود به این نتیجه رسید که کمک نهادهای دیگر مانند بعثه مقام معظم رهبری در این خصوص کافی است لذا تصمیم به آموزش معلمین و نیروهای آموزشوپرورش که از نیروهای تأثیرگذار جامعه هستند گرفتیم در همین راستا ما موفق به برگزاری 123 دوره اردوی آموزشی- فرهنگی در اکثر شهرها شدیم.
علاوه بر این، دورههای مزبور بهعنوان آموزش ضمن خدمت آنها لحاظ میشد برپایی این دورههای آموزشی فعالیت مشترکی بین مجمعالتقریب، آموزشوپرورش و سازمان تبلیغات اسلامی بود؛ هزینه عمده برگزاری کلاسها و پذیرایی بر عهده ما و سازمان تبلیغات اسلامی نیز عهدهدار هزینه ایاب و ذهابشان شده بود و لحاظ کردن امتیاز آموزش نیز توسط آموزشوپرورش انجام میشد.
تقریب: برگزاری این دورهها موانع و مشکلات و شبههای ایجاد نکرده است؟
حجتالاسلام علمالهدی: بله؛ برپایی این دورهها با مسائلی همراه بود و برخی بر این باور بودند که ما با برگزاری این برنامه درصدد این هستیم که معلمان را تحت تاثیر قرار داده و آنها را نسبت به تفکرات اهل سنت بدبین کنیم اما پس از گذشت مدت کوتاهی متوجه نیت ما شدند و این معلمان پس از مراجعت به منطقه خودشان روی دانشآموزان هم تأثیر میگذاشتند و این خیلی ارزنده بود. بنابراین همه این موارد شامل برخی از اقدامات انجامشده توسط معاونتها بود که بهصورت اجمالی خدمتتان عرض کردم.
تقریب: در حال حاضر یکی از شبهات مطرحشده در رابطه با اهل سنت که از سوی دشمنان برجسته میشود، کمک کردن به مردم غزه و فلسطین است که برخی هرازگاهی در این خصوص اظهارنظرهای جنجالی میکنند.
حجتالاسلام علمالهدی: البته این شبهه بین اهل سنت نیست و شیعیان بر این امر دامن میزنند.
تقریب: منتقدان بر این باور هستند که بودجه کشور خرج دیگر کشورها میشود، در صورت امکان درباره دستاوردهای این اقدامات و همچنین برگزاری اجلاسهای بینالمللی توضیح دهید.
حجتالاسلام علمالهدی: طرح این شبهه تا حدی جنبه سیاسی دارد و آنها میگویند علیرغم نیازهای متعددی که در کشور وجود دارد چرا باید به غزه، لبنان و مناطق دیگر کمک کنیم.
تقریب: حتی در برخی موارد این شبهه درباره کمکها و خدمات ارائهشده به اهل تسنن داخل کشور نیز وجود دارد.
حجتالاسلام علمالهدی: شاید بتوان در خصوص کمک به اهل سنت خارج از کشور شبههای را ایجاد کرد اما در خصوص هموطنان داخلی این انتقادات صدق نمیکند زیرا جمعیت اهل تسنن داخلی شهروند هم هستند و طبق قانون اساسی نظام مقدس جمهوری اسلامی شهروندان باید از حقوق شهروندی برخوردار باشند، خاصه که اهل سنت هیچگاه از امکانات ویژه و ممتازی برخوردار نبودهاند و اصلاً جای نقد و بحث وجود ندارد.
* مذاهب در 95 درصد از دستورات احکام اسلام و فقه باهم مشترک هستند
در خصوص کمکهای اعطاشده به سنیهای خارج از کشور هم باید به سیاستهای کلی نظام در قبال جهان اسلام اشارهکنیم؛ اعتقاد ما این است که همه ما میتوانیم تحت لوای کلمه «لاالهالاالله محمد رسولالله» متحد شویم اعتقاد ما در مجمع التقریب این است که مذاهب در 95 درصد از دستورات احکام اسلام و فقه باهم مشترک هستند و همه ما از یک اصول مشترک پیروی کرده و معتقد به قبله واحد، خدای واحد و پیغمبر مشترک هستیم. کتاب مقدس همه ما مسلمانان قرآن است و مسئله امامت تنها نقطه اختلافبرانگیز بین شیعیان و مذاهب اسلامی دیگر است.
* در تعامل اهل سنت و تشیع کسی از اعتقاداتش عقبنشینی نکرده است
نوک پیکان هم در خصوص بحث خلافت و امامت پس از رسولالله است؛ لذا اینها را پذیرفتهایم و کسی از اعتقاداتش عقبنشینی نکرده است تنها خواسته اهل تسنن از شیعیان این است که به مقدسات آنها توهین نکنند.
* افتخار ائمه مذاهب اربعه این است که شاگرد امام صادق (ع) بودهاند
باید به این نکته توجه کنیم که تفکر شیعی با تمام انشعاباتش در جهان اسلام در اقلیت است و اهل سنت حائز اکثریت هستند؛ بنابراین تمام تلاش دشمن نیز این است که این اقلیت را از اکثریت جدا کند و در مقابل تمام تلاش ما هم این است که بگوییم که اینطور نیست و همه ما تحت لوای اسلام و مسلمان هستیم و افتخار ائمه مذاهب اربعه این است که شاگرد امام صادق (ع) بودهاند و خودشان نیز به این موضوع اذعان دارند.
برخورد جمهوری اسلامی با برادران اهل تسنن همواره به این صورت بوده که بنیآدم اعضای یکدیگرند برای ما مهم است که اهل سنت فلسطینی نیز مانند اهل تشیع لبنان از امکانات قابل قبولی برخوردار باشند و ازاینرو برخورد ما با همه مسلمانان اقصی نقاط جهان یکسان بوده است و علیرغم خیانتی که کشورهای دستنشانده عربی انجام دادهاند اما خود فلسطینیها نیز مانند جهان اسلام بر این مسئله واقف هستند.
تقریب: به مسئله حقوق شهروندی اشاره کردید، بسیاری از اهل تسنن معترض هستند که حقوق شهروندی آنها رعایت نمیشود و یکی از بیمهریهایی که اهل تسنن بر آن معترضاند درباره نداشتن مسجد جامع، اذان و نماز جماعت است؛ نظر شما دراینباره چیست؟
حجتالاسلام علمالهدی: در میان جامعه اهل سنت اقلیتی وجود دارد که معتقدند که به برخی از حقوقشان نرسیدهاند، یکی از این موارد استخدامهاست. آنها میگویند ما در گزینشها همیشه به دلیل سنی بودن رد میشویم.
* برخورداری از آزادی در احداث مسجد و خواندن نماز در 5 وقت از مطالبات جدی اهل سنت است
در بحث مذهبی که پررنگ میشود برخورداری از آزادی در احداث مسجد و خواندن نماز در 5 وقت از مطالبات جدی آنان است که در استانهایشان از این امکان برخوردار هستند اما درخواست آنها این است که در تهران نیز چنین امکانی برایشان فراهم شود اما بالاخره در این خصوص باید امور ضابطهمند باشد.
بهعنوانمثال شما برای احداث یک ساختمان باید از شهرداری، نظاممهندسی و سایر نهادهای ذیربط مجوز بگیرید، مطمئناً این قوانین در خصوص ساخت یک مسجد جدیتر است و فرق نمیکند و برای شیعیان نیز به همین شکل است.
* چندصدهزارنفر اهل سنت در تهران زندگی میکنند
اما نکته اصلی این است که ارتباطات درگذشته به این صورت نبود، یعنی هم جمعیت اهل سنت در مرکز کم بود و هم تردد زیادی نداشتند، بنابراین چنین مطالبهای هم مطرح نبود اما الآن اینگونه نیست و حدود چندصدهزارنفر اهل سنت در تهران زندگی میکنند که اکثریت آنها را کردها تشکیل میدهند؛ بنابراین احداث مسجد به یکی از مطالبات آنها تبدیلشده است تا بتوانند نمازهای پنجگانه، نماز جماعت و نماز عید را در آنجا اقامه کنند. مسئله این است که ما نیز به دلیل برخی محدودیتها نمیتوانیم به همه خواستههای اهل تسنن جامه عمل بپوشانیم.
* شهرهای سنینشین برای اقامه نماز از مصلی برخوردار هستند
تقریب: بهجز تهران در سایر شهرها چطور؟ آیا در استانهای دیگر برای اهل سنت مصلی و مسجد جامع وجود دارد؟
حجتالاسلام علمالهدی: در حال حاضر در شهرهای سنینشین برای اقامه نماز مصلی وجود دارد و یک زمین وسیعی هم در اختیار آنهاست که بهعنوان انجام برنامههای عیدگاه از آن استفاده میکنند اما سخن اصلی این است که در پایتخت و کلانشهرها زمین کم است و نمیتوان چند هکتار زمین را به مکانی اختصاصی داد که سالانه دو بار مورداستفاده قرار میگیرد.
عجیبتر آنکه آنها مکانی که نمازشان را در آن اقامه میکنند را مقدس میدانند و نمیپذیرند که استفاده دیگری از آن صورت گیرد مثلاً میشد یک زمین را که متعلق به ورزش کردن است در عید فطر برای اقامه مناسک آن روز و اقامه نماز جمعه اختصاص داد اما آنها چنین چیزی را قبول ندارند.
تقریب: یعنی نظام آمادگی چنین اقدامی را برای ایجاد مسجد اهل سنت در تهران دارد؟
حجتالاسلام علمالهدی: بله همه این مباحث در استانها انجامشده است اما در خصوص تهران تقاضای آنها این است که مسجد بسیاربزرگی برای اقامه نماز جماعت در اختیار آنها قرار گیرد.
* طبق نظر فقهی تشیع تا فاصله 6 فرسخی نمیتوان نماز جمعه دیگری در یک شهر برپا کرد
ما در این خصوص با حضرات اهل سنت دو چالش داریم؛ نخست این است که طبق دیدگاه فقهی شیعه زمانی که در یک شهر نماز جمعه برگزار میشود تا فاصله 6 فرسخی نمیتوان نماز جمعه دیگری برپا کرد. اهل سنت به این مسئله اعتقادی ندارد حتی در شهرهای سنی نشین حدود 21 مسجد نماز جمعه برگزار میکنند.
* ابایی از اختصاص یک مسجد به اهل سنت در تهران نداریم
موضوع دیگر این است که تهران امالقری شیعه است و باید ملاحظه احساسات اهل تشیع را نیز مدنظر قرار دهیم اما بهطور کل باید بگویم که ما ابایی از اختصاص یک مسجد به اهل سنت نداریم.
*طرح آیتالله اراکی به شورای عالی امنیت ملی برای افتتاح مجتمع فرهنگی اهل سنت
آیتالله اراکی طرحی را در این خصوص به شورای عالی امنیت ملی دادهاند تا زمینی در منطقه 22 در اختیار مجمع تقریب قرار گیرد و با کمکهای مردمی و دولتی مجتمعی فرهنگی برای اهل سنت احداث کنیم تا آنها با حضور در این مکان علاوه بر بهرهبرداریهای فرهنگی، نماز جماعت را هم اقامه کنند و امامجمعه این مرکز نیز از سوی نظام انتخاب میشود و آنها نیز این مطلب را پذیرفتهاند.
*15 نماز جمعه اهل سنت بهصورت پراکنده در تهران برگزار میشود
یکی از مظلومیتهای نظام ما این است که در حال حاضر حدود 15 نماز جمعه اهل سنت بهصورت پراکنده در تهران برگزار میشود اما به آنها پرداخته نشده است.
* نماز جماعت در میان اهل سنت اصلاً جنبه سیاسی ندارد
تقریب: در حال حاضر نماز جمعه اهل سنتِ تهران کجا برگزار میشود؟
حجتالاسلام علمالهدی: اهل سنت مدتهاست که نماز جمعهای را در میدان صادقیه برگزار میکنند و این ساختمان چندطبقه در ایام نماز جمعه مملو از جمعیت است و در روز عید این جمعیت به خیابان هم میرسد.
*مطرحشدن حرفهای سیاسی در نماز مسجد مکی هم از برکات انقلاب اسلامی است
نماز جمعه اهل تسنن به این صورت است که هر هفته یک خطبه را تکرار میکند و حتی سیاسیون آنها نیز از موقعیت نماز جمعه برای زدن حرف سیاسی استفاده نمیکنند؛ مثلاً در حال حاضر که نماز مسجد مکی از رسانهها پخش و در آن حرفهای سیاسی مطرح میشود از برکات انقلاب است و به عقیده من حتی اگر بخواهند سیاسی همصحبت کنند اوضاع قابلکنترل است زیرا فقه اهل سنت و روحانیون سنی این را پذیرفتهاند که باید تابع سیاستهای حکومتی باشند.
* اهل سنت برای حضور در همه مساجد تهران و انجام اعمال به شیوه خودشان آزاد هستند
تقریب: بههرحال باید پاسخ اقناعکنندهای برای عدم برخورداری از مسجد دریافت کنند.
حجتالاسلام علمالهدی: نخستین پاسخ ما این است که مسجد شیعه و سنی ندارد و بر همین اساس همه مساجد شهر تهران در اختیار شماست کما اینکه این موضوع به ائمه جماعات و مساجد هم ابلاغشده است که اهل سنت برای حضور در مساجد تهران آزاد هستند و میتوانند اعمالشان را به شیوه خودشان انجام دهند و این مسئله نیز موردپذیرش عامه شیعیان قرارگرفته است و متعرض آنها نمیشوند.
* وجود مسجد شیعی و سنی در پایتخت نشانه اختلاف است
این نکته به ائمه جماعات نیز گفتهشده است که در سخنانتان مراقب باشید که کنایهای به عقیده سنیها وارد نشود؛ دیدگاه کلی ما این است که وجود مسجد شیعی و سنی در پایتخت نشانه اختلاف است آنها هم این مطلب را پذیرفتهاند و تنها دغدغهشان این است که ما نمازمان را در 5 وقت میخوانیم و بسیاری از مساجد تهران برای نماز عصر ما تعطیل هستند و آن مطلب نیز از طرف رهبر معظم انقلاب به امور مساجد ابلاغ شد که درب مساجد از ظهر باز باشد.
تقریب: اما عملاً اینگونه نیست.
حجتالاسلام علمالهدی: چرا بعضاً این موضوع رعایت میشود، شاید شبستان اصلی باز نباشد اما مسجد برای اقامه نماز باز است البته همه مساجد خود را موظف به این امر نمیدانند ولی بهطورکلی ما این جواب را قانعکننده نمیدانیم زیرا بسیاری از اهل تسنن خواستار برخورداری از مسجد برای خودشان هستند که به نظر ما ایرادی ندارد اما باید به این مسئله هم توجه کنیم که نمیتوان مدیریت صفر تا صد را هم به خودشان واگذار کرد چراکه طبق تجربهای که در امارات و ترکیه رخ داد ممکن است این مراکز به مکانی برای توطئه معاندان تبدیل شود لذا نظارت بر عملکرد آنها امری واجب و ضروری است اما دیدگاه اصلی ما این است که این اقدام باید صورت بگیرد.
یک طرح دیگر این بود که در کلانشهر تهران سه چهار مرکز برای اهل تسنن در نظر گرفته شود تا شرایط رفتوآمد برای آنها تسهیل شود و از سوی دیگر خودشان نیز آمادگی تأمین هزینههای مربوطه را دارند و فقط در انتظار اخذ مجوز هستند.
* تاکنون پاسخ روشنی به مطالبه اهل سنت برای برخورداری از مسجد در تهران داده نشده است
تقریب: بااینوجود چنانچه فردی از اهل سنت به شما بگوید که نظام با ما برخورد دوگانه دارد و شرایط را برای اقامه نماز ما و مراسم عیدگاه در اختیار ما قرار نمیدهد، چه پاسخ قانعکنندهای به او دارید؟
حجتالاسلام علمالهدی: راهاندازی این مرکز در حال حاضر یکی از دغدغههای نظام است و اگر بخواهیم پاسخ منصفانه قضاوت کنیم تاکنون پاسخ روشنی به این مطالبه داده نشده است و از همین نقطه مورد آماج حملات شبکهها نیز هستیم و باید برای این قضیه یک فکر اساسی کنیم زیرا در حال حاضر انواع و اقسام خدمات را به اهل تسنن ارائه میدهیم و در شعارهایمان هم که پرچمدار تقریب و وحدت امت اسلام هستیم و حیف است که موضوعی مانند احداث مسجد دستاویز دشمنان شود اما مسئله اصلی این است که ما انتقالدهنده سخنان و مطالبات اهل تسنن هستیم و از مواضع آنها دفاع میکنیم اما برای حلوفصل چنین مسائلی باید دیدگاههای نهادهای متعدد تأمین شود و قانع کردن آنها نیز یک مسئله است.
تقریب: بهجز مسجد مهمترین مطالبات اهل سنت از شما چیست و آیا اهل سنت درزمینهٔ برخورداری از شناسنامه، مدارک آموزشی و ... مشکل خاصی ندارند؟
حجتالاسلام علمالهدی: دراینباره باید بگویم تعدادی از افراد که در مناطق مرزی حضور دارند بهعنوان مهاجر در آنجا ساکن هستند و ارائه شناسنامه به آنها بهسادگی امکانپذیر نبوده و نیازمند تحقیق و بررسی بیشتر است و میتوانیم بگوییم که مسئله عمومی نیست و تعداد اندکی با این مسئله دستبهگریبان هستند.
*اهل سنت شیراز از مسجد بزرگی و باعظمتی برخوردار هستند
بهطورکلی مطالبات اهل تسنن چند مورد است که نخستین آنها مسئله برخورداری از مسجد در تهران و کلانشهرها است، البته در شیراز این مسئله تحقیق یافته و مسجد بزرگ و باعظمتی به اهل تسنن اختصاص دادهشده و هیچ مشکل خاصی هم تاکنون پیش نیامده است.
مطالبه بعدی آنها حضور یک وزیر در کابینه است، در حال حاضر سفیر اهل تسنن وجود دارد اما آنها خواهان این هستند که استانداران مناطق آنها از اهل سنت انتخاب شوند؛ پاسخ اصلی ما هم این است که این مسائل را نباید بهصورت مذهبی نگاه کرد چراکه معیار اصلی شایستهسالاری است حالا این فرد شیعه باشد یا سنی آنها نیز این موضوع را پذیرفتهاند و افراد شایسته خود را معرفی میکنند.
تقریب: چگونه در مسجد شیراز که به آن اشاره کردید مراسم رسمی اهل سنت برگزار میشود و این امکان در شهرهای دیگر مهیا نیست؟
حجتالاسلام علمالهدی: خواسته اصلی آنها این است که مکان برپایی مراسم عیدگاه منفک باشد؛ مثل زاهدان که این امکان فراهمشده است اما واقعیت امر این است که در بسیاری از شهرها مشکل زمین وجود دارد.
* اهل سنت عموماً مسئله ولایتفقیه و حکومت اسلامی را پذیرفتهاند
تقریب: در خصوص دیدگاه اهل سنت در خصوص پذیرش نظرات ولیفقیه بهعنوان حاکم جامعه اسلامی هم توضیح دهید.
حجتالاسلام علمالهدی: اهل سنت طبق آیه «أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنكُمْ ۖ» اولیالامر را همان صاحب حکومت میدانند لذا در هر کشوری بر این مسئله اعتقاددارند که حاکم اولیالامر است و برایشان فرقی نمیکند چه کسی باشد.
همین موضوع یکی از مواردی است که ما و اهل تسنن درباره آن اختلاف داریم بنابر عقیده آنها اگر در آن کشورها زندگی میکنیم باید تابع قوانین و مقررات آنها نیز باشیم و در اینجا اگر مقاومتی در این خصوص وجود داشته باشد به این دلیل است که از دیدگاه آنها اولیالامر متعلق به شیعیان است و گاهی تندروهای اهل سنت این مطلب را عنوان میکنند که شیعه رافضی است و اصلاً اسلام ما را قبول ندارند درحالیکه اهل سنت ما عموماً مسئله ولایتفقیه و حکومت اسلامی را پذیرفتهاند و قوانین جمهوری اسلامی برایشان محترم و سخن اصلیشان این است که ما اصول شمارا پذیرفتهایم بنابراین شما نیز باید مطالبات ما را محقق کنید لذا سعی و تلاش حکومت نیز بر این است که به این خواستهها جامه عمل بپوشاند.
تقریب: از تعداد شهدای اهل سنت آمار دقیقی وجود دارد؟
حجتالاسلام علمالهدی: بله آمارها بهصورت منطقهای است و کتابچهای در این خصوص داریم که بر اساس آن بیشترین تعداد شهدا مربوط به غرب کشور میشود.
تقریب: «مولوی عبدالحمید» نامهای به مقام معظم رهبری نوشته است، بازخوردهای این نامه و ارزیابیتان در این خصوص چیست و بهخصوص که وی مصاحبهای انجام داده و در آن گلهمند بود که مطالباتشان محقق نشده است، در جریان جزئیات این درخواست هستید؟
حجتالاسلام علمالهدی: بله تا حدودی مطلع هستم، مطالبی که ایشان در این نامه عنوان کرده مکرراً در سخنرانیها و دیدارش با رئیسجمهور مطرحشده است و در برخی موارد به مسائلی میپردازد که خواسته کلی اهل سنت و فراتر از سطح استان است و همین باعث میشود که سخنان جنبه سیاسی پیداکند.
رهبر انقلاب نیز مسائل کلی نظیر مخالفت با تبعیض، اهانت به مقدسات اهل تسنن را مکرراً مورد تأکید قرار دادهاند.
تقریب: اهل تسنن در خصوص وهابیت، شکلگیری داعش و گروههای تکفیری چه دیدگاهی دارند؟
حجتالاسلام علمالهدی: در این خصوص یک نکته کلی را عرض میکنم؛ تفکر وهابی و بهایی تقریباً در یکزمان ظهور پیدا کرد و ریشه هردوی آنها نیز متعلق به انگلیس است که تبحر زیادی در فرقه سازی دارد.
بامطالعه تاریخ متوجه این مسئله میشویم که آنها همزمان بهائیت را در میان شیعیان و وهابیت را در میان اهل تسنن ترویج کردند؛ با این تفاوت که بهائیت که مروج لامذهبی و اباحهگری بود در بین شیعیان جا نیفتاد و علیرغم هزینههای زیاد تعداد کمی به آن اعتقاد پیدا کردند.
* داعش محصول وهابیت تندرو است
البته بیداری روحانیت شیعه باعث طرد این تفکر در بین شیعیان شد اما بالعکس مسئله وهابیت در بین اهل سنت خوب جا افتاد چراکه بعضا در بین آنها تعصباتی بود و از دیدگاه بسیاری از اهل تسنن «وهابیت» مسلمانان دو آتشه هستند؛ از طرف دیگر همه وهابیت نیز در یک سطح تکفیری نیستند اما داعش محصول وهابیت تندرو است.
در میان اهل سنت وهابیت سطح پایین نیز وجود دارد و بهواقع در میان اهل تسنن دارای جایگاه است؛ سلفیگری یکی از آنهاست و به عقیده این دسته از افراد مذهب نوعی بدعت است زیرا این مسائل در زمان پیامبر (ص) وجود نداشته است اما بهزعم ما مذهب حنفی در زمان امام صادق (ع) وجود داشت.
* خطرناکترین نوع وهابیت داعش است
یکطرف سخن این افراد که معتقدند همه افراد باید فارغ از مذهب مسلمان باشند. بهصورت ظاهری تا حدی تقریبی است و میتوان گفت که وهابیتشان خیلی رقیق است و خطرناک نیست. مرکز این تفکر عربستان سعودی است و به دلیل برخورداری سعودی از موقعیت مالی این تفکر تا مدارس پاکستان نیز رسوخ پیداکرده است و حتی اندونزی و مالزی هم در برخی موارد به این تفکر پایبند هستند.
به نظر ما خطرناکترین نوع وهابیت همین داعش است که معتقدند که فقط خودشان مسلمان و الباقی کافر هستند.
* اقدامات افراطی داعش از سوی قاطبه اهل سنت محکوم است
تقریب: نوع تعامل اهل سنت داخل با گروههای تکفیری به چه صورت است؟
حجتالاسلام علمالهدی: آنها این تفکرات را محکوم میکنند، شاید یکزمان بهصورت محدود طرفدارانی داشتند اما اقدامات افراطی داعش که منجر به قتل، خونریزی و سوزاندن و... شد از سوی قاطبه اهل سنت و بهطورکلی هر انسان عاقل و بالغی محکوم است.
تقریب: در سخنانتان به مدارس علمیه پاکستان که از طریق سعودی اداره میشود اشاره کردید؛ آیا این روند همچنان وجود دارد؟
حجتالاسلام علمالهدی: الحمدالله در حال حاضر خیلی کمتر شده است چون گذشته آنها از امکانات آموزشی و استاد سطح عالی برخوردار نبوده و مجبور بودند برای ادامه تحصیل به آن مراکز مراجعه کنند.
*مدارسی اهل سنت در سیستان و بلوچستان آمادگی پذیرش طلاب خارجی رادارند
تقریب: یعنی اعتقادی به مدارس ما نداشتند؟
حجتالاسلام علمالهدی: دلیل اصلی این گرایش عدم وجود امکانات بود اما در حال حاضر مدارسی در سیستان و بلوچستان داریم که مدارس سطح عالی هستند و حتی آمادگی پذیرش طلاب خارجی را نیز دارند کما اینکه این کار را میکردند که تذکر داده شد زیرا این مباحث باید بهصورت قانونی پیگیری شود.
* قاطبه اهل سنت ما نظام را قبول دارند
تقریب: اگر بخواهید از طرف اهل سنت نظام را ارزیابی کنید چه نظری دارید؟
حجتالاسلام علمالهدی: واقعیت این است که قاطبه اهل سنت ما نظام را قبول داشته و شخص حضرت آقا را دوست دارند.
تقریب: آیا نظرسنجی در این خصوص صورت گرفته است؟
حجتالاسلام علمالهدی: خیر به دلیل تعاملاتی که داریم متوجه این مسئله شدهایم؛ خود این مردم در سیستان اظهار میکنند که نظام جمهوری اسلامی برای ما یک برکت است چون وقایع آنسوی مرزها را میبیند و مشکلاتی شامل بیکاری را مطرح میکنند و موارد اینچنینی غالباً همهگیر است و ربطی به شیعه و سنی بودن ندارد و بهطورکلی مذهبی نیست اما برخی درصدد هستند که به این مسائل رنگ و بوی مذهبی بدهند که ما باید در این خصوص هوشیار باشیم.
تقریب: در خصوص مشکل استخدامهای اهل سنت هم بفرمایید آیا راهکاری برای این مسئله اتخاذشده است؟
حجتالاسلام علمالهدی: تلاشهای زیادی در این خصوص صورت گرفته است اما متأسفانه مسئولان ما در برخی از موارد سلیقهای عمل میکنند اما تا حدود زیادی مسائل حلوفصل شده است.
تقریب: فرمودید ارتباط مجمع تقریب با اهل تسنن بر اساس دوستی و مودت است آیا آنها نیز به این مسئله معتقد هستند؟
حجتالاسلام علمالهدی: روش ما در تعامل با اهل سنت به این صورت بوده که با آنها زندگی میکنیم و شما میتوانید با یکبار حضور در برنامههای ما متوجه این ارتباط حسنه دوطرفه شوید و ازاینرو اکثر آنها با نمایندگان نظام که بهمنظور بازدید و یا افتتاح پروژه و مواردی از این قبیل در آن مناطق حضور مییابند برخورد دوستانهای دارند.