در دومین نشست تحلیلی خبرگزاری تقریب مطرح شد: گروه های تکفیری درعرصه عمل، وحدت شیعه و سنی را نشانه رفته اند؛ ولیکن در مجموع، به موفقیت قابل ملاحظه ای دست نیافته اند.
اشتراک گذاری :
"جریان تکفیر" چه ویژگی ها و ماهیتی دارد؟ ریشه ها و پیدایش این جریان و شاخه های عملیاتی آن همانند داعش و یا گروه هایی باعنوان "انصار..." کدام است؟ آیا می توان این جریان وشاخه های عملیاتی آن را پدیده ای صرفأ بومی و منطقه ای دانست و یا آنکه قدرت های بین المللی نیز در پیدایش و ادامه حیات آن نقش دارند؟ به چه علت اقدامات تفرقه افکنانه "جریان تکفیر" در کشورهایی همانند: لبنان، یمن و مصر نیز با شکست روبرو شده است؟ این پرسش ها وتعداد زیادی دیگر از پرسش ها درخصوص پدیده داعش، از پرسش های رایج درماه ها وهفته های اخیر هستند که خبرگزاری تقریب کوشیده است تا درآستانه برگزاری بیست و هشتمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی (۱۹-۱۷دی ماه) با تشکیل نشستی تحلیلی، زمینه پاسخگویی به آن ها را فراهم کند. در این نشست تحلیلی، آقایان محمدعلی مهتدی کارشناس مسائل غرب آسیا و مجتبی امانی رئیس سابق دفترحافظ منافع ایران درقاهره، در حضورخبرنگاران و دست اندرکاران بخش های مختلف خبرگزاری تقریب، به بررسی ابعاد موضوع «جریان تکفیر» پرداخته و به پرسش های کلیدی در این باره پاسخ دادند گفتنی است، یکی از موضوعات محوری بیست وهشتمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی (۱۹-۱۷دی ماه) نیز موضوع "جریان تکفیر" خواهد بود و اندیشمندان و صاحب نظران جهان اسلام شرکت کننده در این نشست راجع به ابعاد مختلف آن سخن خواهند گفت. **** مجری نشست: اگر بخواهیم به ریشه ها و عوامل اصلی پیدایش گروه های تکفیری در منطقه بپردازیم جنابعالی چه زمینه ها و عواملی را دراین خصوص مؤثرتر می دانید؟ مهتدی: در بحث مسائل تکفیری برخی به مسائل عقیدتی و تاریخی برمی گردند و برخی دیگر از زاویه سیاسی و رقابت های منطقه ای تحلیل می کنند. اگر یک نگاه سریع تاریخی به مسئله بیندازیم می بینیم عامل تکفیر در گذشته وجود داشته و در زمان حال نیز صادق است. در صدر اسلام نیز زمانی که امام علی را ترور کردند اول ایشان را تکفیر کردند. در کربلا هم امام حسین را اول تکفیر کردند و از خروج ایشان از دین جدش سخن گفتند. نکته دوم اینکه همیشه کسانی که دست به تکفیر زده اند روی منافع سیاسی این کار را کرده اند نه انگیزه های دینی. همیشه قربانیان تکفیر و قتل پیروان مکتب اهل بیت بوده اند. در قرن هشتم زمانی که «ابن تیمیه» شیعه را تکفیر می کند و می گوید: بین ما و شیعیان هیچ ارتباطی وجود ندارد؛ و بعد افکار «ابن تیمیه» به قرن نوزدهم میلادی می رسد و «محمدعبدالوهاب» در عربستان به بهانه شرک زدایی و اصلاح مذهب از بدعت ها و خرافات، مسئله تکفیر شیعیان یمنی یا عراقی را مطرح می سازد و براین اساس قتل عام های وسیعی به راه می افتد. درآن زمان کسی که به مقابله با حرکت تکفیری وهابی برمی خیزد، محمدعلی پاشای مصر است که پسرش ابراهیم پاشا را برای سرکوب به حجاز و نجد می فرستد. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ در معادلات بین المللی زلزله ایجاد شد. بعد از آن اسرائیلی ها با بررسی انقلاب فهمیدند در اسلام شیعه هست و سنی، و از آن زمان تصمیم گرفته شد در سطح بین المللی جریانی ایجاد شود که مانع از رسیدن پیام انقلاب به کشورهای عربی شود. براساس طرحی که «هنری کسینجر» ارائه کرد، گفتند اگر یک کشور سرنوشتی مشابه ایران پیدا کند، بقیه کشورهای عربی هم در آینده، چنین سرنوشتی خواهند داشت؛ بنابراین تبلیغات شدیدی را در گفتمان رسانه ای و گفتمان سیاسی آغاز کردند، روی دو نکته : یکی اختلاف تاریخی بین فارس و عرب و دوم مسئله شیعه و سنی. ناگهان موجی در رسانه ها بویژه رسانه هایی که راه افتاد برای تبلیغ این دو نکته و البته روی شیعه و سنی خیلی کارشد. سپس درمسئله افغانستان، «برژینسکی» مشاور امنیتی وقت آمریکا، طرح ایجاد طالبان و مدارس تکفیری در منطقه را داد. بلافاصله ده ها و صدها مدرسه دینی تکفیری در پاکستان شروع کردند به تربیت طالبان، این مدارس فقط افکار «ابن تیمیه» و «ابن عبدالوهاب» را آموزش می دادند و عقیده داشتند که شیعه کافر است و باید کشته شود. هزاران تن از اینها به افغانستان فرستاده شدند تا این کشور درآغوش ایران نیافتد تصمیم گرفتند دورتا دور جمهوری اسلامی را با مدارس و مراکز تکفیری بپوشانند تا اندیشه انقلاب داخل مرزهای ایران محاصره شود. دور تا دور ایران را محاصره کردند با ایجاد مدارس و مساجد با ائمه تکفیری گرا ، حتی در آسیای مرکزی و قفقاز و حتی درجمهوری آذربایجان شیعی. این روند بعد از پیروزی مقاومت اسلامی درلبنان شتاب بیشتری گرفت. در سال ۲۰۰۰ ، حزب الله توانست بعد از ۱۸ سال، رژیم صهیونیستی را از مناطق اشغال شده جنوب لبنان اخراج بکند از سال ۲۰۰۰ که حزب الله توانست معادله موازنه رعب در مرز را ایجاد کند به طوری که اسرائیل جرات نمی کرد هر زمان دوست داشت وارد لبنان شود؛ آنها برنامه ریزی کردند روی نابود کردن مقاومت. طرح بزرگ برای نابودی حزب الله طرحی بود برای ایجاد خاورمیانه جدید که طبق آن می خواستند بازوهای ایران را قطع کنند که مهمترین بازو هم حزب الله بود و بعد هم سوریه. بعد هم می خواستند به سراغ ایران بیایند با بهانه مسئله هسته ای که جنگ ۳۳ روزه آغاز شد . این طرح عملی نشد چون جنگ لبنان ۳۳ روز طول کشید و در نهایت هم حزب الله پیروز شد. در ماه اکتبر رایس به قاهره رفت به جای اینکه با وزیر امور خارجه ملاقات کند با عمر سلیمان جلسه گذاشت و درخواست کرد مسئولین امنیتی ۵ کشور عرب در این جلسه حاضر باشند. عربستان، امارات، قطر، اردن و مصر. در این جلسه گفتند پیروزی حزب الله تاثیر زیادی بر کشورهای عرب گذاشته است و خطرناک است. ما باید حرکت های تکفیری را متوجه لبنان و سوریه کنیم. می خواستند بقبولانند به همه که، ایران پشت پیروزی لبنان است تا نفوذ خود را در منطقه گسترش دهد.
امانی: در پاسخ به این سؤال، بحث حدوث انقلاب ایران مهم است، وقتی انقلاب اتفاق افتاد دستگاه های اطلاعاتی غرب احساس کردند تفکری شروع به رشد کرده که می تواند در برابر غرب بایستد. تمرکز کردند که در درون کشورهای اسلامی اختلافاتی را ایجاد کنند تا دو قطبی که در آینده شکل می گیرد، تبدیل شود به یک معضل درونی. امام این را به خوبی تشخیص دادند و جزو اولین کارهایشان تفکر تقریبی را مطرح کردند. ایجاد مجمع تقریب هم در واقع دوراندیشی حضرت امام بود. آنچه که الان تفکر تکفیری آن را دنبال می کند این بود که دو قطب این جریان را به سه قطب تبدیل کنند. یک جریان شیعی- فارسی یک جریان اسلامی سنی یک جریان هم غرب و صلیبی. در برخی نخبگان طالب دنیای اهل سنت هم این فکر را القا کردند که یک میلیارد سنی باید اقلیت شیعه را ببلعند و این خود مبنایی برای تفکر تکفیری شد. سعی کردند دراین زمینه، از جریان بیداری اسلامی نیز سوء استفاده کنند که قاعدتا نقش سازمان های اطلاعاتی امنیتی در تقویت این نوع تضادهای داخلی بسیار موثر بوده است. البته این گونه تلاش ها در کشورهای مختلف اشکال مختلفی پیدا کرد: به طور مثال در لبنان، مصر و یمن که نوع علاقمندی، عمل به احکام مذهبی و میزان تعلقات مذهبی بسیار با هم تفاوت دارند. در لبنان یک جامعه چند مذهبه داریم. مصر جامعه ای است که مذهب مردم در آنجا خاکستری است و مذهبی به آن معنا وجود ندارد. در یمن به علت تاثیراتی که از شمال این کشور عربستانی ها داشتند سعی کردند همواره تضاد مذهبی در آنجا وجود داشته باشد. برخلاف مصری ها که فضای بسیار ملایم تری را ایجاد کرده اند به هرترتیب پیدایش گروه های تکفیری در لبنان به دلیل همجواری با رژیم صهیونیستی و نقشه هایی که آنها برای ایجاد اختلاف در جهان اسلام داشته اند، زمینه های بارزی داشته است. لبنان فاقد حاکمیت منسجم در طول سال ها بوده و تکفیری ها نشو و نمای بهتری آنجا داشته اند. اما زمینه مردمی تساهل دینی و مذهبی در مصر اجازه نداده که چنین اتفاقی در آنجا بیفتند. با اینحال از زوایه دید رسانه ای، تفکرات تکفیری درجهان به سمت یکسان شدن پیش می روند که این امر نباید به معنی خطر افزایش پیروان تکفیری تلقی شود زیرا تفکرات تکفیری از ریشه های عمیقی در افکار عمومی مسلمانان برخوردار نیستند.
