ماجرای مباهله از جمله وقایع اسلام است که همه امت در آن اتفاق نظر دارند و در منابع اهل سنت به آن نیز اشاره شده است.
اشتراک گذاری :
به گزارش خبرگزاری تقریب: مباهله یکی از وقایع قطعی و مسلم تاریخ پیامبر اسلام(ص) است که بـه دلیل اهـمیت خـاص این رویداد بسیاری از مورّخان در منابع خود به آن اشاره کرده اند.
مباهله در منابع تاریخی اهل سـنت بـه دو معنا "لعن کردن" و "تضرع در دعا" آمده است. مباهله در اصطلاح یعنی دو نفر یا دو گروه به یکدیگر نفرین می کنند، پس هر کس ظالم باشد، حق تعالی او را رسوا می گرداند و عذاب خود را بر وی نازل می کند و او و ذرّیۀ او را مستأصل و هلاک می گرداند.
شأن نزول آيه مباهله در کلام عالمان بزرگ اهل سنت ۱. "ابن حَجَر مکّی هَیتَمی" عالم شافعی قرن دهم هجری در کتاب "الصواعق المُحرِقه: آورده است: که علی علیه‌السلام در روز شورا اینچنین با اهل شورا احتجاج فرمود: شما را به خدا قسم می‌دهم، آیا در میان شما کسی به خویشاوندی رسول خدا(ص)، نزدیک‌تر از من وجود دارد؟ کسی که آن حضرت او را به منزله نَفْس خود خوانده و فرزندان او را فرزندان خود و دختر خویش را همسر او قرار داده است؟ گفتند به خدا سوگند که نه.
۲. "محمد بن‌عیسی ترمذی" عالم قرن سوم هجری در کتاب سُنن خود نوشه است: هنگامی که آیه مباهله نازل شد رسول خدا(ص)، علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام را جمع کرد و گفت اللهمَ هؤلاءِ اهلی. بارالها! اینان خاندان من هستند.
۳. "مسلم بن‌حجّاج نیشابوری"(۲۶۱-۲۰۴) در کتاب صحیح خود در باب فضایل علی بن ابی‌طالب(ع) آورده است که معاویه به سعد بن ابی‌وقاص گفت چه چیز مانع تواست که ابوتراب را سبّ نمی‌کنی؟ گفت سه منقبت از زبان رسول خدا(ص) درباره علی شنیده‌ام که پس از آن هرگز او را سب نخواهم کرد...تا آنجا که گفت: هنگامی که آیه مباهله نازل شد، پیامبر(ص) علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم‌السلام را فراخواند و گفت خداوندا! اینان خاندان من هستند.
۴. "محمد بن‌جریر طبری" عالم شافعی مذهب (م۳۱۰ق) در تفسير جامع‌البیان معروف به تفسیر طبری گوید: زمانی که آیه مباهله نازل شد پیامبر حسن و حسین و فاطمه را با خود برد و به علی فرمود همراه ما بیا. در آن روز هیچ کدام از مسیحیان نجران آشکار نشدند و گفتند می‌ترسیم که او پیامبر باشد. زیرا نفرین پیامبران مانند دیگران نیست که بی اثر باشد از این رو حاضر به مباهله نشدند. رسول خدا(ص) فرمود اگر در مباهله شرکت می‌کردند همگی در آتش می‌سوختند.
۵. "زمخشری" دانشمند معتزلی قرن ششم در تفسیر کشّاف و امام "فخر رازی" عالم شافعی مذهب(م۶۰۶ق) در تفسیر مشهور به کبیر ذیل آیه مباهله چنین آورده‌اند: هنگامی که رسول‌خدا(ص) این آیه را بر نمایندگان نجران خواند و آنان را به مباهله دعوت کرد، گفتند باید با یکدیگر مشورت کنیم و نتیجه را فردا به اطلاعت خواهیم رساند. هنگامی که با یکدیگر خلوت کردند به عاقب که بزرگ و صاحب رأيشان بود گفتند نظرت درباره مباهله چیست؟ گفت ای جماعت نصارا ! شما دانسته‌اید که محمد(ص)، پیامبری مرسل است و چنانچه با او مباهله کنیم همگی هلاک می‌شویم و در روایت دیگر گفت به خدا سوگند هیچ قومی با پیامبری مباهله نکرد، مگر آنکه همگی هلاک شدند. از مباهله خودداری کنید و بر دین خود بمانید و به شهر خود بازگردید....
۶. "سیوطی" عالم شافعی قرن نهم و دهم هجری در تفسیر الدرالمنثور و نیز امام مفسرین "واحدی نیشابوری" (م۴۶۸ق) در تفسیر اسباب النزول ذیل آیه مباهله از قول جابر می‌نویسند پیامبر نزد بزرگ عالمان نجران آمد و آنان را به اسلام دعوت کرد. آنان گفتند ای محمد! ما اسلام آورده‌ایم! فرمود دروغ می‌گویید و اگر بخواهید می‌توانم مانع شما از اسلام آوردنتان را بگویم. گفتند چیست؟ فرمود شما به صلیب عشق می‌ورزید و نوشیدن شراب و خوردن گوشت خوک را دوست می‌دارید. آن گاه رسول خدا آنان را به مباهله دعوت کرد و وعده را برای روز بعد گذاشتند. پیامبر صبح زود به همراه علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم‌السلام آمد. اما نصارای نجران از مباهله خودداری کرده و به حقانیت حضرتش اعتراف نمودند. پیامبر فرمود قسم به آن کس که مرا به حق برانگیخت اگر با من به مباهله می‌پرداختند در این بیابان، بارانی از آتش بر آنان فرو می‌ریخت. جابر راوی این ماجرا گوید مقصود از "انفسنا" در آیه، رسول خدا و علی هستند و "أبناءَنا" حسن و حسین و ِ"نساءَنا" فاطمه علیهاالسلام است.
دیگر منابع فریقین که درباره آیه شریفه مباهله روایات بسیاری از پیامبر اسلام(ص)، اهل بیت(ع)، اصحاب و تابعین نقل روایت کرده اند:
الجامع الصحیح سنن ترمذی "ابوعیسی محمد بن عیسی ترمذی"، اسباب النزول "واحدی نیشابوری"، المستدرک علی الصحیحین "حاکم نیشابوری"، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، "محمد بن جریر طبری" ، تفسیر القرآن العظیم "ابن ابی حاتم"، تفسیر القرآن العظیم "ابن کثیر دمشقی"، الدر المنثور فی التفسیر المأثور "جلال الدین سیوطی"، تفسیر الکشاف "جارالله زمخشری"، الجامع الاحکام القرآن "قرطبی"، تفسیر السمرقندی "نصربن محمد سمرقندی"، تفسیر الفخر الرازی "فخر رازی"، تفسیر البیضاوی "عبدالله بن عمربیضاوی"، المسند "احمدبن حنبل"، دلائل النبوة "حافظ ابونعیم اصفهانی"، جامع الاصول "ابن اثیر"، تذکرة الخواص "ابن جوزی"، تفسیر روح المعانی "آلوسی"، تفسیر الجواهر "شیخ طنطاوی"،الاصابة "احمدبن حجرعسقلانی"، تفسیر العیاشی، "ابونصر محمدبن مسعود بن عیاش سمرقندی"، تفسیر "فرات الکوفی"، الامالی، "شیخ طوسی"، التبیان فی تفسیر القرآن، "شیخ طوسی"، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، "شیخ طبرسی"، البرهان فی تفسیر القرآن "سیدبحرانی"، تفسیر نورالثقلین "حویزی"، تفسیر "ابوالفتوح رازی".
اکثر مورخین اهل سنت بر اینکه پیامبر گرامی اسـلام(ص) هـنگام مباهله عزیزترین و محبوب ترین افراد خاندان خود را با خود بردند، اتفاق نظر دارند و هیچ کس دیگری از خـاندان یا اصحاب را در این واقعه نبوده است. لذا این خود نشانگر این مـطلب اسـت که مـنظور خداوند و پیامبرش از خاندان پیامبر(ص) چه افرادی است و سفارشات قـرآن بـه رعایت و محبت به ذوی القربی شامل چه کسانی می شود.
انتهای پیام/
------------------------------------------------------------------------------------------------
پی نوشت:
آل عـمران / 61.
السـيرۀ النبويۀ، ابن هشام، دار المعرفۀ، بيروت، بي تا، ج1، ص583.
الكامل، ابن اثير، دار صادر، بيروت، 1385، ج7، ص359.
تاريخ ابن خلدون، ابن خلدون، دار الفـكر، بـيروت، 1408 ق، ج1، ص478.
امتاع الاسماع، احمد بن علي مقريزي، دار الكتب العلميّۀ، بيروت، 1420ق، ج2، ص95.
تـاريخ اسـلام، شمس الدين ذهبي، دار الكتب العربي، بيروت، 1409ق، ج2، ص695.
التنبيه والاشراف، ابو الحسن مسعودي، دار المـعرفۀ، بـيروت، 1404 ق، ص253.
معجم البلدان، ياقوت حموي، دار صادر، بيروت، 1995 ق، ج5، ص268.
المنتظم، ابن جوزي، دار الكتـب العـلميّۀ، بـيروت، 1412 ق، ج4، ص3.
البدايۀ والنهايۀ، ابن كثير، دار الفكر، بيروت، بي‌تا، ج5، ص52.
سيره ابن هشام، ج1، ص573.
التبيه والاشراف، مسعودي، ص253.
البـدايۀ والنـهايۀ، ابن كثير، ج5، ص52.
