کوشش برای برقراری صلح در افغانستان و چند نکته تحلیلی

بسمه تعالی
کوشش برای برقراری صلح در افغانستان و چند نکته تحلیلی

ماه های متوالی است که از کوشش برای برقراری صلح در افغانستان و یا به عبارت روشن تر، مذاکره با گروه طالبان سخن گفته می شود؛ امری که از اواسط زمستان و با آغاز فعالیت دولت «وحدت ملی» به ریاست «اشرف غنی احمدزی»، جدّیت و شتاب بیشتری پیدا کرده است.

با روی کارآمدن دولت وحدت ملی در افغانستان و حضور رسمی«پشتون» ها (خاستگاه اصلی طالبان) در ساختار قدرت، زمینه های از سرگیری مذاکرات بین دولت افغانستان و گروه طالبان فراهم شده و اقتضائات سیاست خارجی کشورهای غربی در جنوب آسیا و برخی از تغییرات در رویکرد اسلام آباد در قبال طالبان، نیز دیگر مقدمات چنین مذاکراتی را بوجود آورده است.
اکنون این پرسش مطرح است که تا چه اندازه می توان به دور جدید مذاکرات دو طرف امیدوار بود و آیا چنین روندی در نهایت به صلح و امنیت در افغانستان منجر خواهد شد یا خیر؟ نکات تحلیلی زیر، ضمن روشن کردن برخی از ابعاد این موضوع، ما را در پاسخگویی به پرسش های مطرح شده یاری می کند:

1- حامد کرزای رئیس‎ جمهور سابق افغانستان، آمریکا و پاکستان را مانع اصلی در روند مذاکره و مصالحه با طالبان می‎دانست و تاکید می کرد: تا زمانی که آمریکا و پاکستان نخواهند، صلح در افغانستان امری دست نیافتی است. بنابراین از دیدگاه او، تنها راه حل منطقی و عملی در این امر، بهبود روابط و صفرکردن چالش‎ها در مناسبات پاکستان و افغانستان است که باید در رأس اهداف مقامات کابل قرار گیرد. در صورت بهبود روابط افغانستان و پاکستان و رفع نگرانی‎های پاکستان از ناحیه افغانستان، مقامات اسلام آباد به بازی دوگانه نیز پایان خواهند داد؛ زیرا اتخاذ سیاست خارجی هرکشور، معطوف به اهداف است و در صورت دستیابی به اهداف، سیاست اتخاذ شده نیز مهار خواهد شد.
2- پس از روی کارآمدن دولت وحدت ملی در افغانستان، روابط اسلام‌آباد و کابل همواره رو به بهبود و گسترش بوده است. «اشرف غنی احمد زی» رئیس جمهور افغانستان در مراسم ادای سوگند خود، بهبود روابط و توسعه تعاملات با کشورهای همسایه را «اولویت اول» در سیاست خارجی این کشور اعلام کرد. از این منظر نیز، تلاش در مسیر اعتمادسازی و افزایش حُسن نیت میان دو کشور همسایه (افغانستان و پاکستان) امر قابل پیش‌بینی و معناداری به نظر می‌رسد.
3-«راحیل‌شریف» رئیس ستاد ارتش پاکستان در آخرین سفرش به کابل به رئیس جمهور افغانستان گفته‌ که شورای کویته طالبان و شبکه حقانی «صد در صد» برای گفت‌وگوهای رو در رو با دولت افغانستان آماده اند، اما باید اجازه «ملا محمد عمر» رهبر طالبان هم گرفته شود.این ژنرال پاکستانی در ابراز ارادت نسبت به طرف افغانستانی تا آنجا پیش‌ رفت که گفت: «دشمن افغانستان، دشمن پاکستان است.» البته از زمانی که «راحیل‌شریف» به عنوان فرمانده ارتش انتخاب شده است، نظریه طالبان خوب و طالبان بد درپاکستان جایی ندارد و وی ضمن برخورد با حامیان سیاسی طالبان و هماهنگی با احزاب سیاسی برای ریشه‌کن کردن تروریسم وارد عمل شده است؛ موضوعی که می تواند انگیزه طالبان را برای شرکت در مذاکرات صلح افزایش دهد.
4- مقام‎های بلندپایه پاکستان به طالبان گفته‌اند که اگر به روند صلح برنگردند، پناهگاه‌های آنها را در این کشور خواهند بست. پیش از این، یکی از نگرانی‌های پاکستان در افغانستان، چگونگی تقسیم قدرت و در حاشیه قرار گرفتن اقوام پشتون بود که اکنون در دولت وحدت ملی، این مسئله از نظر پاکستان حل شده است.از این رو خوشبینی پاکستان نسبت به صلح بیشتر شده است و دولت افغانستان نیز با اطمینان بیشتر از صلح صحبت می‎کند.
5-«قاری دین محمد» نماینده ملاعمر گفته که ملاعمر برسر آغاز مذاکرات با «محمد اشرف‌غنی» رئیس جمهور افغانستان در کابل توافق کرده و در همین چارچوب ملاعمر در حال آماده کردن فهرست اسامی کسانی است که قرار است از طرف طالبان درمذاکرات صلح به کابل بیایند. قاری دین محمد همچنین گفته که طالبان در طول سال‌های گذشته که همواره درگیر جنگ بوده‌اند، خسته شدند و اکنون با مصالحه با کابل سهمی در دولت افغانستان خواهند داشت.
6- اما مهمترین نکته و جان کلام این است که بالاخره پیش بینی ها مبنی بر این که «پرونده خون های ریخته شده در افغانستان به دست فراموشی سپرده خواهد شد» درحال تحقق است؛ خونریزی ها و جنایاتی که از ابتدا با کمک های آمریکا و انگلیس کلید خورد و اینک با رای و نظارت آن ها، سمت وسویی دیگر گرفته است. پیداست که مذاکره و صلح در افغانستان بسیار مطلوب است، ولی صلحی ماندگار و قابل تحسین است که در آن لااقل جنگ افروزان نکوهش شوند و زمینه ای را برای تاثیرگذاری آن ها بر روند زندگی مردم افغانستان، به ویژه حضورآنان درساختار قدرت، باقی نگذارد .....