وحدت اسلامی، گامی فراتر از تقريب از ديدگاه امام خمينی (ره)
از نظر امام خمینی (ره) یكی از مقاصد بزرگ شرایع و انبیاء عظام، سلام الله علیهم، توحید كلمه و توحید عقیده است كه وسیله پیشرفت مقاصد بزرگ و دخیل نام در تشكیل مدینه فاضله و جلوگیری از تعدیات ظالمانه و مصلح فردی و اجتماعی است.
اشتراک گذاری :
به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب، در دوازدهمین كنفرانس بین المللی وحدت اسلامی تحت عنوان «اسلام و امت اسلامی در قرن آینده» مقالاتی پیرامون محورهای کنفرانس وحدت به دبیرخانه این کنفرانس تحویل شد که در ادامه یکی از این مقالات منتخب را مشاهده می کنید:
مقدمه:
امام خمینی(ره) یكی از مهمترین و موفق ترین منادیان وحدت و اتحاد بودند كه از آغاز دعوت خود در سال 1363 هـ ق تا آخرین روزهای عمر پر بركتشان مسئله وحدت، محور و اساس پیامشان بود، كه نه تنها از نظر سیاست الهی كه برپایه توحید و همبستگی است بلكه از نظر عرفانی و فلسفی، اعتقادی و اخلاقی، فقهی و عملی، صمیمانه به آن ایمان داشتند.
آنچه اغلب مصلحین جهان اسلام بمانند سید جمال الدین اسد آبادی، و شیخ حسن البناء و رجال تقریب و مجمع جهانی تقریب به آن می اندیشند، تقریب یعنی نزدیك شدن پیروان مذاهب اسلامی پیرامون مشتركات با حفظ مفترقات و كیان طرفین است، اما امام خمینی (ره) در سطح بالاتری می اندیشیدند و همواره مسلمانان جهان را به وحدت و اسلام ناب محمدی فرا میخواندند و هرگز كلمه تقریب را به كار نبردند.
این مقاله بر آن است كه به مناسبت كنگره وحدت اسلامی در سال امام خمینی (ره) با كلام امام خمینی (ره) به تفسیر دیدگاه ویژه امام خمینی (ره) بپردازد. تا روشن شود كه چگونه مسلمانان میتوانند فراتر از تقریب به سوی وحدت اسلامی گام بردارند.
1 ـ توحید كلمه مقصد انبیاء علیهم السلام:
از نظر امام خمینی (ره) یكی از مقاصد بزرگ شرایع و انبیاء عظام، سلام الله علیهم، توحید كلمه و توحید عقیده است كه وسیله پیشرفت مقاصد بزرگ و دخیل نام در تشكیل مدینه فاضله و جلوگیری از تعدیات ظالمانه و مصلح فردی و اجتماعی است.
و این مقصد بزرگ انجام نگیرد مگر در سایه وحدت نفوس، و اتحاد همم و الفت و اخوت و صداقت قلبی و صفای باطنی و ظاهری در سایه این وحدت افراد جامعه طوری شوند كه نوع بنی آدم تشكیل یك شخص دهند و جمعیّت به منزله یك شخص باشد و افراد به منزله اعضاء و اجزای آن باشد، و تمام كوششها وسعیها حول یك مقصد بزرگ الهی و یك مهم عظیم عقلی، كه صلاح جمعیّت و فرد است، چرخ زند و اگر چنین مودّت و اخوّتی در بین یك نوع با یك طایفه پیدا شدبر تمام طوایف و مللی كه بر این طریقه نباشند، غلبه كند.
چنانكه در اوایل طلوع اسلام، چون شمهای از این اتحاد وحدت در بین مسلمین بوده، در مدت كمی چه فتوحات بزرگی كردند، در اندك زمانی به سلطنت های بزرگ آن زمان كه عمده آن ایران و روم بود، غلبه كردند و یا عده كم بر لشكرهای كران و جمعیّت های بی پایان غالب شدند و پیغمبر اسلام عقد اخوّت بین مسلمین اجرا فرمود و به نص انما المؤمنون اخوه، ([2]) اخوت بین تمام مؤمنین برقرار شد([3]).
2 ـ وحدت رمز قدرت
امام (ره) افراد جامعه ای كه میخواهند به مقصدی واحد نائل گردند به قطره های باران تشبیه میكنند كه اگر قطرهای از دیگر قطرهها جدا باشد، یك برگ را هم تر نمیكند و اگر میلیاردها قطره وجود داشته باشند اما پراكنده، باز كاری از آنها بر نمی آید، حال اگر با هم اتصال پیدا كردند، نهری تشكیل میدهند و میتوانند زمینی را آبیاری كنند، و اگر این نهر با سایر نهرها متصل شد، رودخانهای تشكیل میدهد و قدرتش زیاد میشود.
و گاهی آنچنان قدرت پیدا میكند كه میتواند با خروش خود درختان وبناها را خراب كنند، واگر همه رودخانهها در یك جا جمع شوند، دریاچهای تشكیل میدهند و قدرتش آنقدر افزون میگردد كه یك موجش كشتیها را میشكند.
جامعه ما هم همینطور است، اگر صد میلیون یكی یكی باشند، كاری از آنها بر نمی آید هر كدام به اندازه خودشانند و قدرتشان مانند قطره ها بسیار محدود، اگر جمعی با او هم عقیده شدند و باهم در مقصدی شركت كردند، قدرتی است كه از آن كارهای محدودی می آید، اما اگر جمعیت دیگری باشند كه در این راه مخالف و مزاحم باشند، به واسطه این مزاحمت كارها خنثی می شود نه او به مقصد میرسد نه دسته مخالف و مزاحم.
اینكه می‌بینید یك میلیارد مسلمان زیر سلطه ابرقدرتی دویست میلیونی هستند به این علت است كه آن دویست میلیون باهم در مقصدی اجتماع دارند اما این یك میلیارد جمعیّت مسلمان باهم اجتماع ندارند و مخالف هم هستند([4]).
3 ـ وحدت رمز پیروزی انقلاب اسلامی ایران
امام خمینی (ره) پیروزی انقلاب اسلامی را كه رمز آن وحدت بود به عنوان نمونه ذكر كرده میفرمایند: همه مردم جهان قدرت ملت ایران را در اثر وحدت كلمه دیدند كه با ایمان چه كرد و چگونه بادست خالی جلو افتاد و سلطنت 2500 ساله را از بیخ كند و با اینكه همه قدرتها مثل امریكا پشتیبانش بودند، نتوانستند كاری بكنند، اگر این وحدت كلمه را حفظ نكنیم دوباره ما را به حال اول یابدتر بر می گردانند([5]).
باید همه دست به هم بدهندهر كسی به هر مقدار كه قدرت دارد، خیال نكند یك نفر است وقتی پهلویش نفرها واقع شد همچون قطرههای متصل سیل میشود و چون سیلها با هم متحد شدند دریا درست میشود.
جماعت وقتی كه باهم شدند پشتیبانشان خدای تبارك و تعالی است: یدالله مع الجماعه([6]).
4 ـ تاكید قرآن بر وحدت
در قرآن كریم با تعبیرهای مختلف روی قضیه وحدت با تعبیرهای مختلف پافشاری و به مردم گو شزد شده است([7]).
خداوند در قرآن و اعتصموا بحبل الله جمیعاً ولا تفرقوا([8]) رابر مردم واجب كرده همه باهم باشید و تفرق در كار نباشد. با تفرّق همه فسادها هست و با تمسك به خداوند همه صلاح و سعادتها([9]).
5 ـ تلاش پیامبر اكرم (ص) برای وحدت
در روایت حضرت رسول (ص) آمده است كه مؤمنین یك دست هستند (المؤمنون ید واحده علی من سواهم) ([10]) وحتی تعبیر دو دست نفرمودند، و باید شما اجتماع و وحدتتان را به جایی برسانید كه بین خودتان جدایی نبینید و این دستور اسلامی است كه بایكدیگر برادر باشید كه هیچ قدرتی نتواند بر شما چیره شود([11]).
پیغمبر اسلام میخواست در تمام دنیا وحدت كلمه ایجاد كند. میخواست تمام ممالك دنیا تمام ربع مسكون را تحت كلمه توحید قرار بدهد. منتهی اغراض سیاسی آنوقت از یك طرف، اغراض علمای نصاری و یهود و غیره از طرف دیگر مانع شد از اینكه ایشان بتوانند آن كار را انجام بدهند. الان هم مانع هستند.
6 ـ اتحاد و برادری پیامبر اكرم (ص) و علی (ع):
امام خمینی، اتحاد و برادری میان پیامبر اكرم (ص) و علی (ع) را به عنوان الگو و نمونه معرفی كرده میفرمایند:
همانطور كه این دو بزرگوار (پیامبر اكرم (ص) و حضرت علی(ع) در عالم غیب باهم متحد بودند در این دنیاهم كه آمدند اخوت و برادری داشتند و یك بودند و این باید برای ما عبرت باشد ما هم برادری خودمان را حفظ كنیم، از آن اخوتی كه بین آن دو بزرگوار بود تبعیّت كنیم، آنها در تمام ایام عمرشان باهم بودند و پشتیبان هم([12]).
7 ـ تلاش امام علی بعد از پیامبر (ص) برای حفظ وحدت
آنگاه امام خمینی(ره) به تلاش حضرت امیر (ع) برای حفظ وحدت بعد از رحلت پیامبر اكرم (ص) اشاره كرده می فرمایند:
«حضرت امیر سلام الله علیه در بسیاری از اموری كه برایش خیلی سخت بود، دندان روی جگر میگذاشت و مو افقت میكرد، برای مصالح كلی، برای مصالح اسلام، ما اگر از او تبعیت داریم باید اینطورباشیم»([13]).
8 ـ عوامل وحدت:
عوامل وحدت از نظر امام خمینی (ره) عبارتند از:
1 ـ اتكال به خدا
ملّت ما به واسطه وحدت كلمه و توجه به اسلام و دیانت این راه را تا اینجا آمد در صورتیكه قدرت دست آنها بود و ملت ما جز مشت و خون چیزی نداشت لكن اتكال به خدا كرد و وحت كلمه در بین همه اقشار حاصل شد به طوری كه دیگر ابرقدرتها هم نتوانستند او (شاه) رانگهدارند([14]).
2 ـ اسلام
این اسلام بود كه همه را باهم مجتمع كرد و این اسلام بود كه شما را پیروز كرد و این اسلام است كه سعادت همه انسانها را تامین میكند([15]).
3 ـ ایمان
رمز پیروزی، وحدت كلمه بود و ایمان وحدت كلمه را آورد كه سرتاسر این مملكت همه باهم اجتماع كردند، و شهادت را برای خودشان فوز دانستند([16]).
4 ـ رحمانی بودن
ماباید الهی بشویم، در راه خدا خدمت بكنیم، خودمان رافرمانبر خدا بدانیم، خودمان را از او و به سوی او بدانیم. آنوقت وحدت و انسجام حاصل میشود برای اینكه تفرقه از شیطان است و وحدت كلمه و اتحاد از رحمان است وقتی كه شما رحمانی شدید دنبال او دیگر تفرقه و اختلاف حاصل نمیشود([17]).
5 ـ توجه به معنویت
توجه به معنویت و تكلیف الهی و یاد خداوند باعث میشود كه این وحدت محفوظ و این برادری برقرار ماند. خوف آن است كه اسلحه در دست شما جوانان عزیز موجب غرور و سركشی شود و آن تحول روحانی عظیم از دستتان برود و شیطان نفس اما ره شما را به دام كشد و با سوء رفتار با برادران خود صدق و صفا رخت بربندد([18]).
6 ـ ضیافت الله
اگر در این ضیافت وارد شده باشید، دشمنها دستشان كوتاه خواهد شد و تمام اختلافات در دنیا حل میشود([19]).
7 ـ اراده الهی
این وحدت كلمه را خدا ایجاد كرد، من نمیتوانم تصور كنم كه بشر بتواند یك ملت سی و چند میلیونی را در مدت كوتاهی این طور، همزبان وهم قلب بكند([20]).
... من این طور فهمیدم كه خدای تبارك و تعالی در این مسئله نظر دارد([21]).
8 ـ لطف و تایید الهی
امروز روز اتحاد و یگانگی است و این هم از الطاف بزرگ و تاییدات الهی است كه درست بر خلاف تصور و خواست فتنه انگیزان و جنگ افروزان، همه توطئه ها و جنگها به اتحاد و یكپارچگی ملت بیدار و زنده مادر برابر ابرقدرتها میانجامد([22]).
9 ـ نماز جمعه
امام خمینی (ره) یكی از حكمتهای اقامه نماز جمعه را حفظ وحدت و جلوگیری از عوامل تفرقه میدانستند و در احكامی كه برای نصب ائمه جمعه صادر میكردند این امر مهم را خاطر نشان میساختند:
« مردم را در خطبههای نماز جمعه به اتحاد و وحدت كلمه دعوت نمائید، امید است اهالی محترم از این فرصت استفاده نموده و به اجتماع بیشتر و هر چه باشكوهتر آنرا انجام دهند»([23]).
10 ـ فریضه حج
لازم است زائرین محترم بیت الله الحرام از هر ملت و مذهبی كه هستند به فرامین قرآن كریم گردن نهند و در مقابل سیل شیطانی بنیان كن اسلام زدایی شرق و غرب و وابستگان بی اراده آنان، دست اخوت اسلامی به هم دهند و به آیات شریف الهی كه آنان را به اعتصام به حبل الله فراخوانده و از تفرقه و اختلاف تحذیر و نهی فرموده است، توجه كنند([24]).
11 ـ امامت و تشكیل حكومت
متاسفانه بعضی از دوستان نادان مسئله امامت و ولایت را وسیلهای برای اختلاف و تفرقه قرارداده در صورتیكه فلسفه امامت برای حفظ نظام و تبدیل افتراق مسلمانان به وحدت است.
امام خمینی (ره) در این باره میفرمایند:
«تشكیل حكومت برای حفظ نظام و وحدت مسلمین است، چنانكه حضرت زهرا سلام الله علیها در خطبه خود میفرماید كه: امامت برای حفظ نظام و تبدیل افتراق مسلمین به اتحاد است»([25]).
12 ـ اجتماعات مذهبی عاشورا
مجالسی كه به اسم روضه خوانی برپا میكنیم، همهاش اخلاق و احكام و عقائد است. آخر منبر هم مظلومیت آن شهیدی كه در راه دینداری فداكاری كرد.
این شعار مذهبی بهترین شالوده برای حفظ وحدت ملی است كه با آن هیچ حكومتی تزلزل پیدا نمیكند. یكی از بزرگترین رمز حیات دنیای شیعه قضیه سید الشهداء است.
شما در كجا سراغ دارید كه یك ملتی این طور هماهنگ بشود، این دسته جات با آن محتوی را در كجاسراغ دارید. بروید هندوستان همین بساط، بروید پاكستان همین بساط، بروید اندونزی همین بساط، بروید عراق همین بساط، بروید افغانستان، هر جا بروید همین بساط. این هماهنگی را از دست ندهید([26]).
9 ـ عوامل تفرقه:
از نظر امام خمینی (ره) عوامل تفرقه مسلمین از این قرار است:
1 ـ سب ولعن و مطاعن
متاسفانه بعضی از افراد متعصب و نادان با سب و لعن و نبش قبور كتب مطاعن، دیگران را علیه شیعه تحریك میكنند و در اثر آن جمع متحد مسلمانان را از هم جدا میسازند و احزاب و فرقهها پدید میآورند و هر حزب و باندی نسبت به آنچه میكنند شادمانند و به تعبیر قرآن: كل حزب بما لدیهم فرحون.
امام خمینی (ره) این كار را خیانت به اسلام دانسته میفرمایند:
«یكی جزوه میدهد، و كسی را لعن میكند و یكی جزوه میدهد و آنرا تعریف میكند، هر دو امروز غلط است، دست از نادانی بردارید، خیانت به اسلام نكنید، آنهایی كه با اسلام دشمن هستند، شما را تحریك نكنند. این تفرقه امروز خیانت به اسلام است با هر اسمی كه باشد»([27]).
2 ـ بر افروختن اختلافات تاریخی
در صدر اسلام كه مقام خلافتی بود و خلفا زنده بودند، حضرت امیر سلام الله علیه و یارانشان، اختلافات را در دائره معقولی محدود و به تعبیر امام خمینی (ره) تبدیل به آرامش و همكاری كردند متاسفانه اكنون كه نه خلیفهای است و نه مقام خلافتی دشمنان استعمارگر میكوشند تابر افروختن اختلافات تاریخی مربوط به هزار و چهار صد سال پیش، مسلمانان رادچار تفرقه كنند.
امام خمینی (ره) درباره این عامل تفرقه صریحا میفرمایند:
«امروز سر ولایت امیر المؤمنین (ع) اختلاف كردن، خیانت به اسلام است امروز این حرفها را طرح نكنید، مبادا با اعمال شما اسلام فراموش شود. مبادا با اعمال شما اسلام دفن شود، اگر دلسوز اسلام و ملت و كشورتان هستید دست از تفرّق بردارید و این طرح شیطانی راخنثی كنید. سر یك نفر آدم كه آیا كافر است یا مسلم بر سر هم نزنید. به این مسائل توجه كنید، میخواهند شما را به جان هم بریزند و آنها نتیجه بگیرند»([28]).
3 ـ تعصبات جاهلانه
یكی از عوامل مهم تفرقه، توصیات جاهلانه است كه اسلام با آن به مبارزه برخاسته و پیامبر اكرم (ص) در باره آن فرمودهاند: كسی كه در دلش خردلی از عصبیت باشد، خداوند او راروز قیامت با عربهای جاهلیّت برانگیزاند([29]).
امام خمینی (ره) میفرماید: عصبیّت، یكی از اخلاق باطنه نفسانیه است كه آثار آن مداخله كردن و حمایت نمودن از خویشاوندان و مطلق متعلقان است، چه تعلق دینی و مذهبی و مسلكی باشد، یا تعلق وطنی و آب و خاكی و غیر آن، كه منشا بسیاری از مفاسد اخلاقی است وخود آن فی نفسه مذموم است گرچه برای حق با امر دینی باشد و منظور اظهار حق نباشد، بلكه منظور غلبه خود باهم مسلك خود یابستگان خود باشد([30]).
4 ـ ملی گرایی
یكی دیگر از عوامل تفرقه، ملی گرایی است، پیغمبر اكرم (ص) مردم عرب، فارس، روم و... را از ملی گرایی به اسلام گرایی، و از اسلام به ایمان و از ایمان به تقوی و مهاجر فی سبیل الله ارتقاء دادند و در نتیجه همه مسلمانان ملل مختلف را متحد ساختند. استعمار غرب میكوشد تا مسلمانان تعرب بعد از هجرت نموده و به حالت ابتدایی ارتجاع كنند. امام خمینی (ره) در این باره چنین میفرمایند:
«آن چیز مهمی كه دول اسلامی را بیچاره كرده و از ظل قرآن كریم دور میكند، نژاد بازی است، این نژاد ترك است باید نمازش را هم تركی بخواند. این نژاد ایرانی است باید الفبایش چه جور باشد.
آن نژاد عرب است، عروبت باید حكومت كند نه اسلام، نژاد آریایی حكومت كند نه اسلام، نژاد ترك باید حكومت كند نه اسلام، نژاد پرستی یك مسئله بچهگانه است كه سران دول را دارند بازی میدهند. غافل از اینكه نكته اتكایی كه همه مسلمین داشتند از مسلمین گرفتند، همین نژاد بازی كه اسلام قلم سرخ روی آن كشید و یا بین سیاه و سفید و ما بین ترك و عرب و عجم هیچ فرقی نگذاشت و فقط میزان را تقوای واقعی قرارداد: ان اكرمكم عند الله اتقاكم.
اسلام فقط اتكاست، ترك و فارس و عرب و عجم ندارد، قضیه نژادبازی ارتجاعی است چرا مسلمین با هم جنگ میكنند برای اینكه در تحت لوای اسلام نیستند!
5 ـ فرقه گرایی
امام خمینی (ره) معتقد بودند كه اگر مسلمانان جهان از حصارهای فرقه ای كه بعد از پیامبر اكرم (ص) به دور خود كشیدهاند آزاد سازند و به سوی اسلام ناب محمدی باز گردند، از كثرت فرق و مذاهب فقهی و كلامی به وحدت میرسند و در می‌یابند كه خداوند یك دین بیشتر ندارد و آن دین حنیف اسلام است. و ما نباید با دیدگاههای مختلف فقهی و كلامی مجتهدین را وسیله ای برای تقسیم اسلام به فرق گوناگون قرار دهیم، و آنگاه به نفی اسلام یكدیگر بپردازیم همچنانكه بنی اسرائیل دین حنیف ابراهیم را به صورت دو دین یهود و نصاری تقسیم كردند و هر كدام دیگری را بیاساس خواندند در حالیكه هر دو دسته كتاب آسمانی را میخواندند.
وقالت الیهود لیست النصاری علی شىء وقالت النصاری لیست الیهود علی شىء وهم یتلون الكتاب.
خداوند میفرماید كسانی كه نمیدانند سخنی مانند سخن اینان میگویند: قال الذین لا یعلمون مثل قولهم([31]).
همینطور امام خمینی (ره) با تقسیم كردن مسلمانان به فرقه های گوناگون بطوریكه در برابر یكدیگر باشند مخالف بودند و همواره از مسلمانان جهان میخواستند باكنار گذاشتن این حصارهای تعصب فرقهای همگی به اسلام ناب محمدی باز گردند و در دیدار با علمای اسلامی فرمودند:
«یك دسته از مسلمانان شیعه هستند و یك دستهای از مسلمانان سنی، یك دسته حنفی و دستهای حنبلی و دستهای اخباری هستند، اصلاً طرح این معنی (واین دسته بندیها) از اول درست نبوده. در یك جامعه ای كه همه میخواهند به اسلام خدمت كنند و برای اسلام باشند، این مسائل نباید طرح شود. ما همه برادر هستیم و باهم هستیم، منتهی علمای شما یك دسته فتوی به یك چیز دادند و شما تقلید از علمای خود كردید و شدید (به عنوان مثال) حنفی، یك دسته فتوای شافعی را عمل كردند و یك دسته فتوای حضرت صادق را عمل كردند، اینها شدند شیعه.
اینها دلیل اختلاف نیست، ما نباید با هم اختلاف و تضاد داشته باشیم، ما همه باهم برادریم. برادران شیعه و سنی باید از هر اختلافی احتراز كنند»([32]).
نتیجه گیری
بنای رفیع و با شكوه فرهنگ و تمدن اسلام بر پایه توحید بنا شده كه در ساختن آن ماهر ترین و پاكترین مهندسین از سرزمین های مختلف سهیم بودند. این بنای عظیم ساخته فكر و اندیشه كسی نبود بلكه ایمان و اشتیاق مسلمانان به اسلام و رضای پروردگار آن را به وجود آورده بود و برای پژوهش درباره آن علما و اندیشمندان ملل اسلامی دست به دست هم دادند و خود را از هرگونه تعصب قومی و فرهنگی بجز قومیّت اسلام و فرهنگ قرآن، عاری ساختند، عرب، عربی بودن و فارس، فارسی بودن و رومی، روم بودن خود را فراموش كرد و خود را در خدمت اسلام و زبان قرآن قرارداد و دستجمعی بنای فرهنگ و تمدن اسلامی را بنانهادند.
قسمت اعظم آن را مستقیما از اسلام گرفتند، و بخش هایی از علوم سایر ملل جهان را با تغییر و تصرفاتی در خدمت اسلام درآوردند تا آنجا كه فلسفه یونان را كه عقائد دوگانه و تثلیث میشد، به رنگ اسلام در آوردند و برای اثبات توحید و معاد از آن استفاده كردند.
این فرهنگ و تمدن در سطح جهانی بدرخشید زیرا كه به همه مسلمانان تعلق داشت و همه خود را در آن شریك میدانستند هر عالم و دانشمندی حق عضویت و شركت در هر بحثی و مراجعه به هر كتاب و اخذ هر رای و نظریهای داشت و هیچ كس به دیگری كه با او هم عقیده و هم فكر نبود جز با نظر تقدیر و برادری نمی نگریست. خلیفه در بغداد كرسی تدریس كلام را به شیخ طوسی سپرد و بسیاری از علمای اهل سنت در درس این عالم امامی شركت میكردند و فقه ای بزرگ شیعه چون شهید اول و شهید ثانی در حوزه های اهل سنّت شركت میجستند.
متاسفانه نسل هایی وارث این خانه فرهنگ و تمدن اسلامی شدند كه در آن به نزاع برخاستند و پرده هایی میان خود برافراشتند و هر دسته ای در قسمت خود مستقل و مجزا شدند و از ورود دیگران جلوگیری كردند و بدین گونه فرهنگ و تمدن اسلامی از جنبه عمومی و اجتماعی به مذاهب بسته تبدیل گشت و از ملیت عمومی به ملوك الطوایفی محدود، تنزل نمود و هر عالم و دانشمندی در محیط كوچك خود خانه نشین شد و از آنچه در سایر مذاهب بود چشم فروبست و دریافته های تعصب ورزید و با هر آنچه نمیدانست به دشمنی برخاست و دستهای سیاست، پردهای میان فرقه ها را به دیوارها و حصارهای ملیّت مبدل ساخت تا جاییكه حتی در كنار خانه خدا برای هر مكتب فقهی مقامی ساخته شد و هر فرقه ای برای خود نماز جماعت جداگانه تشكیل می‌داد.
هدف امام خمینی (ره) این بود كه با برداشتن دیوارها و حصارهای ملیت و نژاد و كنار زدن پردهایی كه فرق گوناگون میان خود برافراشته اند، اسلام ناب را آشكار سازند و مسلمانان جهان را به وحدت واقعی خود برساند، بی آنکه مكتب های فقهی و كلامی و تفسیری را لغو و یا درهم ادغام كنیم.
منابع:
[1]ـ حجرات:10.
[2] ـ سوره حجرات: 10.
[3] ـ چهل حدیث، 309 ـ 311.
[4] ـ امام خمینی 9/8/57، صحیفه نور ج 2، ص 246 ـ 248.
[5] ـ امام خمینی ـ صحیفه نور ـ ج 5 ص 53 ـ 54.
[6] ـ همان ج 6، ص 79.
[7] ـ صحیفه نور، ج 16، ص 4.
[8] ـ سوره آل عمران: 103.
[9] ـ صحیفه نور: ج 7، ص 218.
[10] ـ بحار الانوار، ج 28، ص 104.
[11] ـ امام خمینی 16/10/61.
[12] ـ امام خمینی 1/1/66.
[13] ـ امام خمینی 23/12/65، صحیفه نور، ج20، ص 74 ـ 75.
[14] ـ امام خمینی 19 / 1/58.
[15] ـ امام خمینی 12/3/58.
[16] ـ امام خمینی 25 / 3/ 58.
[17] ـ امام خمینی 19/11/61.
[18] ـ امام خمینی 12/1/62.
[19] ـ امام خمینی 27/2/67.
[20] ـ امام خمینی 27/11/57.
[21] ـ امام خمینی 25/7/59.
[22] ـ امام خمینی 25/7/59.
[23] ـ امام خمینی 22/8/58.
[24] ـ امام خمینی 29/6/61.
[25] ـ امام خمینی، ولایت فقیه، ص 26 ـ50 و رساله نوین ج 4، ص 145.
