سنتهای فرهنگی و آیین های عبادی مردم کردستان در ماه رمضان
قبل از ماه رمضان روحانيون وطلاب ماموستاها را براي گفتن احكام و آداب ماه رمضان به روستاها مي فرستند كه در زبان محلي به آنها" ملا جشني" مي گويند.
اشتراک گذاری :
آقای "سیداسماعیل حسینی "محقق و نویسنده کرد است که در صدا و سیمای مرکز کردستان فعالیت دارد. حوزه مورد علاقه او عمدتا حوزه فرهنگ است و در تهیه و تولید برنامه های فرهنگی برای رسانه فعالیت قابل توجه دارد. همین تجربه باعث می شود که حسینی منبع خوبی برای دست یافتن به برخی اطلاعات جالب از ویژگی های مردم کردستان و آداب و سنتهای آنها باشد. او ساکن شهر سنندج است و در آستانه ماه مبارک رمضان فرصتی دست داد تا با او در باره این ماه مبارک و سنتهای خاص مردم کردستان به گفتگو بنشینیم . در ادامه توجه شما را به این گفتگو جلب می کنیم:
س:فرهنگ روزه داری نزد مردم كردستان چگونه است ؟ آداب و رسوم درمنطقه كردستان به ۲بخش فرهنگي و عقيدتي تقسيم مي شود که البته بخش فرهنگي در گذشته پررونق تر بوده است اما در عصر حاضر بر اثر هجوم فرهنگ بيگانه غربي، رونق زندگي شهري و ماشيني، پيشرفت فناوري ارتباطات و به طور كلي تغييراتي كه در زندگي مردم به وجود آمده است بخش فرهنگي كمرنگ تر شده است ولي بخش اعتقادي دست نخورده باقي مانده است . در باره فرهنگ رمضانی مردم کردستان؛ اول: استقبال از ماه مبارك رمضان است كه شامل: غبارروبي مساجد و خانه تكاني منازل، تهيه مايحتاج روزانه اين ماه، مراسم آشتي كنان قبل از رمضان كه اگر بين افراد كدورت و يا نزاعی باشد سعي مي كنند آنها را آشتي بدهند تا آمادگي عبادت د راین ماه را بیشتر داشته باشند.
ضرب و المثل هاي كردي زيادي درباره آشتي كردن وجود دارد: مثل"رك و كينه تاريژينه يعني كينه به دل گرفتن زندگي را تلخ مي كند" و هنگامي كه ۲نفر را آشتي مي دهند مي گويند:بر سينه بی كينه محمد صلوات .
دوم: اعزام مبلغ و ماموستاها به روستاها است، قبل از ماه رمضان روحانيون وطلاب ماموستاها را براي گفتن احكام و آداب ماه رمضان به روستاها مي فرستند كه در زبان محلي به آنها" ملا جشني" مي گويند.
سوم: استهلال یعنی آداب و رسوم رؤيت هلال است. يعني به اولين كسي ماه را رؤيت كند و شهادت بدهد جايزه مي دهند. درقديم رسم براين بوده است كه ۳نفر قرآن را مي آوردند و جلوي حاكم يا قاضي شرع مي گذاشتند و يك خنجر روي آن قرار مي دادند به نشانه اينكه اگر ما دروغ گفتيم با آن سينه ما را پاره كنند وبه این صورت شهادت بر روءیت هلال ماه نو می دادند.
یكي ديگر از آداب رسوم بخش فرهنگي مردم كرد نشين، برخاستن سحر و سحري خوردن و بيدار كردن همسايگان است.
از دیگر مراسم این ماه، موسيقي رمضان است كه ۱۵مورد را شامل مي شود، یکی از موسیقی های رمضانی شب خواني يا سحر خواني است كه دراصطلاح محلي به آن "هلا گفتن "مي گويند كه با آن همسايه و مردم را بيدار مي کنند.
س: متداول ترين سرودهایی كه در اين ماه مي خوانند چيست ؟ دربين اين۱۵موسيقي از همه معروف تر، "آواز مرحبا و الوداع "است. آواز مرحبا به معني خيرمقدم گفتن به ماه مبارك رمضان است كه از روز اول تا پانزدهم رمضان در نمازها ، ادعيه، شب خواني و نمازهاي خود میخوانند ماند: "مرحبا مرحبا يا شهرالرمضان " "مرحبا مرحبا يا شهر الخير و البركت و الاحسان " "مرحبا مرحبا يا شهر التسبيح و التلاوت القرآن " و از پانزدهم تا آخر ما رمضان الوداع را مي خوانند يعني به جاي مرحبا، الوداع مي گويند .
ازدیگر مراسم این ماه بازي و سرگرمي است كه با وجود وسايل ارتباط جمعي فراوان این بازی ها فراموش شده اند و البته تاثير رمضان در امثال و الحكم كردي جاي خود را دارد.
س: از غذاهاي مردم كردستان كه مخصوص ماه رمضان است و در اين ماه مي پزند نام ببريد؟ مردم كردنشين غذاها و نان ها ي محلي زيادي در اين ماه طبخ مي كنند مانند:"مآودو"،" كاروان ناشي"،"كولوره چوره"، "برساق"،"داندوگ"، "كاردي بتورش" را نام برد .
س: شما مراسم مردم كردستان در اين ماه را به ۲بخش فرهنگي و عقيدتي تقسيم كرديد ؛درباره برنامه های عبادی و اعمال مذهبي كه مردم در اين ماه انجام مي دهند توضيح دهيد: البته بخش عقيدتي ماه مبارک رمضان در نزد مردم اهل سنت کردستان خيلي مهم است، یکی از مراسم این ماه که اهمیت خاصی دارد ختم قران است و هديه دادن ثواب آن براي شادي روح اموات وبه قصد عبادت و تقرب به خدا است. دومين آن نماز تراويح است، تراويح نمازي است كه پس از نماز مغرب و عشاء به جماعت اقامه مي شود كه ۲۰ركعت است. تراويح جمع" ترويح" است و به معني يك استراحت كوتاه است يعني بعد از هر چهار ركعت يك استراحت كوتاهي انجام مي دهند و بعد از آنكه بلند مي شوند با ذكر نام يكي ازعشره مبشره صلوات مي فرستند و براي اقامه نماز بعدي مهيا مي شوند .
بعد از نماز تراويح، نماز وتر كه يك نماز ۳ركعتي است به جماعت مي خوانند و به جاي ذكر عشره مبشره، نام سبطين را مي گويند يعني بر امام حسن و امام حسين صلوات مي فرستند . البته بين دو نماز تراويح و وتر مراسم دعا خواني، مولودي، پرسش و پاسخ مذهبي وجود دارد.
سومین مراسم این ماه بعد از نماز تراويح و وتر، مراسم اعتكاف است که در دهه آخر ماه رمضان و مصادف با ليالي قدر در مساجد برگزار مي شود. چهارم، ختم چهل حديث است يعني چهل حديث از احاديث نبوي را درماه رمضان حفظ مي كند و در پايان به برگزيدگان جوايزي اهدا مي شود.
س: اهل سنت شب قدر را چه شبي مي دانند و درباره مراسمی که دراین شب برگزار می کنند توضيح دهيد: در كردستان لیالی قدر را نوزدهم، بيست و يكم، بیست و سوم و بیست وهفتم می دانند و تمام این شب ها را تا صبح بیدارند و به تلاوت قرآن و شب زنده داری و برگزاری مراسم مذهبی می پردازند. مراسم شب قدر از دهه آخر ماه رمضان شروع مي شود، البته در بعضي از مناطق کرد نشین از نوزدهم شروع مي شود كه تمام سعي خود را براي با شكوه برگزارشدن آن مي كنند، مراسم اعتكاف، جشن نزول قرآن، رعایت مراسم مذهبی، نذر و نذورات و پرداخت فطریه ازجمله این مراسم است.
آخرین مراسمي كه در این ماه انجان مي گيرد جشن نزول قرآن است، آن هم در دهه آخر ماه با شكوه خواصي برگزار مي شود و مولودي خواني و قصيده برديه خواني هم درجاي خود از اهميت خاصي برخوردار است .
"سيد اسماعيل حسيني "در پايان از خبرگزاری تقریب كه تمام همت و توان خود را در جهت وحدت و تقريب اديان و مذاهب اسلامي بكار مي گيرد، تشكر كرد.
