این کارشناس مسائل شبه قاره گفت: با وجود اینکه شکل سنتی حکومت در پاکستان با دو حزب مردم و مسلم لیگ بوده در انتخابات اخیر برای اولین بار امکان روی کار آمدن حزب سومی در این کشور وجود دارد.
اشتراک گذاری :
گروه مقاومت "تنا": دقیقا یک ماه دیگر انتخابات پارلمانی در پاکستان برگزاری خواهد شد، انتخاباتی که ترکیب مجلس قانونگذاری و چهره نخست وزیر به عنوان شخص اول اجرایی این کشور را مشخص می‌کند؛ کمتر از یک سال پیش بود که نواز شریف نخست وزیر پاکستان رهبر حزب مسلم لیگ شاخه نواز در پی اتهام فساد مالی از یک سال مانده به پایان دوره خود کار برکنار شد.
در فاصله یک ماه مانده به انتخابات پارلمانی در پاکستان به سراغ محسن روحی‌صفت کارشناس مسائل شبه قاره هند رفتیم و با در خصوص وضعیت سیاسی و چینش احزاب در این کشور گفت‌وگو کردیم که متن گفت‌وگوی تفصیلی خبرنگار "تنا" با این کارشناس مسائل شبه قاره در ادامه می‌آید.
جنبش انصاف رقیبی جدی برای دو حزب سنتی پاکستان "تنا": نظام سیاسی پاکستان چگونه است؟ روحی‌صفت: پاکستان یک کشور پارلمانی است که متکی بر احزاب است و انتخاب نخست‌وزیر توسط حزبی که بیشترین آراء را از مردم در انتخابات پارلمانی کسب کند انجام می‌شود؛ نخست‌وزیر مهمترین فرد قوه اجرای کشور است، انتخابات پیش رو هم انتخابات پارلمانی این کشور است و همین پارلمان است که نخست وزیر را انتخاب می‌کند.
پاکستان از زمان جدا شدن از هند و استقلال از انگلستان دو نوع حکومت را در خود دیده است یا ارتش در این کشور حکومت می‌کرده یا حکومت دست غیرنظامی‌ها بوده است؛ به غیر از دورانی که حکومت مانند دوران پرویز مشرف دست ارتشی‌ها بوده است در حکومت‌های انتخابی پاکستان توسط دو حزب مردم یا مسلم لیگ مدیریت شده است؛ با وجود اینکه شکل سنتی حکومت در پاکستان با این دو حزب بوده است، انتخابات اخیر یک ویژگی دارد و آن این است که برای اولین بار امکان روی کار آمدن حزب سومی در این کشور وجود دارد و چشم‌اندازی هست که حزب جنبش انصاف که تا به حال در قدرت نبوده است برسر کار بیاید.
حزب جنبش انصاف متکی بر یک شخصیت کارزیماتیک به نام عمران خان قهرمان کریکت پاکستان است که این حزب را رهبری می‌کند و چند سالیست وارد سیاست شده است، شعار اصلی این حزب علیه حزب نواز شریف و فساد و خویشاوند بازی است و علاقمند است که کشور را از تسلط این دو حزب حاکم خارج کند تا نیروهای جدیدی به حکومت برسند؛ یکی از مهمترین شعارهای عمران خان جوانگرایی است برای جلب افکار عمومی و آرا به سمت خود است.
ارتش پاکستان و چهار خط قرمز در سیاست خارجی
موضوع مهم دیگر در رابطه با پاکستان این است که ارتش در طول حیات کشور پاکستان نقش مهمی را بازی کرده است، آنها یا به صورت مستقیم حکومت را اداره کرده‌اند یعنی نخست وزیر و رئیس جمهور یک نفر نظامی بوده و اعضای کابینه، مقامت رسمی و وزرا هرکدام از ارتش بوده‌اند یا اینکه ارتش نفوذ قابل توجهی در سیاست داشته است و موضوعات خاصی به شکل مستقیم توسط ارتش اداره می‌شده است و بقیه موضوعات هم توسط دولت‌ها اداره می‌شده است.
در پاکستان چهار موضوع سیاست خارجی در رابطه با افغانستان، هند، آمریکا و موضوع هسته‌ای مخصوص ارتش است، همیشه به شکل مستقیم توسط آنها اداره شده است و دولت‌ها نمی‌توانستند به این موضوعات ورود کنند؛ نواز شریف در دو دوره حکومت سعی کرد وارد این موضوعات شود، اولین باری که می‌خواست این کار را انجام دهد توسط مشرف علیه او کودتا شد و در دوره اخیر هم که مطالبی علیه سیاست خارجی پاکستان در موضوع هند مطرح کرد برای ارتش خوشایند نبود توسط قوه قضائیه رد صلاحیت شد.
اکنون حزب مسلم لیگ شاخه قاعد اعظم تحت رهبری پرویز مشرف است و نواز شریف هم حزب مسلم لیگ شاخه نواز را تاسیس کرده است، هرچند اکنون شاخه قاعد اعظم به عنوان یک شاخه اصلی به حساب نمیآید ولی زمانی که مشرف نخست‌وزیر بود این حزب به عنوان یک شاخه اصلی شناخته می‌شد.
فراکسیون‌های برادر و دختر نواز شریف در حزب مسلم لیگ شاخه نواز
"تنا": شرایط سیاسی در داخل سه حزب اصلی پاکستان به چگونه است؟
روحی‌صفت: نواز شریف هنوز رئیس حزب مسلم لیگ شاخه نواز شناخته می‌شود ولی در درون حزب شاخه‌ها و فراکسیون‌های مختلفی توسط افرادی مانند شهباز شریف برادر نواز شریف تشکیل شده است، شهبار در طول سال‌ها حکمرانی پنجاب را برعهده داشته است، همچنین مریم شریف، دختر نواز شریف مسئولیت نیروهای جوان حزب را دارد و نیروهای دیگر هم هستند که در فراکسیون‌های حزب مسلم لیگ کار می‌کنند و البته تا حدودی تشت آرائی را هم در حزب ایجاد کرده‌اند.
بلاول بوتو گزینه کسب رای جوانان در حزب مردم
در حزب مردم آصف علی زرداری رئیس است و بلاول بوتو پسر خانم بی‌نظیر بوتو هم حضور دارد که به نوعی جوانگرایی در این حزب محسوب می‌شود، البته به نظر نمی‌رسد که زمینه لازم برای اینکه بلاول بتواند به شکل مستقل رهبری حزب یا نخست وزیری را بدست بگیرد وجود داشته باشد ولی با توجه به اینکه شعار عمران خان جوانگرایی بوده است آنها سعی کرده‌اند از این طریق رای جذب کنند؛ دو حزب اصلی سعی کرده‌اند افراد جوانی را در حزب خود معرفی کردند تا مستمسک را از حزب رقیبشان که عمران خان است بگیرند و به همین دلیل در پارلمان نیروهای جوانی را کاندید کردند.
پنجاب پایگاه حزب مسلم لیگ، سند پایگاه حزب مردم "تنا": ترکیب قومیتی در میان احزاب پاکستان به چه شکلی است؟ روحی‌صفت: مرکز حزب مسلم لیگ در ایالت پنجاب است که ساکنان آن پنجابی هستند و حدود ۴۶ درصد از نمایندگان مجلس پاکستان از این ایالت انتخاب می‌شوند چون حدود ۱۱۰ میلیون نفر یعنی نیمی از جمعیت پاکستان از این ایالت هستند، مرکز حزب مردم سند و کراچی است که جایگاه سنتی آنهاست و در پارلمان فعلی هم ۶۶ نماینده از آنجا دارند، در برخی از زمان‌ها مانند زمان شیرپاو (سروزیر سابق پختون‌خواه) هم حزب مردم در ایالات پختون خواه اکثریت آرا را داشت ولی اکنون نفوذ کمی در این منطقه دارند البته در ایالت بلوچستان هم نفوذ نسبی دارند، حزب مردم در ایالات پنجاب هم در میان سیراکی‌ها گاهی نفوذ داشته ولی در حال حاضر سیراکی‌ها به دنبال جدایی از ایالت هستند و عمران خان هم صحبت از جدایی آنها کرده که با این موضع از نفوذ مسلم لیگ نواز شریف و حزب مردم کاسته می‌شود، عمران خان سعی دارد به این وسیله ۵۵ نماینده‌ای جنوب پنجاب را از آن خود کند.
در بلوچستان هم حزب ملی مردم به رهبری اسفندیار ولی‌خان هم بیشترین نماینده را در پارلمان دارد که با مدیریت ارتش وضعیت در بلوچستان خیلی منازعه‌آمیز نیست؛ برخی از احزاب مذهبی هم مانند جمعیت علمای اسلام به رهبری ملا فضل الرحمان وجود دارند که اتحادی از احزاب مذهبی هستند و ممکن است بتوانند تعداد انگشت‌شماری از آرا را عمدتا در ایالت پختون‌خواه یا بلوچستان کسب کنند.
احزاب پاکستانی و روابط مساعد با ایران و عربستان "تنا": نسبت این احزاب با ایران و عربستان چگونه است؟ روحی‌صفت: همه این احزاب با ایران و عربستان رابطه خوبی دارند و سعی می‌کنند تعادل را در روابط خود حفظ کنند، حزب مردم به شکل سنتی با ایران روابط حسنه‌ای دارد، حتی مادر بی‌نظیر بوتو نصرت بوتو ایرانی الاصل بود، از سوی دیگر البته آنها روابط حسنه‌ای را با غرب و همینطور عربستان دارند؛ حزب مسلم لیگ که بیشتر مذهبی است هم با عربستان روابط خوبی دارد و هم سعی کرده ایران را تا حدود زیادی در کنار خود داشته باشد و شاهد هستیم در بحران یمن علی‌رغم اینکه روابط بسیار صمیمی بین نواز شریف و عربستان بود و او هفت سال تبعید، در کاخی در عربستان پذیرایی می‌شد در بحران یمن طرف عربستان را نگرفت و اعلام کرد نمی‌توانیم علیه ایران دخالت در یمن داشته باشیم و بایستی موازنه بین روابط ایران و پاکستان را حفظ کنیم.
اجماع احزاب پاکستان در مورد نوع رابطه با افغانستان "تنا": روی کار آمدن کدام یک از این احزاب می‌تواند روابط پاکستان با افغانستان را بهبود ببخشد؟ روحی‌صفت: موضوعاتی مانند افغانستان و هند توسط ارتش پیگیری می‌شود و البته به نوعی اجماع در مورد آن وجود دارد و در این مورد تفاوتی نمی‌کند که حزب مردم، مسلم لیگ یا انصاف سرکار باشد، البته براساس تحلیل‌هایی که می‌شود اگر حزب انصاف سرکار باشد از قبل این سیاست مشخص را دارد که درباره افغانستان نظر خاصی ندارد و اصلا جنبش انصاف یا در مورد موضوعات سیاست خارجی حرفی نزده و یا حرفی برای گفتن ندارد و همان سیاست سنتی که ارتش متولی امور بوده را ادامه خواهد داد.
پیروز انتخابات، نواز یا عمران خان "تنا": پیش‌بینی می‌کنید کدام یک از این احزاب برنده انتخابات خواهند بود؟ روحی‌صفت: تا به حال جنبش انصاف رو به رشد بوده و تعدادی از آراء دیگر احزاب را به سمت خود کشیده است ولی به نظر نمیآید که این تا حدی باشد که بتواند به تنهایی دولت را تشکیل دهد و اگر هم آرا خوبی از نمایندگان کسب کند باز نیازمند ائتلافاتی است که بتواند دولت تشکیل دهد، از سوی دیگر اگر جو عمومی در داخل پاکستان بین قوای حاکمیتی شامل ارتش و قوه قضائیه از یک طرف و نواز شریف از طرف دیگر باشد و ممکن است مردم به آن کسی رای بدهند که این قوای حاکمیتی نمی‌خواهد و بدلیل رای منفی قوای حاکمیتی این احتمال وجود دارد که حزب نواز شریف پیروز انتخابات باشد.
