حمایت اسرائیل از کردها در آتش اختلاف آمریکا با ترکیه خواهد دمید

گروه مقاومت "تنا": بار دیگر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری و مجلس در ترکیه به نغع اردوغان و حزب عدالت و توسعه تمام شد و براساس همان چیزی که تقریبا پیش از انتخابات هم پیش‌بینی ساختار قدرت در این کشور تغییر چندانی کرد؛ با این وجود پیروزی اردوغان و حزب عدالت و توسعه پایان ماجرا نبود و انتخابات جدید برخی از پیام‌ها را برای جناج پیروز به دنبال داشت.
برای بررسی جریانات سیاسی در ترکیه بعد انتخابات و همچنین ارزیابی رفتار این کشور در حوزه داخلی و خارجی در پنج سال آینده به سراغ فیروز دولت‌آبادی سفیر سابق ایران در ترکیه رفتیم، در ادامه متن گفت‌وگوی تفصیلی خبرنگار "تنا" با این کارشناس مسائل قفقاز ارائه می‌شود

اردوغان مانند دوره قبل رای بالایی نیاورد
"تنا": نتایج انتخابات ترکیه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
دولت آبادی: اگر نتایج انتخابات ریاست جمهوری ترکیه را با گذشته مقایسه کنید تقریبا آقای اردوغان همین حدود ۵۲ درصد را کسب کرده بود در نتیجه نشان می‌دهد بخش طرفدار اردوغان برای باقیماندن در مدیریت ترکیه تغییر ویژه‌ای نکرده است، البته این مقدار آرا با توجه به سابقه طولانی مدت حضور در مدیریت و عدم تغییر رویه‌ها در دوره قبل هم برای آقای اردوغان میزان آرا بالایی نبود و این میزان آرا برای او آرای بالایی محسوب نمی‌‌شود. 

زنگ خطر حزب جمهوری‌خواه خلق برای اردوغان
نکته حائز اهمیت در انتخابات ریاست جمهوری افزایش آرا رقیب اصلی او از حزب جمهوری‌خواه خلق است که به حدود بالاتر از ۳۰ درصد رسیده است، این میزان در طی ۱۵ سال گذشته بی‌سابقه است و نشان می‌دهد که رهبر فعلی حزب جمهوری‌خواه خلق صلاحیت بیشتری نزد جامعه فعلی ترکیه دارد و می‌تواند در آینده رقیب بسیار مهمی برای اردوغان باشد، بقیه هم کماکان جایگاه سنتی خود را دارند و افزایش چشمگیری ندارند؛ آراء محرم اینجه از این نظر اهمیت دارد که آرا کردها سرجای خودش باقیمانده است و این نشان می‌دهد بخشی از طرفدران اردوغان به سمت او ‌آمده‌اند و جابه‌جایی آرا را شاهد هستیم که این حائز اهمیت است و نشان می‌دهد این حزب در میان جریانات مذهبی اهل سنت موقعیت خود را بهبود بخشیده است که البته نشان از جایگاه شخصی آقای اینجه هم دارد. 

ساختار سیاسی ترکیه تغییری نکرده است
از سوی دیگر در انتخابات پارلمانی تقریبا آرا به شکل سابق باقیمانده است، درصد آرا حزب جمهوری‌خواه خلق اندکی بهبود پیدا کرده و ۲-۳ درصد بالا آمده که نقش تعیین کننده را ایجاد نمی‌کند و ساختار سیاسی کماکان به شکل قدیم باقی می‌ماند، یعنی حزب عدالت و توسعه اکثریت نسبی مجلس را برخوردار است.

رهبران زندانی بهترین تبلیغ برای کردهای ترکیه
"تنا": در مورد کردها این پیش‌بینی وجود داشت که با زندانی شدن رهبر و تعدادی از نماینده‌های این حزب از نسبت ۱۰ درصد آرا مورد نیاز افول کنند، رسیدن به این حدنصاب در شرایطی که دولت قدرت تبلیغاتی برتر را داشت چگونه ارزیابی می‌کنید؟
دولت آبادی: هیچ تبلیغاتی بالاتر از زندان نیست، رهبر سیاسی جریانی که در زندان است بیشترین تبلیغات را دارد و ضمنا جریانات سیاسی کرد تقریبا همین یازده درصد را در دوره قبل هم داشتند؛ جریانات واگرا تقریبا نیمی از آرا کردها را دار هستند و بخشی دیگر از جریانات مذهبی کردی کماکان حامی حزب عدالت و توسعه یا حزب جمهوری ‌خواه خلق هستند، علویان گرایش به حزب جمهوری‌خواه خلق دارند و اهل سنت کردها حامی حزب عدالت و توسعه هستند.

حزب عدالت و توسعه رادیکال‌تر از احزاب ملی‌گرای
"تنا": ائتلاف اردوغان با حزب حرکت ملی MHP که حزبی تندتر از عدالت و توسعه در ترکیه محسوب می‌شود چه تاثیراتی در آینده سیاسی این کشور خواهد داشت؟
دولت آبادی: مواضع حزب عدالت و توسعه در برخی از موارد تندتر از جریانات ملی‌گرا بوده و کماکان هم هست؛ تندروی‌های این حزب زمانی که حزب عدالت و توسعه نبود موضوعیت داشته است اما مواضع تند آنها اکنون اهمیت زیادی ندارد، چون مواضع ضدآمریکایی و ضداسرائیلی آقای اردوغان خیلی قوی‌تر است، در موضوع حفظ وحدت ملی هم برخوردهای آقای اردوغان با جریانات کردی چه در داخل و چه در خارج از مرزها از آن خیلی قاطع‌تر بوده است و لذا مواضع تند جریانات ملی‌گرا امروز خیلی خریدار ندارد. اصلا دلیل این ائتلاف هم همین مساله است که مواضع آنها به لحاظ رادیکالیزم سیاسی خیلی تندتر از اردوغان نیست در نتیجه آنها می‌توانند خیلی راحت‌تر با یکدیگر ائتلاف کنند.

حمایت اسرائیل از کردها در آتش اختلاف آمریکا با ترکیه خواهد دمید
"تنا": اخیرا روابط اردوغان با آمریکا در خصوص موضوع گولن یا انتقال سفارت به بیت‌المقدس نوسانات زیادی داشته است؛ روابط آمریکا و ترکیه در دوره جدید چگونه خواهد بود؟
دولت آبادی: روابط ترکیه و آمریکا کاماکان در همین وضعیت باقی‌ خواهد ماند، یک روابط پرنوسانی که یک بخشی از آن به دلیل ماهیت مسائل سیاسی امنیتی منطقه است؛ منافع ترک‌ها در موضوعاتی مثل مساله کردها و همکاری‌های با روسیه و ایران در مغایرت کامل با مواضع آمریکاست و لذا این سطح از اختلاف کماکان باقی خواهد ماند ضمن اینکه بدلیل مشکلات بسیار شدیدی که اسرائیل در منطقه پیدا کرده است آمریکایی‌ها مجبور هستند بیشتر از حد متعارف از اسرئیلی‌ها حمایت کنند و حمایت از اسرائیلی‌ها هم به معنای حمایت از جریانات تروریستی در منطقه است و بخشی از حمایت از جریانات تروریستی هم حمایت از جریانات نظامی‌گری کردی را شامل می‌شود و اسرائیل هم در پشت این جریانات است، در نتیجه اختلافات باقی می‌ماند و اگر هم جایی علائمی از بهبود مشاهده می‌کنید پایدار نیست و دوباره برسر هر مساله‌ جدیدی که لو می‌رود به هم می‌ریزد.

اردوغان از حادتر شدن مشکلات اقتصادی تا زمان انتخابات سال آینده مطمئن‌ بود
"تنا": گمانه‌زنی‌ها در خصوص اینکه ترس از مشکلات اقتصادی و کاهش محبوبیت اردوغان، دلیل برگزاری زود هنگام انتخابات ترکیه بود را چه مقدار واقعی می‌دانید؟
دولت آبادی: یکی از ویژگی‌های علم اقتصادی قابل پیش‌بینی بودن تحولات است، به نظر من دولت اردوغان مطمئن‌ بود که هر چقدر زمان جلوتر برود ممکن است مشکلات اقتصادی حادتر شود و به همین دلیل ظرفیت خود را تجهیز کرد تا ارزش پول ملی ترکیه را تا انتخابات حفظ کند و بعد از آن یک دوره پنج ساله فرصت دارند تا شرایط را عوض کنند، مساله دیگر این است که تحولات سیاسی و امنیتی منطقه در بلند مدت خیلی علائم خوبی برای ترکیه ندارد و تضاد میان آمریکایی‌ها و ترک‌ها تشدید خواهد شد که به مواضع سیاسی اردوغان لطمه می‌زد و موقعیت او را در داخل تضعیف می‌کرد لذا تسریع در انتخابات عبور از یک بحران مهم برای حزب عدالت و توسعه و آقای اردوغان بود که انتخاب درستی کردند و نتیجه آن را هم گرفتند.

تکان‌های محتمل به اقتصاد ترکیه تا دو سال آینده
"تنا": آیا مشکلات اقتصادی ترکیه تبدیل به بحران خواهد شد و آیا این اتفاقات تاثیری بر نقش آنها در سوریه و عراق خواهد داشت؟
دولت آبادی: ما نمی‌توانیم مسائل بحران اقتصادی ترکیه را خیلی رمانتیک کنیم، اقتصادی که ساختار رقابتی دارد و متصل به اقتصاد جهانی است بحران‌های آن با جنس بحران‌ها در اقتصادهای بسته و یا تحت فشار سیاسی فرق دارد، کاهش ارزش وجود دارد و ممکن است تحولاتی در روابط ترکیه با اروپا اتفاق بیفتد و حتی میزان سرمایه‌گذاری و تولید را به دلیل مسائلی که آمریکا با اروپا دارد کاهش دهد اما همه اینها بخشی از حرکت اقتصادها برای حمایت از تولید داخل است و مفهوم این درجات این نیست که اقتصاد نابود خواهد شد یا ضربات خیلی هولناکی می‌خورد بالاخره ترک‌ها عادت دارند تغییرات شدید نرخ ارز را تجربه کنند و حتی ممکن است ظرف دو سال آینده تکان‌هایی هم به اقتصاد ترکیه بدهد.
ترکیه در خصوص منطقه اصولی را تعریف کرده که برپایه آن اصول وارد سوریه شده است، در مرزهای عراق مستقر شده و روابطش را با جریانات تروریستی مانند داعش و دیگر گروه‌ها را کاهش داده است، در مقابل آمریکا و اسرائیل و تا حدودی عربستان قرار گرفته است و به هرحال سیاست خارجی ترکیه در منطقه تحت فشار خواهد بود، به همین دلیل باید انتظار داشته باشیم نوساناتی را در سیاست خارجی ترکیه در منطقه خاورمیانه شاهد باشیم ولی به دلیل اصولی که وضع شده مواضع ترکیه تغییر عمده‌ای نخواهد داشت.

ترک‌ها همیشه میزانی از رابطه اقتصادی با ایران را حفظ می‌کنند
"تنا": در دوران تحریم قبلی ترکیه روابط خود با ایران را ادامه داد و البته منافع خود را هم برداشت کرد، پیش‌بینی می‌کنید در دوران جدید آنها چگونه رفتار خواهند کرد؟
دولت آبادی: ترک‌ها جز در چارچوب سازمان ملل زیر بار هیچ تهدید دو جانبه نمی‌روند البته برای اینکه فشارها را کم کنند روش‌های خود را اصلاح می‌کنند و تغییراتی در روش‌های همکاری با ما خواهند داشت و ما هم باید آمادگی لازم برای استفاده از این امکانات داشته باشیم و اجازه ندهیم مرزهای شمال غربی کشور مسدود شود ولی در مجموع فکر می‌کنم ترک‌ها همیشه در میزانی از رابطه با ایران پایدار و مستحکم باقی خواهند ماند و اجازه نمی‌دهند خیلی آمریکایی‌ها اقداماتی را انجام دهند. 

دیپلماسی مرده ایران با ترکیه در جهت تمایلات آمریکا
از سوی دیگر مواضع ما با ترک‌ها هم باید اصولی‌تر باشد، از دوره آقای احمدی‌نژاد که سیاست خارجی ما با ترکیه دچار بحران شد همچنان نسبت به ترکیه مساله‌دار است و متاسفانه در دوره آقای روحانی وزارت امورخارجه طرحی برای همکاری ندارد اگر چند سفر را از موضوع خارج کنید کاملا مشهود است که تقریبا سیاست خارجی ما در خصوص این منطقه و بخصوص ترکیه که همسایه فوق‌العاده مهم ماست، تقریبا مرده است؛ اکنون سیاست خارجی ما هم در جهت تمایلات آمریکایی‌ها با ترکیه در حال مراوده است که امیداوریم شاهد تغییرات اصولی برای عمق پیدا کردن این همکاری‌ها باشیم. 

ترک‌ها سیاست‌خارجی را نمی‌فهمند با نمادها تغییر موضع می‌دهند
ترک‌ها خیلی سیاست خارجی را نمی‌فهمند و بیشتر با نمادهای سیاست خارجی تغییر موضع می‌دهند، برخی فکر می‌کنند این به دلیل خاصیت عملگرایی سیاست خارجی ترکیه است در حالی که این بدلیل عدم درک پیچیدگی‌ها سیاست خارجی است، لذا باید همیشه با ترک‌ها در تعامل بود، تعامل عمیق تحلیلی در سطوح عالی و نمی‌توان این را به مراجع مطالعاتی واگذار کرد، بلکه باید در سطوح عالی سفیر، وزیر و معاون وزیر مراودات خیلی عمیق و تحلیلی با همتایان خود در ترکیه داشته باشند چون مواضع این افراد است که مورد توجه قرار می‌گیرد و خیلی سریع می‌تواند دیدگاه‌ها را دچار تحول کند، این همان تحولی است که متاسفانه در حوزه سیاست منطقه‌ای دستگاه دیپلماسی دیده نمی‌شود؛ باید رابطه با ترکیه و بعد از آن با روسیه برقرار بماند؛ رفت‌وآمدها طولانی مدت و با فاصله، برسرموضوعات محدود کمکی به سیاست خارجی ما و مقابله با فشارهای آمریکا نمی‌کند.

نزدیکی ترکیه به روسیه کل معادلات امنیتی منطقه را تغییر می‌دهد
"تنا": رابطه ترکیه با روسیه را چگونه ارزیابی می‌کنید، از یک طرف ترکیه با ناتو، آمریکا و اسرائیل رابطه دارد و از طرف دیگر با روسیه هم وارد مراوده می‌شود.
دولت آبادی: در منشورهای جنگ سرد تا زمان فروپاشی شوروی، ترکیه نقش خاصی داشت و قراره بود اگر جنگی بین غرب و شرق در منطقه در بگیرد این جنگ در ترکیه باشد، برنامه سپر موشکی که در ترکیه قرار داشت و هنوز هم ابعادی از آن ادامه دارد هم به همین دلیل است، روس‌ها خیلی تمایل دارند که این فرآیند غربی شدن ترکیه را که تا حدودی متوقف شده و به دلیل مواضع و حرکت‌های نظامی و امنیتی از غرب فاصله گرفته همچنان تقویت کنند و در ساختار صددرصد آمریکایی و غربی نظامیان ترکیه ورود داشته باشند تا بتوانند در فعالیت‌های نظامی ترکیه از نظر ورود تسلیحات و تغییر ساخت و بافت نیروهای نظامی ترکیه فضایی را پیدا کنند، این تحول برای روس‌ها خیلی اهمیت دارد و برای ما هم باید مهم باشد چون اگر این فرآیند اتفاق بیفتد نزدیکی مواضع ایران به ترکیه و روسیه خیلی بیشتر می‌شود و نزدیکی این سه قدرت که اکنون کنار آن عراق، سوریه و لبنان را هم می‌توانیم وارد کنیم کلا معادلات امنیتی را تغییرات اساسی می‌دهد. 
این را نباید از نظر دور کرد که بخشی از گرایشات ترکیه به سمت فعالیت و همکاری نظامی با روسیه ناشی از اقدامات و عملکرد گذشته ماست، ما در حالی که ساختار ارتشی خیلی قوی داشتیم، ساختار نظامی خودکفا با فاصله از غرب و همکار با شرق را ایجاد کردیم که این خیلی معادلات را تغییر داده است و اگر هم این عملکرد برنامه‌ریزی شده نبود و به دلیل اضطرارها باشد موجب این نزدیکی شده است.

همکاری سالم با ترکیه در تقابل با منافع آمریکا، عربستان و اسرائیل
"تنا": روابط ایران و ترکیه در پنج سال آینده با اردوغان چگونه خواهد بود؟
دولت آبادی: معمولا در تجارت خارجی وقتی دو کشور با هم همکاری می‌کنند منافعی را برای هم ایجاد می‌کنند، هیچ دو کشوری نمی‌توانند در تجارت خارجی جریان یک طرفه‌ ادامه‌داری را سازماندهی کنند، به نظر من اولین اصل این است که همکاری ما در ترکیه باید یک همکاری سودمند متقابل باشد که نه برای ما و نه برای آنها برمبنای سوءاستفاده از بحران‌های طرف مقابل نباشد، ما باید دنبال یک رابطه هم‌افزا و سودمند باشیم که این از تجارت شروع می‌شود و به سرمایه‌گذاری متقابل می‌رسد، ترک‌ها آمادگی زیادی دارند تا ثبات در رفتار و عملکرد ما ببینند و اگر در همکاری‌ها مواردی مانند قضیه فرودگاه امام خمینی یا ترک سل که تبدیل به ایرانسل شد نداشته باشیم هم دولت و هم سرمایه‌داران در ترکیه علاقمند هستند که به سمت ایران بیایند بخصوص اینکه ما می‌توانیم در دو بخش خیلی مهم در اقتصاد ترکیه را تقویت کنیم یکی بخش انرژی است که خیلی خوب می‌توان با ترک‌ها کار کرد، بحث خط لوله گاز و همچنین ساخت نیروگاه برای صادرات را داریم که به صورت مشترک و حتی با سرمایه‌گذاری ترک‌ها امکان‌پذیر است، هم اشتغال برای ما می‌آورد و هم نیازهای آنها را برطرف می‌کند، در حوزه سرمایه‌گذاری در پتروشیمی هم نیازهای خیلی زیاد صنعت ترکیه به مواد اولیه پتروشیمی وجود دارد که ما باید تا آنجایی که ممکن است آنها را در کنار خودمان نگه داریم و با آنها در این حوزه‌ها همکاری کنیم. 
مستقل از اینکه چه اتفاقاتی در ترکیه می‌افتد که ممکن است بدتر از آن در اقتصاد خودمان هم به دلیل سوءمدیریتی که در اقتصاد داریم داشته باشیم ولی باید به دنبال جریان سالم همکاری با ترکیه و سرمایه‌گذاران این کشور باید باشیم، این خطی است که درست در جهت مقابل منافع آمریکا، عربستان و اسرائیل است و نباید در تله آنها گرفتار شویم؛ همکاری خیلی محکم با ترکیه آنها را دچار بحران می‌کند و باید حواسمان از این جنبه خیلی جمع باشد.