از جمله ویژگی ها واهداف معنوی مهم حج، گردآمدن و حضور گسترده امت اسلامی در وقت و مکان مشترک برای انجام اعمال مشترک مانند اعمال حج و عمره با یک فرم لباس مشترک، اهداف و دعوت مشترک لبیک اللهم لبیک... است.
این اعمال بسیار عظیم و با شکوه حج توانست اختلاف رنگ، زبان، عادات و رسوم و اختلاف طبقاتی را از بین برده و مسلمانان را در یک مکان متحد کند تا همه مسلمانان احساس کنند که به عنوان امت واحده یک قدرت بزرگ را تشکیل می دهند و همانند خواسته بزرگ خداوند متعال که در قران کریم هم به آن اشاره داشته است، از اختلاف پرهیز کرده و مانع از تحقق خواسته دشمنان می شوند.
در حقیقت حضور حجاج در عرفات یکی دیگر از جلوه های وحدت امت بشمار می رود و این در حالی است که هیچگاه در برگزاری چنین مراسمی اختلافی رخ نداده و مسلمانان یکدل و صمیمی در کنار یکدیگربه عبادت در این روز بزرگ پرداخته اند. مسلمانان در برگزاری آیین و رسوم عبادی و اصول اخلاقی شریعت اسلام، اشتراکات بسیار زیادی دارند و عجیب نیست که خداوند می فرماید: ان هذه امتکم امة واحده و انا ربكم فاعبدون.
دشمنان اسلام به خوبی از اهمیت آیین حج در متحد ساختن مسلمانان و معرفی کردن هویت اصلی شان و بیداری آنها از خواب غفلت در برابر توطئه دشمنان آگاه هستند. هر مسلمانی باید به خوبی به این حقیقت واقف باشد که حج، الگوی بزرگی از نحوه همزیستی مسالمت آمیز و راهی برای کنار آمدن بر اختلاف نظرها و دیدگاههای متفرق را ارائه می دهد و این اصل را یادآوری می کند که امت اسلام یک امت واحده هستند که قبله آنها به عنوان امت توحیدی با شعار آنها لا اله الا الله محمد رسول الله...یکی است و هزاران نفر مسلمان ذیل همین شعار در مکانی جمع می شوند تا مناسک حج را بجا آورند.
همگرائی باشکوه مسلمانان در حج واقعیتی انکار نشدنی است و به بهترین شکل به منصه ظهور می رسد اما متاسفانه این اتحاد در کوتاه مدت به خوبی نمایان می شود و در صحنه های دیگری بسیار کمرنگ می شود. جنگ و خونریزی میان کشورهای مسلمان از تبعات فاصله گرفتن از حقیقت اسلام و الگوی آرمانی صلح و اتحاد مسلمانان است.
سالهاست که امت اسلام با زهر دشمنان که از طریق دامن زدن به اختلافات دینی و ارزشی صورت گرفته، دچار تفرقه شده است. این تفرقه در نهایت موجبات شکل گیری گروههایی با عقاید خطرناک و افراطی را رقم زده و باعث بروز خشونت های بی شمار و فاصله گرفته مسلمانان از اصل اساسی اسلامی شده است. از این رو ضروری است از الگوی اتحاد مسلمانان در حج برای کاهش اختلافات در سایر ارکان سیاسی و اجتماعی استفاده شود و قدرت آنها برای مقابله با توطئه روز افزون دشمنان بیش از گذشته افزایش یابد.
