به گزارش
خبرگزاری تقریب (تنا) به نقل از خبرگزاری خانه ملت، آقای لاریجانی در نشست علنی امروز مجلس شورای اسلامی، در نطق پیش از دستور، به کودتای 28 مرداد اشاره کرد و افزود: این کودتا در تاریخ روابط ایران، امریکا و انگلیس یک نقطه بسیار تاریک خواهد بود و هیچ‌گاه ملت ایران رفتار این کشور را از حافظه تاریخی خود حذف نمی کند.
رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه درباره کودتای 28 مرداد کتاب ها، مقالات و اظهارات سیاسی زیادی انجام شده است، ادامه داد: برخی کشورها اسناد و مدارکی در مورد کودتای 28 مرداد به خاطر مرور زمان منتشر کردند که کمک می کند ابعاد این حادثه بسیار غم‌انگیز را که درس‌آموز برای همه ادوار تاریخ ایران است بهتر بشناسیم.
وی افزود: شاید با یک دسته بندی بتوان گفت دو سنخ عامل کودتای 28 مرداد بودند یک عامل خارجی که عمدتا امریکا و انگلیس محور آن بودند و برخی عوامل داخلی.
آقای لاریجانی تصریح کرد: در آن زمان در داخل کشور مشکلاتی با بی‌توجهی ها، بدفکری‌ها، کج اندیشی و اختلافاتی به وجود آمد که مجموعه این دو عامل باعث شد تا دولت ملی مصدق با اقداماتی که در تهران سامان داده شد سرنگون شود.
وی با بیان اینکه بد نیست به چند عامل خارجی و داخلی این موضوع توجه کنیم، ادامه داد: بعد از قضایای ملی شدن صنعت نفت که یک مسئله مهم در تاریخ ایران بود، یک روش امریکا و انگلیس با محوریت انگلیس دنبال شد که با عنوان سنگ اندازی در مقابل این اقدام می شود از آن یاد کرد و از اینجا موضوع اصلی آغاز شد.
رئیس مجلس گفت: امریکا و انگلیس چند سرمایه عمده در این راه به کار بستند، اولین سرمایه کارشناسانی بودند که تجربه فراوان در کار کردن در ایران داشتند آنها بر زبان فارسی مسلط بودند و روابط دوستانه ای با نخبگان قدیمی برقرار کردند و از این راه یک شبکه سیاسی در ایران شکل دادند، این افراد اشخاصی مانند هایمن و رابین زینر بودند، این افراد بر فرهنگ ایران تسلط داشتند و با نخبگان ایران آشنایی نزدیکی برقرار کردند.
آقای لاریجانی افزود: سرمایه دیگری که به کار بردند شبکه اطلاعاتی قوی در درون کشور بود که این موضوع در جنگ جهانی دوم شکل گرفت و آنها هم در درون نیروهای مسلح و هم در بین قشرهای مختلف چنین شبکه‌ای داشتند.
وی اضافه کرد: موارد زیادی در اسناد و مدارک هست که تحت عناوین مختلف از این شبکه‌ها اسم برده شده است مثلا سه برادر بازرگان بودند به اسامی اسدالله، سیف‌الله و قدرت‌الله رشیدیان که اینها نقش مهمی در شبکه اطلاعاتی بین کسبه و برخی سیاسیون ایجاد کرده بودند.
آقای لاریجانی با بیان اینکه این افراد ارتباط وسیعی با سفارت انگلیس و امریکا برقرار کرده بودند، گفت: همچنین سرهنگ عباس فرزانگان و دو جاسوس به اسم مستعار سیلی و نرن که اسم واقعی آنها فرخ کیوانی و علی جلالی بود که روزولت به آنها لقب برادران بوسکو داده بود، از این شبکه ها در داخل کشور وجود داشت.
وی ادامه داد: آنها کارشان این بود که درون نیروهای مسلح و قشرهای مختلف سازماندهی اطلاعاتی بکنند و آنها را برای روزی که می خواستند عملیات کودتا را شکل دهند آماده کنند.
رئیس مجلس شورای اسلامی به سومین سرمایه این دو کشور اشاره کرد و اظهار داشت: تماس‌های سازمان یافته سفارتخانه های انگلیس و امریکا با رجال سیاسی و موثر کشور سومین سرمایه آنها در این واقعه بود؛ این رجال برخی ایرانی بودند و برخی ایرانی نبودند اما نزدیک به افراد تصمیم‌ساز در کشور بودند برای مثال تماس‌های مستمری با ارنست هرون برقرار می شد که دوست شاه بود و از زمان تحصیل در سوئیس این دو با هم در ارتباط بودند.
وی افزود: یا با احمد هومن که معاون وزارت دربار بود یا شاپور ریپورتر خبرنگار لندن در تهران تماس مستمر داشتند همچنین هادی طاهری، هاشم ملک مددی و در رأس آنها سیدضیاء شبکه سیاسی این دو کشور را در کشور تشکیل داده بودند که با افراد تصمیم‌ساز ایران و تأثیرگذار در تماس بودند.
آقای لاریجانی چهارمین سرمایه امریکا و انگلیس را سازمان اصل 4 عنوان کرد و توضیح داد: این سازمان با ظاهری کشاورزی سعی داشت در امور سیاسی و اطلاعاتی نفوذ کند و آنها در قالب یک برنامه کشاورزی 138 شهروند امریکایی را با عنوان مستشار وارد کشور کردند آن زمان این جمع از کل مستشاران در جهان عرب بیشتر بود.
رئیس مجلس اضافه کرد: این عدد 138 مستشار جدا از مستشاران نظامی در ارتش، ژاندارمری و نیروی هوایی بود این مستشاران بالغ بر 123 نفر امریکایی بودند بنابراین حجم بسیاری از نیروهای آنها در بخش های مختلف در ایران حضور داشتند.
وی همچنین سرمایه دیگر امریکا و انگلیس را ایجاد ساختارهای فرهنگی و علمی در کشور بیان کرد و گفت: آنها با ظاهری فرهنگی و علمی به عنوان جاسوس بودند افرادی چون والپیپر پس از اینکه از سازمان سیا طرد شدند دستنوشته‌های جعلی را برای دستفروشان شناسایی می‌کردند و کتاب های هنر، معماری و تاریخ معاصر ایران را نوشتند.
آقای لاریجانی ادامه داد: یا ریچارد کاتن جاسوس دیگری بود که کار دانشگاهی می کرد، او استاد علوم سیاسی بود، در دوران اقامتش در تهران درباره حزب توده، حزب زحمتکشان بقایی و حزب آریا و حزب سومکا اطلاعات زیادی جمع آوری می کرد و برای کشور خود می فرستاد.
وی همچنین سازماندهی مباحثی تحت عنوان ارتباط و گفتگو بین مسلمانان و مسیحیان را سرمایه دیگر این دو کشور دانست و گفت: آنها با صاحبنظران مختلف ارتباط برقرار می کردند تحت این عنوان کار خود را در جاسوسی شکل می دادند.
رئیس مجلس با بیان اینکه اقدام دیگر انگلیس و امریکا فشارهای اقتصادی بود اضافه کرد: در آن زمان با کمک بانک ها تحریم هایی علیه ایران شکل گرفت، با این حال پیشنهادهایی نیز ارائه شد، برای مثال دولت امریکا 10 میلیون دلار وام به ایران بدهد و انگلیس ملی شدن صنعت نفت را بپذیرد و از سوی دیگر تحریم های اقتصادی نیز علیه ایران برداشته شود اما موضوعی که مطرح بود پرداخت غرامت ازجانب شرکت سابق نفت ایران بود.
وی توضیح داد: در آن زمان دولت وقت ایران قبول نداشت که غرامت به قیمت آن زمان پرداخت شود بنابراین آنها به این نتیجه رسیدند که هیئت دارایی بین المللی در این زمینه اظهار نظر کند و هر چه آنها گفتند ایران بپردازد.
آقای لاریجانی با تأکید بر اینکه اصل دعوا در 28 مرداد تسلط بر نفت بود گفت: بر خلاف حرف هایی که گفته می شود این کودتا برای جنگ سرد و کمونیست ها بود اصل دعوا بر سر نفت ایران بود آیزنهاور در یک سخنرانی گفته بود تا زمانی که مسئله نفت حل نشود از هرگونه کمک به ایران ممانعت می کنم.
رئیس مجلس شورای اسلامی به عوامل داخلی تأثیرگذار بر کودتای 28 مرداد اشاره کرد و گفت: عمده مشکلات در کشور رویارویی مصدق با تحریم های اقتصادی بود او با اتخاذ تصمیمی تحت عنوان اقتصاد بدون نفت تلاش کرد مشکلات کشور را مدیریت کند.
وی ادامه داد: مصدق حقوق کارمندان دولت را کاهش داد و خودروهای دولتی را از کارمندان بلندپایه گرفت همچنین برنامه عمرانی کشور را به تعویق انداخت و از سوی دیگر اوراق قرضه ملی منتشر کرد و نیز ذخیره ارزی را تا دینار آخر مصرف کرد.
آقای لاریجانی با بیان اینکه مصدق به صورت محرمانه اسکناس چاپ کرد گفت: این کار باعث شد ارزش ریال سقوط کند به طوری که قیمت دلار در بازار سیاه از 31 به 97 ریال افزایش پیدا کند.
رئیس مجلس اضافه کرد: برخی اقدامات مصدق سنجیده بود و برخی دیگر سنجیده نبود برای مثال چاپ اسکناس به صورت محرمانه مشکلات بسیاری برای کشور فراهم کرد.
وی ادامه داد: مصدق 6 ماه اختیار مجلس را بر عهده گرفت و قوانین زیادی تصویب کرد؛ اینجا مصدق دوباره درخواست کرد یک سال دیگر موضوع تمدید شود و مجلس دیگر کاره‌ای نباشد؛ در این شرایط مجلس نمی توانست تصمیم گیری کند، همه اختیارات مجلس به دولت داده می شد.
آقای لاریجانی افزود: در شرایط ایجاد شده آیت الله کاشانی و عده زیادی از نمایندگان مجلس با تمدید یک ساله مخالفت کردند. این مسئله عامل اختلافات زیادی در کشور شد؛ نمایندگان طرفدار مصدق در مجلس استعفا کردند تا مجلس منحل شود. این اقدام نمایندگان حامی مصدق زمینه را برای انحلال مجلس فراهم کرد و در ادامه مصدق اعلام کرد که باید رفراندوم برگزار شود که آیا مجلس به کار خود ادامه دهد یا منحل شود.
وی گفت: مرحوم آیت الله کاشانی در واکنش به حوادث روی داده طی نامه ای که به دکتر مصدق نوشت توضیح داد که چه خطرهایی در پی اقدامات ایشان برای کشور در فضایی که امریکایی ها برای کودتا طراحی کرده بودند، ایجاد خواهد شد. پاسخ مصدق نکاتی داشت که قابل توجه است. مصدق نوشت تنها ملت ایران است که به وجود آورنده قانون اساسی، مشروعیت و مجلس است. تنها ملت است که می تواند اظهار نظر کند و هیچ کس دیگری چنین حقی ندارد. قانون‌ها، مجلس‌ها همه و همه به خاطر مردم به وجود آمده اند و نه مردم به خاطر آنها. مردم اگر یکی از آنها را نخواستند می توانند نظر خود را درباره آن ابراز کنند. در کشورهای دموکراسی و مشروطه هیچ قانونی بالاتر از اراده ملت نیست.
رئیس قوه مقننه اظهار داشت: مصدق تحت عناوینی که بیان کردم زمینه را برای کودتا فراهم کرد و رفراندوم انجام شد. در نهایت مجلس منحل گردید که در نتیجه آن شرایط بیرونی با عوامل متعدد زمینه های کودتا در داخل ایران را فراهم کرد. به دلیل مسائل اقتصادی و بعضی بی‌تدبیری‌ها مجلس که می توانست پشتوانه اراده ملت باشد منحل شد. در نتیجه این اقدامات مصدق با شاه و جریان کودتا تنها ماند. اینها عواملی بودند که باعث شدند کودتاگران به موفقیت دست پیدا کنند. وقتی زمینه حضور مجلس به عنوان پایگاه مردم از بین رفت کودتا رسما عملیاتی شد.
آقای لاریجانی گفت: یک نکته خیلی مهم وجود دارد، در ادوار مختلف پس از انقلاب اسلامی، امام (ره) تأکید می فرمودند مجلس در رأس امور است؛ این رویکرد بنیانگذار انقلاب به دلیل شواهد تاریخی است که وجود دارد.
وی افزود: اگر امروز رهبری معظم انقلاب در مورد نفوذ امریکا در بخش های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی هشدار می دهند به دلیل واکاوی تاریخ گذشته ایران اسلامی است.
رئیس مجلس گفت: ملاحظه کردید در جریان کودتای 28 مرداد امریکایی ها چه در بین نیروهای مسلح، چه در بین سیاسیون، چه در بین فرهنگیان و چه در بین قشرهای مختلف اقتصادی شبکه های نفوذ ایجاد کردند. باید هشدار مقام معظم رهبری را یک هشدار واقع بینانه و دقیق دانست که در هر شرایطی افراد بصیر جامعه در مورد این مسئله هوشیار باشند.
وی افزود: مسئله هسته ای و مذاکرات هسته ای یک موضوع است، ولی ما نمی توانیم از تاریخ گذشته منخلع شویم. ما روش های نفوذهای امریکا را در بخش‌های مختلف دیده و اقدامات آنها را درقبال اراده ملت در طول تاریخ معاصر ایران مشاهده کرده‌ایم؛ لذا هشدار مقام معظم رهبری را به‌موقع و سنجیده می دانیم که ان‌شاءالله عزیزان مورد توجه قرار دهند.
رئیس مجلس گفت: از خداوند متعال می خواهیم که در پناه راهبری‌های مقام معظم رهبری، ملت ایران راه سرفرازانه‌ای که تا امروز طی کرده است با آراستگی ادامه دهد.
