مسجد ایا صوفیه یا حاجیاسوفیا از جمله مشهورترین آثار تاریخی تركیه در استانبول است. این مسجد تا هزاران سال از آثار باستانى بیزانسیان به شمار مى آمد، اما اکنون صدها سال است كه تبدیل به مسجد جامع شده است. در آغاز قرن ۲۰، آتاتورك این مسجد را تبدیل به موزه كرد كه تا امروز نیز به همین گونه باقى مانده است.
اشتراک گذاری :
تاریخ تأسیس: بنای ایا صوفیه (به معناى حكمت مقدس) تا قبل از فتح استانبول به دست مسلمانان، كلیسا بود. این بنا در سال ۳۲۶ میلادى توسط كنستانتین (امپراطور روم) ساخته و در قرن ۶ میلادی توسط "جاستنیانوس" مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت. دو معمار به نام‌های "ایسیدوروس" (از میلتوس یا سوكلی فعلی) و "آنتییوس" (از تراللس یا آیدنلی فعلی) ماموریت یافتند بنای ایاصوفیه را بازسازی کنند. بنا با كار ۱۰ هزار كارگر در طول پنج سال و تحت نظر ۱۰۰ استاد باشی تكمیل شد و در سال۵۳۷ میلادی افتتاح گردید. این کلیسا نخست کلیسای بزرگ نام گرفت. بعد از فتح استانبول به دست ترك هاى عثمانى، "سلطان محمد فاتح" دستور داد تا آن را به مسجد تبدیل كنند. خود او نیز در سال ۸۷۵ هجرى قمرى (۱۴۵۳ میلادى) و پس از تبدیل آن به مسجد، اولین نماز را در این مكان به جا آورد. "سلیمان اول" دستور داد نقاشی‌ها و نگارگری‌های داخل ایاصوفیه را بپوشانند تا نماز جمعه در آنجا خوانده شود. "سلیمان دوم" نیز به معمار سنان دستور داد ایاصوفیه را مرمت کند. در زمان "مراد چهارم"، آیاتی از قرآن به خط "مصطفی چلبی" بر دیوارها و سقف ایاصوفیه نگاشته شد. علاوه بر این لوح‌هایی دور تا دور سقف ایاصوفیه نصب شد که در آن نام الله، محمد، ابوبکر، عمر، عثمان، علی، حسن و حسین نوشته شده بود. این لوح‌ها در زمان سلطنت "عبدالمجید" با الواح مدوری که به خط "ابراهیم افندی" نوشته شده بود، جایگزین گردید. در زمان سلطان "بایزید دوم" یک محراب و مناره اى چوبى براى مسجد ساخته شد و آن را ایا صوفیه نامیدند. پس از مدتی نیز مناره اى سنگی وگنبدى بزرگ براى مسجد بنا نهادند. در خلال سال های ۱۸۳۹ تا ۱۸۶۱ میلادى سلطان "عبد المجید عثمانی" به فوساتى، معمار سوئیسى دستور تعمیر بناى مسجد را داد وسلطان "محمود اول" نیز كتابخانه اى به حیاط داخلى مسجد ضمیمه نمود که این کتابخانه در ضلع جنوبى مسجد قرار دارد. صحن مسجد پوشیده از سنگ مرمر بوده و در دیوارهایش از موزائیك هایى مزین به سنگ های گرانبها استفاده شده است. همچنین در تزئینات مسجد سنگ هاى با ارزشى به كار رفته كه نشان دهنده هنر معماری بیزانسی است. ستون هاى مرمرین مسجد از معبد آرتیمیس ونقاط مختلف جهان به آنجا آورده شده است. معبد آرتیمیس جزو عجایب هفت گانه و معبد مشهوری است که "کراسوس" پادشاه لیدیه در سال ۵۵۰ قبل از میلاد آن را در افسوس ترکیه بنا نهاد. این معبد در سال ۲۶۲ قبل از میلاد ویران شده و امروز جز ستون هایی از آن در نزدیکی کوش آداسی باقی نمانده است. در حیاط داخلى مسجد، فواره هایى جهت وضو گرفتن و در قسمت جنوبى آن هم مناره اى از جنس سفال که جایگزین مناره سنگى است، به چشم مى خورد. مسجد ایا صوفیه گنبد بزرگ زیبایى دارد که ارتفاع آن از سطح زمین ۵۵ متر و قطر آن ۳۱ متر است و به وسیله ۴۰ پشت‌بند بزرگ و روی چهار ستون اصلی سوار شده است. بخش برونزى موجود در قسمت جنوبى كتابخانه نیز یك اثر هنرى زیبا به حساب مى آید. دیوارهاى این قسمت پوشیده از سنگ هاى گرانبها است كه تاریخ ساخت آنها به قرن ۱۴ میلادى باز مى گردد. در حال حاضر مسجد ایا صوفیه متشكل از یك موزه آثار باستانی و یك مسجد بزرگ است كه به این موزه منضم شده است.
