چگونه در روزگار محرومیت از حج ثواب طواف را ببریم

به گزارش حوزه سایر رسانه های خبرگزاری تقریب، به نقل از ایکنا، امسال نیز جمع زیادی از مسلمانان و به ویژه ایرانیان از حضور در مراسم معنوی حج محروم هستند. هدف از حج این است که هر یک از بندگان خدا در صورت داشتن استطاعت، دست کم یک بار در طول زندگی به انجام آن توفیق یابند و با اعمال و مناسک و شعائر گوناگون، عبودیت و بندگی خود را به اثبات رسانند و بکوشند تا ظاهر و باطن خود را با صبغه ابراهیمی آراسته و با آیین حنیف وی پیوند دهند؛ اما در شرایطی که به واسطه شیوع ویروس کرونا این فیض عظیم از مسلمین سلب شده است چه باید کرد؟

حجت‌الاسلام سیدعبدالفتاح نواب، نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت، در گفت‌وگو با ایکنا، به تشریح این مسئله پرداخت که آیا آموختن مفاهیم و اسرار حج مختص زائران حج تمتع است یا عموم مسلمانان باید این مفاهیم را بیاموزند.

وی با بیان اینکه حج یکی از فروع دین بوده و دانستن فروع دین و مباحث مربوط به حج برای کسی که استطاعت حج دارد ضروری است، گفت: حج برنامه‌ای مناسکی و فیزیکی دارد که جز در سرزمین وحی نمی‌توان آن را در جای دیگری انجام داد. البته دانستن مطالب حج مختص به سرزمین وحی نیست، از جمله این مباحث شناخت هستی است. زائر خانه خدا باید هستی‌شناس باشد و دین و رسولان الهی را بشناسد اما این مسائل مختص حاجی و غیرحاجی نیست و برای عموم مسلمانان است.

نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت شناخت حرمین شریفین را از دیگر مسائل مهمی دانست که باید مسلمانان از آن آگاه باشند و گفت: خداوند در آیه ۹۶ سوره آل عمران می‌فرماید: «إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِلْعَالَمِينَ؛ در حقيقت نخستين خانه‏‌اى كه براى [عبادت] مردم نهاده شده همان است كه در مكه است و مبارک و براى جهانيان [مايه] هدايت است». و در آیه ۹۷ این سوره می‌فرماید: «وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا؛ و براى خدا حج آن خانه بر عهده مردم است [البته بر] كسى كه بتواند به سوى آن راه يابد». یعنی خداوند اول می‌فرماید که حج برای مردم است و برای حج عمومیت قائل می‌شود و در ادامه مسئله استطاعت را مطرح می‌کند.

درس طواف؛ گشتن به گرد محبوبی ارزشمند

نواب به اسرار حج اشاره و اظهار کرد: در مسائل مناسکی بخش اقدامات فیزیکی آن متعلق و منحصر به زائر است اما دانستن اسرار حج برای عموم خیلی اهمیت دارد. برای مثال در اسرار احرام یکرنگی در لباس احرام می‌تواند در زندگی انسان نقش داشته باشد یا در لباس احرام محرماتی است برای مُحرم، از جمله اینکه نباید از مال حرام تهیه شده باشد. همچنین برای محرم حرام است که دروغ بگوید. البته دروغ برای غیرمحرم هم حرام است. یا جدال غیراحسن و بحث و گفت‌و‌گوهای بیهوده داشتن یا قسم بی‌جا نهی شده است. انسان در طواف به گرد محبوبی می‌چرخد که ارزشمند است؛ انسان باید در زندگی نیز به این نکته توجه داشت باشد که آیا چیزی که دلداده او شده ارزش دارد یا خیر و این درس طواف هم برای حاجی و هم غیرحاجی است.

وی به اسرار نماز طواف پشت مقام ابراهیم نیز پرداخت و گفت: اقتدا به ابراهیم خلیل‌الله درس این نماز است و فقط محدود به مکه نیست و باید در تمام زندگی به ابراهیم(ع) اقتدا کنیم. یکی دیگر از مباحث مطرح، آداب و اخلاق است. در روایات مختلف می‌فرمایند، کسی که می‌خواهد به مکه بیاید و اعمال حج را انجام دهد اگر سه خصوصیت داشته باشد، اعمالش قبول می‌شود؛ یکی ورع است که مقام معظم رهبری آن را جنبه داشتن تفسیر کرده‌اند، یعنی فرد بی‌جنبه نباشد. دوم حلیم و بردبار بودن است. اگر سری به دادگاه‌ها بزنید، می‌بینید بسیاری از افراد به این دلیل در دادگاه هستند که جنبه تحمل حرف مخالف را نداشتند و چندین خانواده گرفتار و بچه‌های کوچک از سرپرستی پدر و مادر محروم شده‌اند. سومین ویژگی خوش‌برخورد بودن است. به گفته حضرت علی(ع)، مردم برادر دینی یا همنوع شما هستند.

وی با تأکید بر اینکه مسائل سیاسی و اجتماعی حج هم اختصاص به سرزمین وحی ندارد، گفت: همیشه باید از احوال سایر مسلمانان مطلع بود. طبق روایات، مسلمان باید به داد مسلمان برسد و مشکلاتش را رفع کند. اگر مسلمانی درخواست کمک از مسلمانانی بکند و کسی جواب او را ندهد، براساس روایت حضرت محمد(ص) مسلمان شناخته نمی‌شود و این منحصر به مکه نیست. پس دانستن و عمل کردن به امور معرفتی و آداب و اخلاق زیارت، اسرار و معارف حج و نیز مباحث سیاسی و اجتماعی در غیر حج برای مسلمان‌ها مطلوب است، اما برای زائر ضرورت دارد، چراکه در صحت اعمال او اثر خواهد داشت و اگر رعایت نشود صحت اعمال مشکل پیدا می‌کند.

یکرنگی، وحدت شعار، بی‌ادعا بودن، هروله سعی و صفا و فقط خدا را خواندن و اینکه تلاش کنیم خداوند اعمالمان را قبول کند از دیگر مباحث مهم حج است که البته در طول سال برای همه انسان‌ها مطلوب است.

نواب در پاسخ به این سؤال که همه ساله در ایام حج در خصوص این مناسک صحبت می‌شد و حجاج و خانواده‌های آنها با مقوله حج آشنا می‌شدند، اما امسال که زائران در حج نیستند، چگونه باید مباحث حج را به جامعه منتقل کنیم؟ گفت: همه ساله اول تا هفتم ماه ذی‌القعده به عنوان هفته حج نام‌گذاری شده و فرصتی است تا در خطبه‌های نماز جمعه و شبکه‌های مختلف رسانه‌ای مفاهیم و محتواهای معنوی آن را منتقل کنیم. از فضاهای مجازی نیز برای انتقال این مفاهیم استفاده می‌کنیم، از جمله برنامه «رواق میقات»؛ البته همچنان با حجاجی که دو سال قبل برای اعزام به حج ثبت‌‌نام کرده بودند در ارتباط هستیم و مطالب آموزشی برای آنها ارسال می‌شود.

حال که از حج محرومیم چگونه ثواب حج ببریم؟

نواب با ابراز تأسف از اینکه اجتماعات به دلیل کرونا لغو شده است، گفت: جمعی از ائمه جمعه کشور به عنوان روحانی کاروان خادم ضیوف‌الرحمان هستند تا اگر در موسم حج نماز جمعه برگزار شود، معارف حج را بیان کنند.

وی در پاسخ به این سؤال که عدم برگزاری حج، عمره و عتبات چه صدمه‌ای به جنبه‌های معنوی جامعه زده است؟ گفت: البته همه رخدادها صرفاً بد نیستند، بلکه درس‌ها و فرصت‌هایی دارند که ما هم در ایران از آنها غافل نبوده‌ایم.

با شیوع کرونا توجه مردم به آخرت بیشتر شد

نواب افزود: توجه مردم به آخرت و مسائل دینی افزایش یافته است. آسیب‌هایی را که اکنون به دلیل فاصله گرفتن مردم از مجامع دینی و حضور نیافتن در مراسم‌ مذهبی و تعطیل بودن مساجد و زیارتگاه‌ها به وجود آمده، می‌توان در سال‌های آینده مشاهده کرد. البته مردم دین‌مدار هستند و سعی می‌کنند که در سختی‌ها ارتباطشان را با مجامع دینی حفظ کنند.

وی در پاسخ به این سؤال که چه توصیه‌ای دارید برای افرادی که از حج عمره و عتبات دور هستند اما می‌خواهند معنویت این اماکن را تجربه کنند؟ گفت: یکسری از کارهایی را که حجاج انجام می‌دهند می‌توان در داخل کشور هم انجام داد. به غیر از مناسک حج یکی از کارهایی مستحب در مکه ختم قرآن است که بسیار سفارش شده و طبق روایتی اگر کسی در آنجا ختم قرآن داشته باشد، وقتی چشم از دنیا فرومی‌بندد و چشمش را در آخرت باز می‌کند با جمال پیامبر(ص) روبه‌رو می‌شود. در این ایام می‌توانیم ختم قرآن انجام دهیم و بگوییم خدایا، قرآن را به این نیت می‌خوانم که ثواب قاریانی را که در مسجد‌الحرام قرائت می‌کنند نصیب من کنی. یکی دیگر از کارهایی که انجام آن در حج تأکید شده، صدقه دادن است. می‌توانیم به افراد آسیب‌پذیر رسیدگی کنیم یا دختران و پسرانی که می‌خواهند ازدواج کنند اما هزینه خرید جهیزیه یا ازدواج ندارند را یاری‌گر باشیم. همچنین می‌توان ذکر گفت و به یاد خدا بود.

نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت به ثواب بزرگ دو رکعت نماز دهه اول ذی‌الحجه که بین نماز مغرب و عشاء خوانده می‌شود نیز اشاره و ضمن توصیه به اقامه این نماز، گفت: اقامه این نماز ثواب حج خانه خدا را دارد. این اعمال واجب نیست، بلکه مستحب است. بنابراین اگر افراد این اعمال را انجام دهند، وجودشان از عطر اعمال حج آکنده می‌شود.

وی به اطاعت و رسیدگی به والدین نیز اشاره کرد و ادامه داد: برای این کار ثواب‌های فراوانی در روایات ذکر شده که کمتر از حج و عمره نیست. طبق روایت، برخی به حج‌رفته‌ها به نامه اعمال خود نگاه می‌کنند و می‌بینند که ثواب حج در آن نیست، در حالی که به حج امید داشتند اما برخی حج‌نرفته‌ها می‌بینند که در نامه اعمالشان ثواب طواف است، چراکه فردی در طواف به نیت آنها طواف کرده یا اعمالی که ثواب حج را دارد، انجام داده‌اند. یک فرد بدون خودسازی، خوش‌برخورد بودن با مردم، بردباری و بدون اینکه ورع داشته باشد حج را انجام داده اما حج از نامه اعمالش پاک شده است، اما فرد دیگری با اطاعت از پدر و مادر از ثواب حج بهره‌مند می‌شود. مشرف شدن به حج امکان‌پذیر است ولی اینکه اعمال فرد نزد خداوند پذیرفته شود دشوار خواهد بود.

حجت‌الاسلام نواب در پایان با تأکید بر اینکه نباید از تشرف به حج ناامید بود، گفت: آقایی به من گفت شما که توفیق تشرف به حج را دارید، دست مرا هم بگیرید. گفتم آنجا که خانه من نیست، خانه خداست تو باید از خدا بخواهی. خدا هم کریم است و بندگانش را مورد لطف قرار می‌دهد. روزی وی را در مکه دیدم و گفت که توفیق تشرف به این دلیل بود که بعد از نماز صبح سوره نبأ را با خانواده‌‌ام خواندم. کعبه خانه خداست و خداوند به شیوه‌های مختلف زائرانش را جذب می‌کند.

انتهای پیام/