خطرهای سرکشی در برابر فتوا، كتابی درباره دانشگاه زیتونه تونس
در آغاز ماه دسامبرجاری کتابی با عنوان خطرهای سرکشی در برابر فتوا از دانشگاه زیتونه به قلم مجموعه‌ای از دانشمندان و متفکران تونسی و عرب منتشر شد که به نقش دانشمندان مسلمان در پیگیری تحولات عصر می‌پردازد.
اشتراک گذاری :
به گزارش حوزه سایر رسانه ها خبرگزاری تقریب به نقل از رایزنی فرهنگی کشورمان در تونس،آقای دکتر عبداللطیف البوعزیزی، رئیس دانشگاه زیتونه بر این کتاب مقدمه زد و ویراستاری و بازنگری آن را خانم دکتر منجیه السوایحی بر عهده گرفت. همچنین کمیته علمی این کتاب نیز تحت نظر دکتر الیاس قویسم، نایب رئیس دانشگاه زیتونه فعالیت داشت و آقای دکتر الصبحی بن منصور گردآوری متون و آماده سازی آن برای انتشار را مدیریت کرد.
این اثر به منزله تلاش فکری مشترک تعدادی از پژوهشگران - با گرایش‌های علمی متعدد از دانشگاه‌های تونس و جهان عرب - با هدف جلوگیری از همه آن چیزی است که در شرایط امروز، می‌تواند زندگی مسلمان را به فساد بکشد، امری که دلیل آن، جا ماندن علما از مشارکت در صدر حکمرانی در نتیجه دوری گزیدن آنها از مظاهر شیفتگی به دنیا، در مقابل پیشروی کسانی است که خود را جای علما جا می‌زنند و در همه عرصه‌ها از جمله اینترنت، شبکه‌های ماهواره‌ای، رادیو‌ها و پایگاه‌های اجتماعی فتوا می‌دهند، در حالی که دانش، آداب و شرایط آن را حاصل نکرده‌اند و از لغزشگاه‌ها و ممنوعیت‌های آن و خطرهای شتاب در صدور فتوا در عصر انفجار دانش و شتاب تحولات و پیچیدگی بالای رخدادها، دوری نگزیده‌اند.
این کتاب ۳۵۰ صفحه‌ای، از ۴ بخش و یک درآمد کلی تشکیل می‌شود که این درآمد توسط افراد زیر به رشته تحریر در آمده است:
دکتر ابولبابه حسین، رئیس افتخاری مرکز صلح جهانی و گفتگوی تمدن‌های زیتونه، با عنوان "فتوا امانتی است که اگر کسی در غیر مسیر درست، آن را ادا کند بدان خیانت کرده است".
دکتر منجیه السوایحی، مدیر آکادمی دکترای دانشگاه زیتونه با عنوان "قرار دادن مسئله خطر سرکشی در برابر فتوا در چارچوب‌های علمی و ملی آن".
بخش نخست این کتاب تحت عنوان "نگرشی در تاریخ فتوا در تونس" در بردارنده سه مطلب به شرح زیر است:
مقاله نخست تحت عنوان "تحول فتوا در دوره‌های مختلف و خطرهای سرکشی در برابر آن" به قلم خانم دکتر رجاء العبدلی استاد دانشکده علوم انسانی، مقاله دوم تحت عنوان "جذب موحدان به فقها و صالحان معاصر برای صدور فتواهایی که وضع خراج بر تمامی قبایل و افراد غیر طایفه را برای آنها مباح می‌سازد" به قلم خانم دکتر ناجیه احمد، استاد دانشکده علوم انسانی تونس و مقاله سوم تحت عنوان "اختلاف فتوا در تونس در دوره حفصیان: عامل جدایی در میان دولت و جامعه و اقدامات حکومت حفصیان برای یکپارچه سازی آن".پ
بخش دوم این کتاب، "فتوا، شروط و ممنوعیت‌های آن" نامیده شده است که به قلم خانم دکتر سامیه بن سعید از کانون عالی اصول دین در دانشگاه زیتونه با عنوان "شروط مفتی" و خانم دکتر سهیل مزیان حسین از دانشکده تربیت ابن رشد علوم انسانی در بغداد به عنوان "شروط فتوا" به رشته تحریر در آمده است.
سومین مقاله این بخش تحت عنوان "مسئولیت مفتی در حل مسائل عمومی" به قلم دکتر عطا الله ناصر از وزارت اوقاف و امور دینی فلسطین و چهارمین مقاله آن تحت عنوان "سرکشی در برابر فتوا: توهم مالکیت حقیقت" به قلم دکتر نوفل جراد از وزارت امور دینی در تونس نوشته شد.
در این بخش همچنین مقالات آقای دکتر یاسر نهاد ناظم النعیمی از دانشکده علوم تربیتی در بغداد تحت عنوان "خطرهای فتوای بدون علم" و دکتر بلقاسم شتوان از دانشکده الهیات و اقتصاد دانشگاه امیر عبدالقادر در الجزایر تحت عنوان "فتوا بین سخت گیری و آسان گیری و اعتدال" و همچنین دکتر عمر بن صالح بن عمر از دانشکده الهیات تونس تحت عنوان "فتوا بین استقلال و وابستگی" منعکس شده است.
"فتوا و مسائل زمان" عنوان سومین بخش از این کتاب است که از پنج مقاله تشکیل شده است که عبارتند از:
- "درباره فتوا و مسائل عصر" به قلم دکتر محمد صابر الثابت از دانشگاه زیتونه.
- "فتواى معاصر بین اخلال‌های آسیب زننده و عناصر و موازین کنترل کننده: بررسی الگویی در سایه اندیشه شیخ علامه عبدالله بن بیه" به قلم دکتر محمد علی اسلم الطالب اعبیدی از دانشگاه علوم انسانی محمد بن زاید در امارات.
- "متغیر و تاثیر آن در غنی سازی اندیشه افتایی" به قلم دکتر ابراهیم الشابی از کانون عالی تمدن اسلامی در دانشگاه زیتونه تونس.
- "خطرهای سرکشی در برابر فتوا در بانک‌های اسلامی" به قلم دکتر الیاس دردور از دانشگاه زیتونه.
- "ملاحظاتی درباره فتوا از نگاه انسان شناسی قانونی: مطالعه موردی تجارت آثار باستانی" اثر دکتر یاسین کرامتی از مرکز مطالعات اسلامی قیروان.
بخش چهارم که آخرین بخش این کتاب است با عنوان "چشم‌اندازهای فتوا: به سمت نهادی سازی فتوا" نیز با چهار مقاله تنظیم شده که عبارتند از: "راهکار، فتوای گروهی است" به قلم دکتر اسعد السحمرانی از دانشگاه امام اوزاعی در لبنان، "فتوا و معضل ایمنی تشکیلاتی به قلم دکتر احمیده النیفر از بیت الحکمه در کارتاژ - تونس، "آیا امکان قانونی کردن فتوا در تونس در بیرون از دیوان افتا وجود دارد؟" به قدم دکتر نورالدین النناش از دانشگاه زیتونه. آخرین مقاله نیز عبارت از بیانیه پایانی و توصیه‌هایی است که به قلم خانم دکتر سمیه الدریدی از وزارت امور دینی تونس نوشته شد.
