در اين نوشتار اسباب و علل تغییر فتوای علمای دینی براساس شرایط حاکم در جامعه از لحاظ زمانی و مکانی و موقعيت فرهنگی و اجتماعی مردم مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
اشتراک گذاری :
به گزارش خبرنگار حوزه فرهنگ و هنر خبرگزاری تقریب، کتاب «سبب شناسی تغییر فتوا در عصر حاضر» به نویسندگی «یوسف قرضاوي» در 168 صفحه به چاپ رسیده است.
در اين نوشتار اسباب و علل تغییر فتوای علمای دینی براساس شرایط حاکم در جامعه از لحاظ زمانی و مکانی و موقعيت فرهنگی و اجتماعی مردم مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
نويسنده که خود از علمای تأثير گذار در زمینه تقریب مذاهب اسلامی و رئيس اتحاديه جهانی علمای مسلمان می باشد، بر اين باور است که علمای مسلمان در هر زمان و مکانی مأموريت خاصی دارند باید با توجه به شرایط جامعه جلوی انحراف دینی مردم را بگيرند و عوامل به وجود آوردن اضطراب و گرفتاري مردم را شناسايی و برای حل آن بکوشند و اين موضوع حساسيت و سنگينی مسئوليت علما دینی را دوچندان می‌کند.
وی باتوجه به چالش هایی که جهان اسلام از لحاظ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی امروز با آن مواجه است و فرهنگ و تمدن اسلامی آشکارا از سوی دشمنان اسلام آماج حمله های سهمگين تبلیغاتی قرارگرفته است، به ضرورت مقاومت و اتحاد مسلمانان و علمای مسلمان در قبال اين حملات فرهنگی دشمن اشاره کرده و ضرورت اتحاد هرچه بيش تر علمای اسلام و اتخاذ مواضع هم سو و به دور از اختلاف و چند دستگی توسط آنان را مورد تأکيد قرار داده است.
وی یکی از مسائلی که به بحرانهای دينی و فرهنگی مسلمانان لطمه سنگينی وارد می‌کند را مسئله فتوا و شرایط مفتی ارزيابي کرده و معتقد است که فرد مفتی بايد ضوابط علمی و مقتضيات زمان و مکان برای صدور فتوا را رعايت کند و از وسايل ارتباط جمعی قوی برای ترويج مسائل دینی استفاده نمايد.
نويسنده در مقدمه کتاب به تغيير فتوا در شريعت اسلامی و مشروعيت آن اشاره کرده و دلايل شرعی از قرآن کریم و سنت نبوی مبنی بر جواز دگرگونی در فتاوا براساس مصالح مسلمین اشاره کرده و شيوه و سيره عملی صحابه پيامبر اسلام (ص) را در تغيير فتوا بررسی نموده و عوامل و اسبابی که موجب تغییر فتاوای علما و فقها می شوند مانند تغييرات مکانی، تغييرات زمانی، ايجاد تغييرات عمده در عرف و اجتماع، تغيير در داده ها و اطلاعات، دگرگونی نيازهای مردم به ويژه در عصر کنونی که اوج تکنولوژی است، تغيير در توانايی ها و امکانات مردم، عموميت يافتن يک مسئله فقهي در یک زمان و مکان خاص مبتلی به بودن و مستحدثه بودن مسائل فقهی، تغيير در اوضاع اجتماعی، اقتصادی، سياسی و فرهنگی مردم و تغيير انديشه‌ها و ديدگاه های مردم نسبت به مسائل دینی و اجتماعی را مورد شرح و بررسی قرار داده است.
از ديدگاه نويسنده علم به اين قبيل مسائل به يک مفتی کمک می‌کند تا فتوای صحيحی با توجه به شرايط زمان و اجتماع خويش ارائه دهد به گونه ای که از آن که علمای سلف به آن توجه نموده اند غفلت نورزيده و مواردی که موجب تغيير فتوی می شود را نيز از لحاظ عرفی و اجتماعی درک کند و با توجه به اطلاعات و داده های درست اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی مانور شايسته ای در تغيير موضع گيری فقهی خويش انجام دهد و گره های کور فقهی جامعه معاصر را از پيش رو بردارد و هم زمان هم به واقعیات جامعه خويش و هم به احکام شرعی به صورت يک جا توجه نمايد.
از نظر نويسنده اين شيوه تغيير در فتوی بر اساس شرايط پيش آمده با قرآن، سنت و عقل سليم هيچ منافاتی ندارد.
