سیدمحمد محققداماد، با آن‌که عمری طولانی نداشت، شاید بتوان به جرات گفت که چند برابر حیات یک عالم عامل، شاگردانی ممتاز پرورش داد که جمع غالب آن‌ها به مرجعیت تقلید شیعیان رسیدند.
اشتراک گذاری :
خبرگزاری تقریب،
سید محمد محقق داماد (۱۳۲۵ - ۱۳۸۸ق) فقیه، اصولی و از مدرسان حوزه علمیه قم بود. بسیاری از روحانیونی که در انقلاب نقش داشتند و در جمهوری اسلامی مسیولیت پذیرفتند، از شاگردان او محسوب می‌شوند. وی داماد شیخ عبدالکریم حایری یزدی موسس حوزه علمیه قم بود و به همین دلیل لقب داماد را به او دادند.
سید علی و سید مصطفی محقق داماد فرزندان او هستند.
ایشان در خانواده ای روحانی که به فضل و تقوا، اشتهار داشت دیده به جهان گشود. سیدمحمد هم چون جد بزرگوارش پیامبراکرم صلی اللّه علیه واله، قبل از ولادت، پدر را از دست داد و در شش سالگی مادر را و چون جدش 63 سال عمر کرد.
پدرش حجه الاسلام والمسلمین سید جعفر که از علاقه مندان واقعی خاندان اهل بیت علیهم السلام بود، قبل از تولد فرزندش، با پای پیاده به شوق زیارت عتبات عالیات، از وطن خارج شد و در همین سفر بود که روح پاکش به ملکوت اعلی پیوست. پس از پدر، دیری نپایید که خزان عمر مادر نیز فرارسید و قلب نازک و کودکانه سیدمحمد را سخت جریحه دار کرد، اما دست هدایت گر حضرت حق، که هماره یار و مددکارش بود، او را در نوجوانی در جرگه طالبان علوم اسلامی کشانید.
ایشان مدتی کوتاه در اردکان به تحصیل پرداخت، سپس به حوزه علمیه یزد مهاجرت و سالیانی چند از محضر اساتید بزرگ و معروف ان دیار، هم چون: حاج شیخ غلام رضا یزدی استفاده علمی و اخلاقی فراوانی برد. معظم له به برکت استعداد شایان خدادادی، ذوق فراوان و نبوغی که داشت، توانسته بود طی ده سال تحصیل در یزد، به مراحل والایی از علم و کمال دست یابد.
ایشان در سال 1341 قمری بنا به صلاح دید استادش حاج شیخ غلام رضایزدی، جهت ادامه تحصیل به حوزه علمیه قم مهاجرت کرد. عنایت خاصی که ان استاد به این شاگرد داشت مخصوصاً در لحظه خداحافظی، به قدری جالب و عاطفی بوده که نظیرش کمتر دیده شده است. در این ارتباط حضرت ایهاللّه العظمی شبیری زنجانی می فرمایند: اقای داماد، وقتی که کیفیت امدن استادش به گاراژ برای بدرقه و کندن لباس و جوراب و پوشاندن انها به شاگرد را متذکر می شدند، اشک در چشمشان حلقه می زد.
حوزه علمیه قم که در ان زمان با همت والای حاج شیخ عبدالکریم حایری رونقی به خود گرفته و اوازه اش تا اقصی نقاط رسیده بود، این فرصت را به سیدمحمد داد تا از محضر اساتید مجرب و مهذبش، بهره برده و بر اندوخته های علمی و کمالات معنوی خویش بیفزاید. او در این راه، چنان توفیق یافت که تحسین اساتید خود مخصوصاً حاج شیخ عبدالکریم حایری را برانگیخت و مورد عنایت خاص معظم له قرارگرفت و سرانجام به دامادی ایشان مفتخر شد.
گرچه ایشان از همان دوران تحصیل به تدریس نیز اشتغال داشت اما پس از ارتحال استاد بزرگوارش تدریس ایشان وارد مرحله جدیدی شد و در مدت کوتاهی محضر درسش محل تجمع فضلای بنام حوزه گردید. در مورد مقام علمی ان استاد عظیم الشان، شهید مطهری می فرمودند: ایشان در فقه و اصول، یدبیضا می کند. هم چنین فرزند بزرگوار ایهالله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حایری از قول والد محترمشان نقل کردند که: اقای داماد از خوش فکرترین شاگردان من است تربیت ده ها مجتهد وارسته و مدرس برجسته که همگی افتخار شاگردی ایشان را داشته و بعضا تقریرات درس فقه و اصول معظم له را تحریر و چاپ کرده اند، حکایت از ژرفای ان دریای دانش و قله فضل و کمال دارد.
این فقیه محقق، علاوه بر فضل و مقام علمی، مردی صریح اللهجه، خوش بیان و شیرین سخن بود. رابطه عاطفی عمیقی بین استاد و شاگردانش برقرار بود. عنایت خاصی به امر تدریس و تربیت فضلا داشت و غالب اوقات لیل و نهارش صرف مطالعه و تحقیق می شد. ایشان از پرمطالعه ترین اساتید حوزه علمیه قم محسوب می شد. علاقه ایهالله العظمی محقق داماد به تدریس، به حدی بود که در روزهای اخر عمر که به واسطه کسالت و عارضه قلبی در بستر بیماری بسر می بردند، گاهی اوقات که ساعت درسشان فرا می رسید و خود را از شرکت در جلسه درس و حلقه شاگردان خود محروم می دیدند، گریه می کردند و این جملات پرارزش را می فرمودند: من از مرگ نمی ترسم، ولی از این می ترسم که وجود عاطل و باطلی باشم و نتوانم انجام وظیفه شرعی کنم.
ایشان به حق عالمی به تمام معنی وارسته و اراسته به ملکات فاضله و سجایای حمیده بود. دارای قلبی بسیار ریوف و احساساتی لطیف و روحانی بود. می فرمود: در تمام عمرم جز دو مرتبه، نماز میت نخواندم و در هر دوبار نیز منقلب شده و نتوانستم ان را تمام کنم. این عالم متقی ان گاه که در مسند ارشاد و وعظ قرار می گرفت، سخنانش اثر عمیقی در دل های شنوندگان می گذاشت و هر بیننده ای تحت تاثیر حالت روحانی و چشم اشکبار او قرار می گرفت. یکی از شاگردان ان مرحوم می فرمود: ان بزرگوار به هیچ وجه طالب ریاست و مقام نبود، و از افرادی بود که برایش فرقی نمی کرد که دو نفر در درسش باشند یا بیشتر، شاگردانش را هم پند و اندرز می داد تا مبادا افکار پوچ ریاست طلبی و حبّ جاه، انان را بفریبد.
این استاد عالی قدر و فقیه فرزانه، پس از نیم قرن تحقیق، تدریس و تربیت ده ها شاگرد که هرکدام خود از اساتید بزرگ و بعضی هم از مراجع مهم به شمار می ایند، در دومین روز از ماه ذی الحجه 1388 قمری براثر سکته قلبی دارفانی را وداع کرده و به دیار باقی شتافت. رحلت ان استاد بزرگ، حوزه های علمیه را در غم و اندوه فرو برد. پیکر پاک ایشان، پس از تشییع باشکوه، در یکی از مقابر صحن شرقی حرم ملکوتی کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه علیها السلام به خاک سپرده شد.
