چاپ دوم کتاب «نقش سیاق در تفسیر قرآن و فقه» منتشر شد

به گزارش حوزه فرهنگ و هنر خبرگزاری تقریب، کتاب «نقش سیاق در تفسیر قرآن و فقه» اثر عباس کوثری است که در پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ۲۳۸ صفحه تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه به چاپ دوم رسید.

گستره علوم قرآنی همانند دیگر علوم می‌تواند بسترساز بسیاری از قواعد و مسائل مستحدثه‌ای باشد که در روشنگری برخی از ابعاد قرآن نقش آفرین است. از مسائل جدید علوم قرآنی می‌توان به موضوع سیاق و نقش آن در استنباط فقهی و تفسیر قرآن اشاره کرد. کلمه سیاق در کلمات پیشینیان کاربرد داشته است و حتی برخی مفسران همانند علامه طباطبایی آفاق جدیدی از معارف قرآنی را بر اساس آن ترسیم نموده‌اند؛ اما حقیقت سیاق، حجیت آن، ابعاد و آثار مختلف آن، عناصر کاربردی و چگونگی تحقق و شکل‌گیری سیاق و… به صورت خاص بررسی نگردیده است.

در اثر پیش رو این مسئله با عنوان نقش سیاق در تفسیر قرآن و فقه به تحقیق درآمد و به جایگاه آن در فقه، اصول، تفسیر و ادبیات پرداخته شد.

‌ساختار اثر

این کتاب در ۶ فصل تألیف شده است؛ فصل اول با عنوان مفاهیم و کلیات به بررسی سیاق در لغت، تعریف سیاق از نگاه مفسران و سیاق در اصطلاح علم اصول و فقه پرداخته و شرایط تحقق سیاق (پیوستگی و عدم فاصله و ارتباط صدوری و موضوعی) و کتاب شناسی سیاق را تشریح کرده است.

نویسنده در فصل دوم با عنوان «حجیت سیاق و شرایط آن» به تبیین حجیت سیاق، سخنان اخباریان و پاسخ آنان و شرایط حجیت سیاق (نبود نصّ مخالف، متشابه نبودن آیات و عدم تعارض با اصل مسلّم عقلی) پرداخته و انواع سیاق (سیاق آیه، سیاق سوره‌ها و سیاق جمله) و تقسیم دیگر برای سیاق (تعریف سیاق عام، سیاق ثقافی و سیاق لغوی) را مورد تأکید قرار داده است.

«عناصر تأثیرگذار در سیاق» عنوان سومین فصل از کتاب حاضر است که در آن قواعد ادبی (حروف جاره و ادات حصر) و عنصر غرض تبیین شده و عنصر مخاطب و قواعد اصولی (نکره در سیاق نفی یا نهی و یا استفهام، نکره در مقام اثبات، معرفه در سیاق نفی و وقوع امر در سیاق نهی) به رشته تحریر درآمده است.

فصل چهارم با عنوان «آثار کاربردی سیاق» به بررسی فواید کاربرد سیاق (تبیین مجمل، تخصیص عام و تقیید مطلق، تنوع دلالت، مبنای قاعده احترازیت قیود، تعیین محذوف و استنباط احکام) می‌پردازد.

نویسنده در پنجمین فصل از این کتاب با عنوان «کاربرد سیاق در فقه» فقها و کاربرد سیاق در مباحث فقهی (صاحب حدائق) (نقد سخن شیخ بهایی با استدلال به سیاق و حجیت سیاق در صورت فقدان دلیل مخالف)، صاحب جواهر (نکره در سیاق اثبات در مقام امتنان و استدلال به سیاق صدر کلام) و شیخ انصاری (استثنا در سیاق نفی و اثبات موضوعی غیبت) را به نگارش درآورده است.

«سیاق از نگاه مفسران» عنوان ششمین و آخرین فصل از کتاب مذکور است که در آن بهره‌گیری مفسران از سیاق در تفسیر آیات (علامه طباطبایی، زمخشری، فخر رازی و ابن عاشورا) مورد تأکید قرار گرفته است.

انتهای پیام/