با بررسی عملکرد ائمه معصومین در می یابیم که از امام علی (ع) تا آخرین معصوم، به وحدت امّت اسلامی توجه داشته و در حرکت سیاسی خود از آن به عنوان استراتژی و راهبرد بلند مدت و ثابت در طول تاریخ اسلام بهره برده اند.
اشتراک گذاری :
به گزارش حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب، از نگاه ائمه معصومین فراخوانی به وحدت و نهادینه‌سازی آن، امری ذاتی و سرشتی، با مبانی فکری و عقیدتی است که از مهم‌ترین آنها، امامت است که دیانت اسلامی، آن را محور حرکت امّت قرارداده است.
در مورد شرکت و حضور در مراسم نمازگزاری اهل تسنن روایاتی از بزرگان دین و امامان معصوم (ع) نقل شده که از جمله آنها روایت حضرت امام صادق علیه السلام بدین مضمون است:« کسی که با آنان در صف اول نماز بخواند، مانند کسی است که پشت سر رسول الله (ص) در صف اول نماز بخواند.
همچنین علی بن جعفر درکتاب خود از برادرش، حضرت امام موسی بن جعفر (ع) نقل کرده که آن حضرت فرمود: امام حسن (ع) و امام حسین (ع) پشت سر مروان، نماز خواندند و ما هم با ایشان (اهل سنت) نماز می‌خوانیم.
نماز خواندن پشت سر اهل سنت و در صف جماعت آنها شرکت کردن، به عنوان یک نماد برای ابراز وحدت است، زیرا نماز برترین فروعات دین است که اگر آن را پشت سر اهل سنت بخوانیم؛ یعنی ما با شما سر اختلاف و تنافر نداریم.
آیت الله محمد واعظ زاده خراسانی اولین دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با بینش عمیق خود پس از موشکافی آگاهانه از علل بروز تفرقه در دنیای اسلام نمونه ای از سیره امامان را در حفظ وحدت امت اسلامی مثال می زند: «...سیره امام علی (ع) این بود که وحدت امت شاخص اصلی است؛ به همین جهت اگر نسبت به حقوق خودش مدعیانی داشت، در اقداماتی که انجام می داد مواظب بود تا به این اصل لطمه وارد نشود و اگر می دید که به این اصل لطمه وارد می شود از حق خود صرف نظر می کرد».
متاسفانه در کشاکش روزگار، در ابعاد مختلف فرهنگی، فقهی وحدیثی این اصل در نظر گرفته نشده است؛ در بعد سیاسی هم هیچ گاه این اصل مطمع نظر نبوده است.چون سیاستمداران غالبا اهل دین نبوده اند و به دین و مذهب نگاه ابزاری داشتند.
موضوع وحدت در نگاه امام امیرالمومنین علی(ع)، از عمق عشق و علاقه ایشان به پیـامبر اکرم(ص) و جهت برقراری و تـداوم حـیات دین و امت نو پای اسلام سرچشمه می گیرد؛ امام علی(ع) تداوم اسـلام و مـسلمان ماندن را به عنوان یک اصل مهم و غیرقابل تغییر، سرلوحه فعالیتهای خویش قرار داده بود و با تـمام وجـود و تا آخرین لحظه عمر خـویش بـه آن، اهتمام ویژه داشت.
حضرت علی (ع) می فرمایند: آن اموری که موجب عزت و شوکت امت های گذشته شد، دوری گزیدن از پراکندگی و همت گماشتن و توصیه و ترغیب یکدیگر به رعایت هم بستگی بود. آنها از هر امری که ستون فقرات امتشان را می شکست و قدرتشان را سست می کرد، دوری می گزیدند.
حضرت علی (ع) اتحاد را ارمغان بعثت می شمارند که از جمله آثار آن، نفی کینه و ایجاد پیوند برادری است، آن حضرت ضمن تخطئه اقوام متفرّق، یادآور می شوند که تفرقه زمینه نابودی کرامت و بزرگی و اتحاد عامل نزول فیض الهی است.
حضرت علی(ع) برای تحقق اتحاد، در هر زمینه ای سفارش به وحدت می کردند و از حاکمان می خواستند با پرهیز از وضع هرگونه بدعت، سنّت های پسندیده جامعه را در جهت وحدت امّت اسلامی پاس بدارند .آن حضرت اتحاد و اجرای عدالت را مکمّل یکدیگر می دانستند و خود برای تحقق این دو مهم، حکومت را می پذیرفتند و علاوه بر تقویت دستگاه قضا و انتخاب افرادی خاص برای قضاوت، نظارتی دقیق بر کارگزاران خود اعمال می کردند.
حضرت علی (ع) توجه به احساسات و خواسته های بر حقّ مردم را از جمله عوامل مادی و اجتماعی می دانند که زمینه ساز وحدت انسانهاست؛ آن حضرت خدا، پیامبر، امام و رهبر، قرآن و قانون را از جمله عوامل معنوی اتحاد معرفی و بر نقش رهبر در این زمینه تأکید می کنند . نیز کفر و انحراف از حق، دنیاپرستی، زورمداری و قانونشکنی، حاکمیت فرهنگ استکبار و پلیدی باطن را از عوامل اصلی اختلاف می دانند و در جهت رفع این عوامل نیز فرمانهایی داده اند.
وحدت گرایی یکی از هدف های آرمانی در اندیشه علوی است که آن حضرت در اندیشه و گفتار و رفتار به آن می اندیشید و سخن می گفت و بدان پایبند بود و به آن اصالت می داد و سیره علوی در دوران خلفا، الگوی مناسبی برای تلاشگران در راه وحدت امت اسلامی است.
پس از رحلت پیامبر (ص) ، حضرت علی (ع) به خاطر همین وحدت و عدم تفرقه، از حق خلافت خود گذشت تا امت پیامبر (ص) با وجود دشمنان سرسختی که داشت تضعیف نشود تا جایی که برخی گمان کردند شاید امیرالمومنین (ع) از وضع موجود پیش آمده راضی است، لیکن حضرت برای دفع این شبهه فرمود : « ... هیچ کس از من بر اتحاد و همبستگی امت محمد حریص‌تر نیست . من در این کار خواستار پاداشی نیکو از جانب خداوند و بازگشت به جایگاه نیکو هستم . و لَیْسَ رَجُلٌ - فَاعْلَمْ - أَحْرَصَ عَلَى جَمَاعَةِ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ صلى‌الله‌علیه و آله و أُلْفَتِهَا مِنِّی أَبْتَغِی بِذَلِکَ حُسْنَ الثَّوَابِ وکَرَمَ الْمَآبِ و سَأَفِی بِالَّذِی وَأَیْتُ عَلَى نَفْسِی».
عدم تفرقه میان امت اسلامی، هدف اصلی امیرالمؤمنین (ع) بود؛ از این رو بارها به پیروان خود توصیه به وحدت می‌فرمود: «دست حمایت خدا بالای جمعیت است؛ از پراکندگی بپرهیزید که (انسان تنها) بهره شیطان است چنان که گوسفند تکرو طعمه گرگ!
و نیز در جریان بیعت با خلیفه اول فرمود : « ای مردم ! امواج فتنه‌ها را با کشتی‌های نجات درهم شکنید، از راه اختلاف و پراکندگی کنار آیید . أیها الناس ! شقوا أمواج الفتن بسفن النجاه ، و عرجوا عن طریق المنافرة... »
مبانی راهبردی و چالشهای اصل یازدهم قانون اساسی/یادداشت پنچم
