تمرکز بر مشترکات ديني و احترام به مقدسات مذاهب اسلامي و دامن نزدن به اختلافات و رعايت کرامت و منزلت مسلمين و ترويج تعاون و تعامل بين مسلمانان از ويژگيهای برجسته انديشه تقريب در فضای انقلاب اسلامی است.
اشتراک گذاری :
به گزارش حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب، در این یادداشت تاریخچه موضوع وحدت امّت اسلامی، در دوران قبل از معاصر، دوران معاصر و انقلاب اسلامی ایران مورد بررسی قرارمی گیرد.
قبل از دوران معاصر
با توجه به اینکه وجود شخص پیامبراکرم (ص) و تاریخ زندگی پر برکتشان در تمام دوران مایه وحدت بوده است و این عنصر به عنوان یکی از عناصر پیوند دهنده امّت اسلامی در آموزه های دینی مورد تاکید قرار گرفته است، بعثت نبی مکرم اسلام (ص)، هجرت ایشان از مکه به مدینه و تعیین « مبدا تاریخ اسلام » بر اساس آن، تشکیل حکومت اسلامی در مدینه، فتح مکه و ... به عنوان مهمترین وقایع صدر اسلام است که مورد اتفاق همه مسلمانان است و در همبستگی و اتحاد امّت اسلامی نقش به سزایی ایفا می کند.
تبعیت از پیامبر اکرم (ص) نه تنها به عنوان یکی از وظایف مسلمانان تلقی می گردد بلکه قبل از بعثت هم عاملی برای همبستگی و تامین همدلی، امنیت و صلح بوده، از همین رو می توان از آن به عنوان وظیفه مسلمانان در راه تشکیل امّت اسلامی یاد کرد.
زمانی که پیامبراکرم(ص) رحلت کردند مسئله جانشینی ایشان و عوامل تفرقه در جهان اسلام نمایان شد که با تدبیر امام علی (ع) و بیست و پنج سال صبر و استقامت نشانه هایی از همگرایی امّت اسلام نمایان شد و پس از ایشان نیز امامان شیعه خصوصا امام کاظم(ع) و امام صادق(ع) طلایه داران وحدت امّت اسلامی شدند و شاگردان زیادی را پرورش دادند.
بعدها سيد جمال الدين اسدآبادي داعيه دار اتّحاد اسلام شد و تنها راه برون رفت از وضعيت گسسته مسلمانان در مقابل استعمار غرب را در اتحاد دنیای اسلام دید.
دوران معاصر
اوضاع و احوال جهان اسلام در دوران معاصر با تفرقه افکنی های پی در پی استکبار جهانی و در راس آن بریتانیای فرقه ساز به عنوان دشمن واحد مسلمانان،باعث بی تفاوتی برخی از مسلمانان جهان اسلام شده و در این راستا ضربه های سنگینی به وحدت امّت اسلامی وارد گشته است.
عوامل درونی و بیرونی متعددی، عالمان و دلسوزان اسلام را متوجه ضرورت وحدت جهان اسلام کرده است.عواملی نظیر کتاب آسمانی مشترک، دین و فرهنگ مشترک، تجربه مشترک از حضور استعمار در کشورهای اسلامی، به ویژه پدیده صهیونیسم در سرزمین های اشغالی فلسطین از زمینه های فرهنگی، سیاسی و وحدت بخش میان کشورهای اسلامی است؛ لذا تلاش وکوشش همه آحاد ملت مسلمان در راستای وحدت و تقریب مسلمین باید مضاعف گردد.
در دوران معاصر مصلحان دلسوزى ظهور کردند و به سهم خود قدم هایى در جهت ایجاد وحدت برداشتند.سید جمال الدین اسدآبادى، میرزا محمدحسن شیرازى، شیخ محمدحسین کاشف الغطاء، سید عبدالحسین شرف الدین، سید محمد حسین بروجردى، شیخ عبدالمجید سلیم و شیخ محمود شلتوت، از جمله منادیان وحدت شیعه و سنى اند که قدم هاى مثبتى در این عرصه برداشتند.
جنبش مشروطه
گفتمان روحانیت مشروطه خواه در دوران مشروطیت بر اساس وحدت عالمان و اندیشمندانی چون سید صادق طباطبائی، سید محمد طباطبائی، شیخ فضل الله نوری و آیت الله بهبهانی صورت گرفت که یکی از بزرگترین رخدادهای ایران معاصر محسوب می گردد و تأثیرات فراوانی را در وضعیت بعد از خود در ایران تا به امروز برجای گذاشته است.
روحانیت مشروطه خواه مرکز گفتمان خود را بر اساس اصل اسلام بنا نهاده بودند و آموزه ها و ارزشهای اسلامی که وحدت نیز یکی از آنهاست در درون آن تبلور می یافت، در حالی که روشنفکران حکومت قانون غیر دینی یعنی سکولاریسم را مطالبه می نمودند.
انقلاب اسلامی ایران
انقلاب اسلامی ایران محصول ورود ایران به دوران جدید است که از نظر ماهیت و اهداف تفاوتهای اساسی با انقلاب مشروطه دارد.
انقلاب اسلامی در درون خود گفتمان انقلابی را جای داده که هدفش دگرگونی در وضعیت موجود بود و می خواست جامعه آرمانی و مطلوب خود را بیرون از ساختارهای حکومت موجود جستجو کند.
جمهوری اسلامی ایران از همان آغاز پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، همواره با تمام توان، بر وحدت و همبستگی مسلمانان تاکید نموده و گام های مهم عملی برای تحقق این هدف والا و ارزشمند برداشته است که بر هیچ فردی پنهان نیست.
درحقیقت آنچه باعث پیروزی انقلاب اسلامی شد وحدت حوزه و دانشگاه و همکاری و همنوایی این دو پایگاه اجتماعی و سایر پایگاه های مردمی در آن مقطع از تاریخ معاصر ایران است.
تأسیس مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
رهبر انقلاب اسلامي با توجه به ضرورت استمرار و تقریب اندیشه و نزدیکی و اتحاد بین مسلمانان بر اساس یک طرح و برنامه مدون و تشکیلات منسجم در سال 1369 با صدور فرمانی بهار اتحاد و همبستگي مسلمين را شکوفا و خرم کرد و جهان را با واقعيت‌هاي جديدي از قدرت دين مواجه ساخت و مرکزی به نام مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی تأسیس فرمود که مکان آن تهران است.
تقریب مذاهب اسلامی یکی از کارآمدترین راهکارها در تحقق رسیدن به وحدت امّت اسلامی است. وحدت اسلامی ـ که همواره آرزوی اندیشمندان اسلامی بود ـ با مجاهدت و تلاش خالصانه مسئولان جمهوری اسلامی پایه های اساسی آن تحکیم یافته است.
تشکیل و تأسیس (مجمع التقریب بین المذاهب) از سوی رهبر انقلاب زمینه را برای گفت وگوی مستقیم اندیشمندان و صاحب نظران برجسته جهان اسلام هموارتر ساخت و همین امر موجب شد تا گام های بسیار مهمی در خصوص وحدت اسلامی برداشته شود.
تأسيس مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي و انتصاب دبيرکل و اعضاي شوراي عالي آن از سوي رهبری ایران، مطلعي براي اتحاد مسلمين و تقريب پيروان مذاهب اسلامي و نفي تفرقه و ايستادگي هوشمندانه جهان اسلام در برابر استعمار به شمار مي‌آيد.
تمرکز بر مشترکات ديني و احترام به مقدسات مذاهب اسلامي و دامن نزدن به اختلافات و رعايت کرامت و منزلت مسلمين و ترويج تعاون و تعامل بين مسلمانان از ويژگي‌هاي برجسته انديشه تقريب در فضاي انقلاب اسلامي است.
این مجمع با پيمودن راه نظريه پردازي و گفتمان سازي در سه دهه گذشته وارد مرحله نهادينه کردن همگرايي و عملياتي ساختن تقريب شده است و راهبردش با درک شرايط کنوني و آينده جهان اسلام، رويکردی عمل‌گرايانه و سازنده است و متضمن تحول در آينده جهان اسلام خواهد بود.
کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی با سی و سه سال سابقه یکی از بزرگ ترین تجلی گاههای وحدت مسلمانان و ارزنده ترین همایش جهانی دانشمندان و اندیشمندان مذاهب اسلامی از سرتا سر جهان است که همه ساله در ایام میلاد پیامبر رحمت و به همت (مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی) در تهران برگزار می شود و در دوران جدید با تاسیس اتحادیه های مردم نهاد توانسته است در عموم مردم نیز تاثیر داشته باشد و تاکنون دستاوردهای مهمی را به همراه داشته است.
مبانی راهبردی و چالشهای اصل یازدهم قانون اساسی/یادداشت ششم
