امروزه سخن راندن از تقریب، وحدت اسلامی و همبستگی امت اسلامی نهتنها ضروری، بلکه واجب است. جهانی توأم با دغدغهها و نگرانیها، ضرورت زیست مسالمتآمیز را دوچندان میکند. آیات مکرری در قرآن مانند (آلعمران/ 103) و (بقره/ 143)؛ ... به بحث وحدت و زیست مسالمتآمیز انسانها اشاره دارد.
بین وحدت و تقریب تفاوت وجود دارد. اگر به مساله اتحاد مسلمانان که ریشه در قرآن و سنت دارد نگریسته شود، مساله راهبردی خواهد بود و عنوان تقریب به خود میگیرد و اگر مساله اتحاد در برابر دشمنان خارجی باشد راهکار و عنوان وحدت اسلامی به خود میگیرد. تفاوت دیگر در این است که وحدت اسلامی بیشتر توجه دارد به بعد سیاسی- اجتماعی؛ اما اخوت اسلامی که نویسنده به تقریب از آن یاد میکند به بعد عاطفی توجه دارد. تقریب مقدمه وحدت مسلمانان است.
رسانهها زمانی میتوانند ادعای تقریب داشته باشند که در منظومه ذهنی و معرفتی آنان تقریب نقش بسته باشد و به آن باور قلبی داشته باشند و سپس سعی کنند در میدان عمل، تقریب را به وحدت تبدیل نمایند. فراجناحی بودن رسانهها و قربه الی الله کار کردن آنان در راستای تنویر افکار عمومی و آگاهی بخشی میتواند آنان را در این مسیر یاری دهد.
رسانه امروزه نقش بسیار مهم و تاثیرگذاری در ایجاد و پیشرفت تقریب و وحدت اسلامی دارد. اهمیت این مساله آن قدر مهم است که واتیکان در شورای دوم خود، رسانهها را هدیههای الهی قلمداد نمود. امروزه سوروس و مردوخ یهودی بیشترین نقش رسانهای را در تضعیف وحدت در کشورهای اسلامی ایفا میکنند.
فرایند سیاستهای راهبردی رسانهای در سه مرحله باید تنظیم شود:
تدوین راهبرد (برنامه): راهبرد زمانی صحیح تدوین میشود که مدونان راهبرد، شناخت کامل و جامعی از بستر جغرافیایی و تاریخی استراتژی داشته باشند. متولیان امر خود میبایست به فهم روانی از تقریب رسیده باشند، با تقریب زندگی کرده باشند و زیست تجربی تقریبی خود را بر روی کاغذ آورند. اگر برخلاف این باشد صحبت از تقریب راه به جایی نخواهد برد هم چنان که در این چند سال در منظومه فکری و ذهنی برخی مدعیان تقریب راه به جایی نبرده است.
اجرای راهبرد: در مرحله اجرا نیز مجریان استراتژی میبایست تمام قد و با خلوص نیت تا تحقق کامل این طرح از پا ننشینند و در این راه از سرزنش و تمسخر و آنانی که نامشان و نانشان در تفرقه است ناامید نشوند.
ارزیابی راهبرد: نحوه ارزیابی استراتژِی تقریب در دو مرحله قبل برای شناخت کاستیها و تلاش برای زدودن نواقص این راه میباشد.
اگر هر سه این پارادایمهای راهبردی رسانه، بهدرستی تنظیم، اجرا و فیدبک شود آن زمان است که میتوان به تحقق این جریان خوشبین بود. امروزه برخی از کشورهای غربی و شرقی با به راه انداختن جنگ روانی با استفاده از ابزارهای رسانهای و تبلیغاتی خود، مهمترین اقدامات تفرقه انگیزانه خود را برای کمرنگ کردن وحدت امت اسلامی ایفا میکنند. امروزه متاسفانه زودباوری که ناشی از فقدان حافظه تاریخ ما هست گریبان گیر جامعه ایران و جهان اسلام شده است.
نویسنده : مسعود بهرامیان مدیر پژوهش دانشگاه مذاهب اسلامی تهران