اصل عزت و رابطه آن با نرمش قهرمانانه در مذاکرات سیاسی از دیدگاه اسلام
نویسنده: لیدا طالب زاده
در این نوشته رعایت اصل عزت و رابطه آن با نرمش قهرمانانه در مذاکرات سیاسی از دیدگاه اسلام را بررسی و تفسیر می کنیم.
اشتراک گذاری :
به گزارش خبرنگار حوزه استان های خبرگزاری تقریب، متن یادداشت به شرح زیر است:
اسلام به‌عنوان یک دین جهانی و انسانی، همواره بر اصول اخلاقی و انسانی تأکید داشته است. یکی از مفاهیم اساسی در اندیشه سیاسی اسلامی، مفهوم عزت است. عزت در این چارچوب به معنای حفظ کرامت و هویت انسانی است و در روابط اجتماعی و بین‌المللی باید از آن محافظت شود. در این راستا، تسامح (بردباری) و نرمش قهرمانانه نیز به‌عنوان ابزارهای سیاسی مورد توجه قرار می‌گیرند. این یادداشت تلاش دارد تا رابطه میان این اصول را در مذاکرات سیاسی، به‌ویژه در زمینه تعاملات بین‌المللی، بررسی کند.
اصل عزت در اسلام
عزت در اسلام مفهومی بنیادین است که در آیات قرآن و احادیث پیامبر اسلام و امامان معصوم به‌طور برجسته‌ای مورد تأکید قرار گرفته است. عزت به معنای حفظ کرامت انسانی است که در تمامی ابعاد زندگی، اعم از فردی، اجتماعی، و سیاسی، باید حفظ شود. قرآن در سوره محمد(ص) (آیه 35) می‌فرماید:
"فَلا تَهِنُوا وَ تَدْعُوا إِلَى السَّلْمِ وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَ اللّهُ مَعَكُمْ وَلَنْ يَتِرَكُمْ أَعْمَالَكُمْ."(پس هرگز سست نشوید و (دشمنان را) به صلح (ذلّت‌بار) دعوت نکنید در حالی که شما برترید، و خداوند با شماست و چیزی از (ثواب) اعمالتان را کم نمی‌کند!)
این آیه نشان می‌دهد که مسلمانان باید عزت خود را حفظ کنند و نباید تسلیم دشمنان شوند، بلکه باید در برابر آنها ایستادگی کنند و از اصول خود دفاع کنند.
تسامح در اسلام: برقراری تعادل بین عدالت و شفقت
تسامح در اسلام به معنای بردباری و تساهل در برابر دیگران است. این مفهوم به‌ویژه در زمینه‌های اجتماعی و روابط بین‌المللی بسیار مهم است. اسلام به مسلمانان می‌آموزد که با کسانی که در مسیر حق قرار ندارند، با رویکردی آرام و بردبارانه برخورد کنند، البته بدون آنکه از اصول و ارزش‌های اسلامی خود کوتاه بیایند. در قرآن، خداوند به مسلمانان توصیه می‌کند که در برابر کسانی که با آنان مخالفت دارند، از راه بردباری و انصاف پیش روند. در سوره آل عمران آیه 159 آمده است:
"فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ."(به سبب رحمت خداست كه تو با آنها اينچنين خوشخوى و مهربان هستى. اگر تندخو و سخت‌دل مى‌بودى از گرد تو پراكنده مى‌شدند.)
این آیه نشان‌دهنده لزوم بردباری و تسامح در تعاملات انسان‌ها است. حتی در مواجهه با دشمنان و مخالفان، باید با احترام و حکمت برخورد کرد.
نرمش قهرمانانه: مفهوم و ضرورت در سیاست خارجی
نرمش قهرمانانه به‌عنوان یک رویکرد سیاسی، به‌ویژه در مذاکرات بین‌المللی و دیپلماسی، می‌تواند به‌عنوان راهی برای دستیابی به اهداف بزرگ‌تر مورد استفاده قرار گیرد. این مفهوم به‌طور خاص توسط مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، در مذاکرات هسته‌ای ایران مطرح شد. نرمش قهرمانانه به معنای پذیرش برخی سازش‌ها و راه‌حل‌های موقت است، اما هدف آن حفظ عزت و اصول بلندمدت کشور است.
در این راستا، نرمش قهرمانانه به‌عنوان رویکردی معقول و متعادل، به‌ویژه در برابر فشارهای خارجی، می‌تواند به‌عنوان راهی برای رسیدن به اهداف مشروع و حفظ منافع ملی عمل کند. این سیاست بر این مبنا استوار است که گاهی برای رسیدن به هدف بزرگ‌تر، باید برخی از مسائل جزئی را کنار گذاشت.
رابطه عزت، تسامح و نرمش قهرمانانه در مذاکرات سیاسی
رابطه این سه مفهوم در مذاکرات سیاسی و دیپلماسی بین‌المللی بسیار پیچیده است. در مذاکراتی که در آن طرف‌های مختلف منافع و دیدگاه‌های متفاوتی دارند، برقراری تعادل میان عزت، تسامح و نرمش قهرمانانه بسیار مهم است. این تعاملات باید به گونه‌ای پیش بروند که از یک‌سو منافع ملی حفظ شود و از سوی دیگر، عزت کشور یا ملت به‌طور کامل آسیب نبیند.
نرمش قهرمانانه به‌ویژه در مواقعی که امکان تحقق کامل اهداف در کوتاه‌مدت وجود ندارد، می‌تواند به‌عنوان راهی برای حفظ منافع و جلوگیری از بروز درگیری‌های خطرناک مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، در این سیاست باید به‌طور همزمان عزت ملی و استقلال سیاسی حفظ شود. همان‌طور که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای اشاره کردند، نرمش قهرمانانه به معنای تسلیم یا کوتاه آمدن از اصول نیست، بلکه به‌معنای اتخاذ رویکردی هوشمندانه برای دستیابی به اهداف بلندمدت است.
مثال‌هایی از نرمش قهرمانانه در تاریخ اسلام
در تاریخ اسلام، بسیاری از نمونه‌های نرمش قهرمانانه وجود دارد که نشان‌دهنده تعادل میان عزت، تسامح و نرمش است. یکی از مشهورترین این نمونه‌ها صلح حدیبیه است. در این صلح، پیامبر اسلام با وجود آنکه شرایط صلح به‌طور واضح به‌نفع مسلمانان نبود، به‌خاطر حفظ منافع بلندمدت جامعه اسلامی و جلوگیری از درگیری‌های بی‌پایان، با شروط صلح موافقت کردند. این تصمیم با وجود آنکه بسیاری از مسلمانان را ناراضی کرد، در نهایت به‌عنوان یک موفقیت استراتژیک و حفظ عزت مسلمانان در تاریخ ثبت شد.
نتیجه‌گیری
در نهایت، اصل عزت و تسامح و رابطه آن با نرمش قهرمانانه در سیاست‌های بین‌المللی و مذاکرات سیاسی از دیدگاه اسلام، نشان‌دهنده اهمیت حفظ اصول اخلاقی و دینی در تمام تعاملات است. نرمش قهرمانانه نه‌تنها به‌معنای کوتاه آمدن از اصول نیست، بلکه به‌معنای استفاده از هوش سیاسی و بردباری در مواقعی است که نیاز به دستیابی به اهداف بزرگ‌تر و حفظ عزت کشور وجود دارد. در این راستا، باید به‌طور دائم تعادل میان عزت، تسامح و نرمش قهرمانانه را حفظ کرد تا ضمن دستیابی به اهداف، از هرگونه آسیب به کرامت و هویت ملی جلوگیری شود.
منابع:
قرآن کریم، سوره محمد، آیه 35.
قرآن کریم، سوره آل عمران، آیه 159.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، سخنرانی در خصوص نرمش قهرمانانه.
تاریخ اسلام، صلح حدیبیه.
برگرفته از سخنرانی مقام معظم رهبری در خصوص نرمش قهرمانانه
