وقتی قدرت های اروپایی تکلیف خود را نمی دانند

گروه مقاومت "تنا":: ایران هیچ گاه دیگر پای میز مذاکرات نخواهد نشست و راجع به هیچ موضوع دیگری از جمله مسئله موشکی که آمریکا به دنبال مذاکره در مورد آن است، مذاکره نخواهد کرد، مسئله روشنی است که هم بارها در اظهار نظر مقامات ایرانی بیان شده و هم تحلیل های سیاسی مبتنی بر رفتار ایران، به خوبی نشان دهنده آن است.
پس می توان اینطور تفسیر کرد که خواسته آمریکا برای بازگشت ایران به مذاکره و برجام جدید از دید غربی ها فعلاً امری بسیار بعید محسوب می شود و اکنون مسئله اصلی این است که برجام غیر از آمریکا، طرفین دیگری هم داشته که بر خلاف ایالات متحده دوست دارند هم به تعهدات و امضای خود پایبند باشند و هم از منافع این قرارداد که مدت ها برای تحصیل آن تلاش کرده اند بهره ببرند.

اینکه اروپایی ها در قبال این اقدام آمریکا چه واکنشی خواهند داشت مسئله ای است که باید تحلیل و بررسی شود که البته نگاهی به واکنش های سران کشورهای اروپایی در روزهای اخیر تاحدی نشان دهنده روند حرکت آنها برای حفظ برجام بوده، اما خود این سیاستمداران نیز قبول دارند که در برابر آمریکا کار زیادی نمی توانند پیش ببرند.
این وضعیت اختلافاتی را نیز میان اروپایی ها و آمریکایی ها ایجاد کرده که البته در مواضع دو گروه قابل مشاهده است. اما برخی اظهار نظرهای نیز تناقضاتی را نشان می دهد که از یکسو بیانگر علاقه اروپا به استقلال عمل در برجام و همچنین ورود به بازار اقتصادی ایران و از سوی دیگر نیز جلوگیری از تیره شدن روابط اروپا و آمریکا است.
به عنوان مثال آنگلا مرکل صدراعظم آلمان اعلام کرد که تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا مبنی بر خروج این کشور از توافق هسته‌ای با ایران تاثیری بر روابط فراآتلانتیک نخواهد داشت و باعث از میان رفتن روابط اروپا و آمریکا نمی شود.
در کنار این اظهار نظر صدر اعظم آلمان همچنین اخیراً نیز اعلام کرده که کشورهای اروپایی دیگر نمی توانند به ایالات متحده آمریکا به عنوان پلیس جهان اتکا کنند!
در کنار اظهار نظر آنگلا مرکل، فرانسه نیز تمایل خود به باقی ماندن در توافق هسته ای با ایران را اعلام کرده است. بر اساس گزارشی که راشاتودی داد، ژان ایو لودریان وزیر امور خارجه فرانسه اعلام کرد که پاریس قصد دارد به مشارکت خود در توافق هسته ای با ایران (موسوم به برجام) که همچنان کارآیی دارد، ادامه دهد. وی همچنین با اشاره به اینکه این توافق مانع ظرفیت های تهران برای دستیابی به سلاح هسته ای است ادامه داده است که منفعت ما ایجاب می کند در توافق وین باقی بمانیم و یکی از طرف های آن باقی خواهیم ماند.
 

پیش از این اظهار نظر اما گفتگویی تلفنی میان ترامپ و مکرون صورت گرفته است که در آن مکرون درباره دغدغه‌های خود مبنی بر تاثیر خروج آمریکا از برجام بر وضعیت خاورمیانه سخن گفته است و در مقابل، ترامپ هم بار دیگر ادعای خود مبنی بر لزوم حصول یک توافق جدید درباره ایران را تکرار کرده است.
در این بین کشورهای اروپایی به خوبی می دانند که آمریکایی ها می توانند در برابر پایبندی اروپا به برجام کارشکنی کرده و مانع عملکرد صحیح آن شوند. درواقع همه آنچه اروپایی ها در قبال برجام منتظر بدست آوردن آن هستند، قراردادهای تجاری با بازار ایران است که اگر آمریکا تهدید به تحریم شرکت های اروپایی معامله کننده به ایران بکند، قراردادهای احتمالی از میان خواهد رفت.
در همین رابطه جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید در مصاحبه با شبکه «سی‌اِن‌اِن» اعلام کرد که واشنگتن ممکن است شرکت‌های اروپائی طرف معامله با ایران را مورد تحریم قرار بدهد.
در همین زمینه آنگلا مرکل در جریان سخنرانی در شهر مونستر با اشاره به خروج آمریکا از توافق هسته ای با ایران اظهار داشت که من معتقدم توافق هسته ای ایران به خطر افتاده است. 
وی با بیان اینکه اروپا نباید خود را قوی تر از آنچه که هست نشان دهد، اعتراف کرد که اروپا توان زیادی برای مقابله با آمریکا ندارد!
انگلیس نیز با نگرانی از پایان فعالیت در بازار ایران سعی دارد تکلیف شرکت های اروپایی را در تجارت با ایران روشن کرده و حساب این مبادلات را از برجام جدا کند.
انگلیسی ها با این وجود که ادعا دارند در توافق برجام باقی می مانند و حضور خود را تضمین کنترل فعالیت های هسته ای ایران می دانند، اما برای همین تصمیم نیز به دنبال کسب اجازه از آمریکایی ها هستند.

در همین رابطه ترزا می نخست‌وزیر انگلیس نیز در تماس با ترامپ درباره لزوم بحث پیرامون تاثیر تحریم‌های آمریکا بر شرکت‌های اروپایی طرف قرارداد با ایران، تاکید کرد.
سخنگوی دفتر نخست وزیری انگلیس در همین رابطه به ترامپ گفته است که طرفین اروپایی به برجام به عنوان راهی برای تضمین عدم دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای، پایبند می‌مانند.
در مجموع در مسئله خروج آمریکا از برجام، اروپایی ها نشان دادند که برای توافقی که خود را جلودار ایجاد و امضای آن می دانستند هیچ اراده ای نداشته و حتی در مورد امضای خود پای این قراردادها نیز نمی توانند تضمینی بدون نظر آمریکا بدهند.
اروپایی ها در حالی که سعی دارند هم منفعت های خود در قبال تجارت با ایران را حفظ کنند و هم نشان دهند که می توانند مستقل رفتار کنند و تصمیم بگیرند، اما در واقعیت در موضع گیری های خود نیز به تماس های تلفنی و اخذ تأیید وی استناد می کنند.
در مجموع رفتارهای متناقض و آشفتگی نظرات اروپایی ها در مورد برجام می توان چنین نتیجه گرفت که با توجه به خروج آمریکا از این توافق و شروطی که به هیچ عنوان نمی تواند مورد تأیید ایران قرار گیرد، اروپایی ها هم بهتر است از اکنون خود را غیر متعهد به برجام بدانند و اساساً هیچ قول و نظری از سوی آنها در مورد این توافق قابل اتکا نخواهد بود.


فرشاد گلزاری