بررسی جایگاه والای زن در تفکر امام خمینی(ره)

به گزارش حوزه بین الملل خبرگزاری تقریب، وبینار «خانواده در اندیشه امام خمینی(ره)» ۱۶ خرداد ماه در بیروت با پیام دکتر زهرا مصطفوی دخت گرامی امام برگزار شد. این نشست مجازی به مناسبت سی‌ویکمین سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) و از ساعت ۱۶:۳۰ به وقت تهران از طریق نرم‌افزار زوم آغاز شد و بانوان مسلمانی از کویت، لبنان، ایران و الجزایر ، عراق ، سوریه و...به صورت مجازی در این نشست حضور داشتند و سخنرانی کردند.

عباس خامه‌یار، رایزن فرهنگی ایران در لبنان، یکی از سخنرانان این وبینار بود که سخنان وی در ادامه می آید؛

این سخن امام خمینی که «از دامن زن مرد به معراج می‌رود» بهترین جمله‌ای است که می‌توان از آن دیدگاه وی را درباره نقش زن و اهمیت تربیت در جامعه برداشت کرد. ما تصویری از زن را در دوران جاهلیت قدیم دیدیم که چیزی غیر از حقارت برای این انسان و نگاهی پست نیست. همچنین تصویری از زن را در دوران جدید دیدیم و در الگوی غربی استعماری و پس از آن در لیبرالیسم، دیدگاهی را دست‌کم شبیه همان دیدگاه جاهلیت، تحقیر زن و اهانت به کرامتی که خداوند به او عنایت کرده است شاهد بوده‌ایم.
اگر آغاز نهضت و اصلاحات را در نگاه علما و دانشمندانی مانند شهید مرتضی مطهری و علی شریعتی ببینیم و از دریچه نگاه آنها به زن مسلمان‌ فاطمه‌گونه بنگریم،‌ شاهد قیام بزرگی خواهیم بود که پس از انقلاب امام خمینی طی چند دهه پیش روی داد.

ضرورت زدودن غبار از اعتقادات پوسیده

زن ایرانی قابلیت‌های خود را در میادین علم،‌ عمل، هنر و فقه در کنار نقش اصلی خود، تربیت فرزند، نشان داده است. دیدگاه امام خمینی درباره بسیاری از افراد دیگر درباره زن، که مشارکت آنان با مردان در همه میادین را به دلیل وجود برخی موانع یا از باب حیا جایز نمی‌دانند، متفاوت است.
امام نظر خود را ارائه داد و پرده فهم نادرست از اسلام را از میان برداشت و فرمود: «از دامن زن، مرد به معراج می‌رود.» جمهوری اسلامی ایران نیز ثمره این عبارت و فلسفه‌ای را که عدالت، گذشت و اسلام بیان می‌کند برداشت کرد و درک آن، تأمل و زدودن غبار از اعتقادات پوسیده را می‌طلبد. این همان دیدگاهی است که امام خامنه‌ای در حرکت خود ادامه داده‌اند و آن را تکمیل و بارها زنان را برای به دست آوردن مهمترین مناصب سیاسی، نظامی و قضایی تشویق کردند. زنان پس از پیروزی انقلاب بسیاری از حقوق از دست رفته خود را در طول دوران‌های مختلف پس گرفتند و به این ترتیب صلابت را به بنیان خانواده با محوریت مادر بازگرداندند.
بذر اصلاح نسل‌ها در جوامع از خودسازی حاکم، روحانی و فقیه آغاز می‌شود و بر همین اساس ملت نیز دنباله‌رو آن حاکم، روحانی و فقیه خواهد بود.

محبت به اعضای خانواده

زهرا مصطفوی، دختر بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران پیامی برای وبینار «خانواده در اندیشه امام خمینی(ره)» فرستادند که توسط خانم فرح تهرانی قراءت شد كه بخشی از آن در ادامه ارائه می شود؛

جایگاه خانواده در نگاه حضرت امام با تمام مشغله و مبارزاتی که داشتند چه قبل از انقلاب زمانی که در تبعید بودند و چه پس از انقلاب که زمام امور را در دست داشتند، در اولویت کاری ایشان بود. از نظر من، امام به عنوان رهبر یک نهضت انقلابی و ایدئولوژیک، انسانی استثنایی در سه محور نظم در امور، مرتب بودن و مهربانی کردن به اعضای خانواده محسوب می‌شدند و این سه ویژگی تقریباً در همه ابعاد زندگی شخصی ایشان ساری و جاری بود.
درباره نظم رفتاری، امام روزی سه بار و هر بار ۲۰ دقیقه در حیات منزل پیاده‌روی می‌کردند. همه فرزندان می‌دانستند که این سه بار چه زمانی است و بنابراین برای دیدار با امام و طرح سؤال به ایشان نزدیک می‌شدیم.

احترام به مادر

امام در طول زندگی زمان‌های مشخصی را برای سپری کردن با خانواده به ویژه مادر اختصاص می‌دادند. امام عقیده نداشتند که اول مطالعه کنند، بعد به همسرشان توجه داشته باشند. توجه به همسر همواره در اولویت برنامه‌های امام در خانه بود. از نکات بسیار برجسته امام، توجه و احترام ویژه ایشان به مرحوم مادرمان بود. امام دائم به اعضای خانواده القا می‌کردند که باید شأن و احترام کامل خانم را حفظ کنیم و به حرفشان گوش کنیم. این امر طوری در خانواده ما جا افتاد که حتی پس از ارتحال ایشان همه نوه‌ها به همان شیوه به مادرمان احترام می‌گذاشتند. امام خیلی مقید بودند که مادرمان باید در خانه خانمی کند چون معتقد بود با همسر باید همان گونه رفتار کرد که در خانه پدری از منزلت برخوردار بود.
امام در رعایت نظافت شخصی و جمعی و پوشیدن لباس‌های مرتب و تمیز بسیار مداومت داشتند. پس از انقلاب به واسطه تعدد دیدارهایی که با مسئولان و مردم در حسینیه داشتند، مرتب لباس‌های خود را عوض می‌کردند تا مبادا باعث آزردگی خاطر مهمانان شود. امام علاوه بر توجه به همسر و فرزندان خود به کسانی که برای کمک به مادرمان در منزل کار می‌کردند نیز توجه داشتند و شخصاً به دیدار آنها رفته و از احوالشان جویا می‌شدند.

جایگاه والای زن در تفکر امام(ره)

دلال عباس، استاد لبنانی زبان و ادبیات فارسی نیز در وبینار «خانواده در اندیشه امام خمینی(ره)» به ایراد سخن پرداخت. متن سخنان وی به شرح زیر است؛

امام خمینی(ره) نه تنها زندگی زن مسلمان را، بلکه تمام مفاهیم و اندیشه‌ها و اعتقادات بشریت را تغییر داد. زن واژه‌ای از واژه‌های پروژه فکری و اجتهادی ایشان به شمار می‌رود. ایشان کشور ایران که ضعیف و وابسته به غرب بود را در آغاز به تنهایی در مقابله با استکبار جهانی قرار داد، اما این کشور هم اکنون کانونی برای تمام آزادگان جهان شده است.
این امری قطعی بوده و من نیز درباره وضعیت زنان نه تنها در ایران، بلکه در دوران جاهلیت و در دوره حضور اسلام در اندلس تحقیق کرده‌ام. درباره وضعیت زن اندلسی سخن گفته‌ام که چرا اعراب حقوق زنان را به آنها نمی‌دادند، زیرا آنها اسلام را به زیر بردند یعنی باورهای جاهلی خود را که بر آن اجماع داشتند بر اسلام تحمیل کردند و تسلیم و مسلمان نشدند؛ یعنی اسلام را به صورت عملی اجرا نکردند.
ما دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی را نیز در بیروت، دمشق یا قاهره درک کردیم. در تمام این شهرهای بزرگ، هر زنی که تنها مدرک ابتدایی داشت و درس خوانده بود نمی‌توانست روسری بر سر کند، یعنی نمی‌توانست سرش را بپوشاند؛ چرا که حجاب یا پوشش سر و یا لباس پوشیده و محترم نشانه عقب‌ماندگی به شمار می‌رفت. یعنی زمانی که ما به دانشگاه می‌رفتیم، می‌گفتیم یا دانشگاه یا پوشش سر، چرا که روسری نشانه روستایی بودن، عقب‌ماندگی و بی‌سواد بودن بود.
در حال حاضر زن ایرانی الگویی است که می‌توان به وی اقتدا کرد. اهمیت آنچه امام خمینی فرموده است، همانند سخنان دیگر علمای دین نیست. ایشان نظریه‌ و الگویی را ارائه و آن را عملی کردند.
یکی از روزنامه‌های اتریشی مقاله‌ای با عنوان «زن ایرانی از نگاه زن غیرایرانی» در اواخر سال ۲۰۰۰ میلادی نوشت که این گونه بود: غرب همچنان بیست سال است که می‌نویسد حجاب فشاری روی زن ایرانی است، یعنی بیست سال پس از پیروزی انقلاب؛ در حالی که ما فراموش کرده‌ایم که زن ایرانی از تمام حقوق کامل خود بهره‌مند است. زن ایرانی در مقایسه با دیگر زنان کشورهای اسلامی از آزادی‌های بیشتری برخوردار است. می‌تواند در بسیاری از مشاغل اداری یا نمایندگی پارلمان فعالیت کند. زنان ایرانی امیدوار هستند که مجلس آینده آزادی‌های بیشتری به آنها بدهد.
این روزنامه در ادامه می‌نویسد که قوانین اداری زمینه فرصت‌های شغلی بسیاری را برای زنان ایرانی ایجاد کرده و از زمانی که قوانین دینی بر ایران حاکم شده‌اند، پدران و همسران به فرزندان و زنان خود اجازه فعالیت و کار می‌دهند. این روزنامه می‌نویسد: زنان در جهان به خوبی دریافته‌اند که الگوی غربی زن، شکست خورده است.

زندگی در چارچوب دیدگاه سیاسی و عقیدتی

امیره برغل،‌ پژوهشگر و مدير مركز مشاوره خانواده «سكن» از لبنان، دیگر سخنرانی این وبینار بود. سخنان وی در ادامه آمده است؛

امام به خانواده با دید طرحی دیگر نمی‌نگریستند، بلکه خانواده را درون همان طرح الهی بزرگ خود می‌نگریستند. همان گونه که امام می‌گوید، اتفاق اصلی برای تمام ادیان آسمانی و به ویژه اسلام به عنوان خاتم ادیان آسمانی، همان برپایی عدالت میان بشریت است و این عدالت محقق نخواهد شد، جز با تربیت خاص انسان.
در این باره امام سخنان بسیاری دارند، اما تنها یکی از متون صحیفه امام در جلد چهارم، صفحات ۳۲۴ تا ۳۲۵ را مطرح می‌کنم: «اسلام، دین همه است؛ به این معنا که برای تربیت تمام بشریت متناسب با تصویری که از عدالت دارد آمده است، به نحوی که انسانی بر دیگری حتی به اندازه سر انگشتی تجاوز نکند. انسانی بر فرزند خود و یا همسرش و یا همسری بر شوهرش و یا برادری بر برادر دیگرش و دوستانی نسبت به یکدیگر تجاوز نکنند».
در آغاز پیروزی انقلاب اسلامی، دیدارهایی با بانوان مسئولی که این جنبش زنان را در جمهوری اسلامی ایران هدایت می‌کردند، داشتیم. آنها به صورت مستقیم برخی از این خاطرات و گوشه‌هایی از زندگی امام راحل را برایمان بیان کردند. من نیز می‌توانم به طور خلاصه این عناوین بزرگ را درباره زندگی خانوادگی امام در پنج اصلی که امام در تعامل با همسر و فرزندانشان بر آنها تکیه داشت، بیان کنم.

پایبندی به حقوق افراد خانواده

اصل نخست؛ با توجه به آنچه سخنرانان پیش از من نیز بیان کردند و با توجه به اصلی که حضرت امام بر آن تکیه داشتند، همان حکم الهی و احترام به حقوق و واجباتی است که اسلام بر همسر، شوهر، پدر و مادر در خانواده واجب کرده است. اینکه رفتار نیکو در معاشرت بر پایه تسامح و دوری از جر و بحث و ایجاد قید و بند بدون توجیه میان زن و شوهر وجود داشته باشد و این مسئله‌ای بسیار مهم و بسیار والا مرتبه است. اصل دیگر، همان رعایت احترام است؛ احترام گذاشتن مسئله‌ای اساسی است. امام بر احترام فرزندان به والدین تأکید و اصرار داشتند. احترام مادر را مقدم بر هر چیز می‌دانستند و آن را قاعده اصلی در خانه بر می‌شمردند.
زن نقشی محوری در عملیات تربیت خانواده دارد. امام می‌فرمایند: زن سازنده نسل‌هاست و هر میزان از صفات و خصال نیکو را دارا باشد، همان‌ها را به فرزندان منتقل خواهد کرد. این به آن معنا نیست که پدر نقشی در عملیات تربیتی ندارد. چنین تصوری اشتباه بزرگی است که بخواهند نقش پدر را در عملیات تربیتی کم‌رنگ جلوه دهند.
امام در عملیات تربیتی دو نقش بسیار مهم ایفا می‌کردند. نقش اول همان لطف و محبت و ملاطفت با فرزندان است، اما دومین نقش مهم امام، محافظت از حدود شرعی بود. امام وقتی می‌دیدند که یکی از فرزندان حدود شرعی و واجبات را رعایت نمی‌کند، به شدت عصبانی می‌شدند، اما انجام مستحبات را به میزان همت و تلاش آنها واگذار کرده بود. ایشان قاطع بودند، اما همان‌گونه که اسلام سفارش کرده است، قاطعیتی همراه با نرمش. بنابراین قاطعیت نقش پدر بوده که مادر نمی‌تواند این‌گونه باشد.

فقیهی که سیاستمدار بود

ایمان شمس‌الدین، نویسنده و پژوهشگر مسائل دینی و سیاسی از کویت نیز در این وبینار به ایراد سخن پرداخت. متن این سخنرانی در زیر آمده است؛

امام خمینی(ره) مردی فقیه و اصولی بودند، پیش از آن که بخواهد سیاستمدار باشد. چرا که اگر فرزند حوزه نبود نمی‌توانست طرح دولت و قیام کشور را طراحی کند. وی براساس متون دینی و بصیرت عقل نسبت به درک نقش‌ها و وظایف در سطح مملکت و در تمام ابعاد سیاسی آن حرکت می‌کرد. همچنین ایشان وظایف تمام اعضای با تجربه جامعه را در ساختن آن و تأثیرش را بر بنیه فکری و اجتماعی و تعامل با آن را می‌دانست. این اضافه بر نگاه عمیق ایشان در فهم نقاط قوت و ضعف و خلأهایی بود که باید پر کرد تا بتواند راه را بر دزدان اندیشه و هویت ببندد. از زوایایی که امام از طریق تجربه چه فقه و اصول و چه مبارزات سیاسی مورد توجه قرار داشت، مسئله وظایف زنان و نقش محوری و مؤثر آنها در ساختن کشور و جامعه بود.
البته امام خمینی(ره) در دوران خودش نسبت به دیگران متمایز بود، چرا که همچنان همان گونه که می‌دانیم، در حوزه‌های دینی، نگاهی سنتی ـ فقهی نسبت به زن حاکم بود. امام با خارج شدن از این فضا و نگاه سنتی در قبال وظایف زن، خود را متمایز کرد. وی در دهه پنجاه قرن گذشته میلادی بحث و گفت‌وگو پیرامون این مسئله مهم را آغاز کرد که همان بحران بیداری زنان مسلمان و نحوه و چگونگی باز گرداندن هویت، توانایی‌ها و قابلیت‌های وی بود.
وی اصطلاح سیاست را از دیدگاه اسلامی بیان می‌کند. نظر ایشان، نوعی از رهبری جامعه سیاسی است و از طریق تکیه بر افرادی که شرایط معین و خاصی را دارا هستند و دارای اهداف، اصول، ارزش‌ها و اصول اسلامی که در خدمت منافع اجتماعی است صورت می‌گیرد.
بنابراین وی به اندیشه سیاسی، هویتی اسلامی بخشید و ارکان جامعه را تقویت کرد. این مفهوم با اصطلاح امامت مترادف بوده و بیانی دیگر برای سیاست به شمار می‌رود که بر پایه معرفت جمعی و ارتباط افراد در سرنوشتی مشترک با یکدیگر بنا می‌شود. همچنین اصطلاح جامعه، مترادف با اصطلاح امت است.

حقوق زنان
البته روش امام راحل با دیگر روش‌های ساری و جاری طرف‌های مختلف اسلامی در خارج ایران متفاوت است؛ ما گفتیم که امام خمینی(ره) در یک محیط سنتی وارد شد که به زن از نگاه سنتی و فقهی می‌نگریست که نقشی را برای وی در مؤسسات جامعه متصور نمی‌شدند و تنها در چارچوب تنگ خانواده او را محصور کرده بودند. این از نظر بُعد نخست، اما بُعد دوم که در دوران امام خمینی یا جهت دومی که در دوران امام خمینی بود و خلاف جریان به شمار می‌رفت این بود که از نگاه اسلام برای زنان نقش قائل بود. اسلام حقوقی را برای زنان معرفی کرد، اما این حقوق و این گفتارها در عمل پیاده نشده و بیان نیز نشده‌ بودند.
امام خمینی با مطرح کردن شعار حقوق زنان و نقش آنها نشان داد که این حرف تنها شعار نیست. در حوزه فعالیت سیاسی نیز فرمودند: اسلام از چهارده قرن پیش به زن حقوقش را داده و تفاوتی میان مرد و زن قائل نیست؛ زن در غرب وارد فعالیت سیاسی نشده است،‌ مگر پس از گذشت ۱۴۰ سال از صدور قانون اول سال ۱۷۸۰ میلادی معروف به قانون ماساچوست.
در آن قانون جامعه سیاسی را عبارت از تجمع اختیاری افراد معرفی کرد و نوعی قرارداد اجتماعی میان شهروندان و جامعه بوده که با هدف منفعت عمومی منعقد می‌شود. اما مبارزات زنان حدود ۱۴۰ سال ادامه یافت تا سال ۱۹۲۰ میلادی که به زنان اجازه شرکت در انتخابات سیاسی داده شد. در صورتی که امام اثبات می‌کند که اسلام حقوق زنان را از چهارده قرن پیش به آنها داده است و اثبات کرد که در حد شعار نبود، بلکه ایشان از همان آغاز انقلاب تاکنون آن را به دیدگاهی عملی تبدیل کردند.

امام خمینی مسئله زنان را یک مسئله مرکب معرفی کرد که هر دو مسئولیت نخبگان و جامعه درباره وضعیت زنان را درآمیخت.
برخی به امام ایراد گرفتند که نظرات ایشان از نظر فقهی دوگانگی ایجاد می‌کند، از طرفی خروج زن را تحریم و در زمان شاه به آن رأی داد، اما از سوی دیگر پس از پیروزی انقلاب اسلامی به او اجازه خروج از منزل را داد. البته در آن زمان تحریم امام نوعی تحریم سیاسی بود، به دلیل آن که تعداد زنان بیش از مردان بود و می‌خواست مشروعیت حکومت شاه را از بین ببرد؛ چرا که حکومتی غیرشرعی بود و در نتیجه زن حق مشارکت در حکومتی که لیبرالیسم و سکولاریسم را بر زنان تحمیل می‌کند، ندارد. بنابراین تحریم ایشان تحریمی فقهی نبود، بلکه تحریم با ابعاد سیاسی و فقهی بود.
زنان ایرانی حضور تأثیرگذاری در جنبش‌های اجتماعی سیاسی پیش از انقلاب داشتند؛ شامل مشارکت در تظاهرات و ایستادگی در برابر گلوله‌ها، شهادت هزاران زن و کودک در روز هفده شهریور، حضور در راهپیمایی نهم و دهم محرم سال ۱۹۷۸ میلادی و نقش فعال و مثبت در موفقیت انقلاب.

جمع اصالت و روزآمد بودن

بتول مشکین فام دیگر سخنران این وبینار بود. سخنان وی به شرح زیر است؛

پیرامون زن و حقوق زن از نگاه امام خمینی(ره) در چهار محور سخن خواهم گفت؛ ابزار تحول و فضایی که جامعه ایران و به طور خاص زن در آن می‌زیست و چگونه امام واقعیت جامعه و روند حرکت زن ایرانی را تغییر داد. زن از نگاه امام و زن به صورت کلی، مسئولیت‌های زن از دیدگاه امام خمینی و حقوق زن در سخنان امام خمینی(ره).
امام میان اصیل بودن و به روز بودن جمع کرد و سنت‌های پوسیده را که به دین ربطی نداشتند و نیز تحجری که جامعه به اسم دین داشت را کنار زد. پس از آن جامعه و به ویژه بانوان را از افتادن در دامان تمدن غربی بر حذر داشت. بنابراین امام میان اصالت و به روز بودن جمع کرد و تحجرگرایی را دور انداخت و از افتادن در دامان تمدن دروغین غربی هشدار داد. همچنین از ابزارهای تحول نزد امام این بود که هویت انسانی اسلامی را به زنان و امت باز گرداند و زن را از نو احیا کرد و روح اعتماد به خود و گرایش به اسلام ناب محمدی را منتشر کرد.

وی زن را به مشارکت فعال و سازنده در تصمیم‌گیری‌های کلان تشویق کرد و البته با رعایت پایبندی به واجباتی که اسلام مانند حجاب، عفت و پاکدامنی دستور داده است، بارها بر نقش زن در خانواده و تربیت خانوادگی و به ویژه نقش مادری وی تأکید کرد. بنابراین زن را به مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها ضمن رعایت چارچوب اسلامی و موازین شرعی تشویق کرد و سرانجام الگویی مانند حضرت زهرا(س) را معرفی کرد.
همچنین ایشان می‌گفت: زن منشأ سعادت و شقاوت بشر است؛ یعنی اساس تمام خیرات. هیچ رهبری از رهبران بشریت از سیاستمداران گرفته تا غیر از آنان را نمی‌بینیم که درباره زن این گونه سخن بگوید. وی می‌گفت: ساختن آینده ملت‌ها و پیشرفت آنها به زن باز می‌گردد. همچنین درباره زن می‌گوید: امور ملت‌ها وابسته به زن است و امت‌ها تمام ارزش‌ها و الگوها را توسط وی به دست می‌آورند. بنابراین آینده ملت‌ها به وجود زنان وابسته است و آنچه را که ملت‌ها از ارزش‌ها و الگوها می‌خواهند به وجود زن باز می‌گردد.
امام می‌گفت: بر زن واجب است که آموزش ببیند، آموزش دهد، فرهیخته شود و فرهیخته کند و همان گونه که قبلاً گفتیم انسان‌ساز باشد. وی می‌تواند از اسلام به عنوان ارزشمندترین و گرانبهاترین چیزها با اندیشه، مال و جان خود دفاع کند. همچنین امام بر فراگیری فنون نظامی توسط زنان تأکید می‌کرد؛ چرا که دشمن در کمین است و زن باید در صورت اقتضای ضرورت به جهاد برود و از اسلام دفاع کند.

امام خمینی(ره)؛ احیاگر اسلام ناب در جامعه طاغوت‌زده

باسمه زین‌الدین، شاعر و استاد دانشگاه لبنان و عضو اتحادیه نویسندگان نیز سخنان خود را بدین شرح ایراد کرد:

ابتدا از رایزنی و جناب رایزن محترم به دلیل برگزاری این نشست مهم تشکر می‌کنم، به‌ویژه آن که پیرامون ژرفای شخصیت بزرگان جهان سخن می‌گوید و نه تنها بزرگان ایران. باید بگویم شخصیت امام خمینی(ره) شخصیتی بزرگ بوده و بزرگان از نگاه ما هیچ گاه نمی‌میرند؛ همان گونه که برای بزرگان پایانی در نظر گرفته نمی‌شود، به این معنا که تلاش و خدمات و راهی که ایشان پیمود، باعث نخواهد شد این شخصیت از حافظه‌ها پاک شود. ایشان مطالعه یا توجهی به امری خاص بدون در نظر گرفتن امور دیگر نداشتند. به رغم آن که زندگی امام آکنده از طوفا‌ن‌ها و موضع‌گیری‌هایی بود که برخی جرئت بیان آن را ندارند؛ اما امام موضع‌گیری‌های شجاعانه و مهمی را اتخاذ می‌کرد.
همچنین امام خمینی برای رسیدن به منصب تلاش نمی‌کرد و این دلیلی بر عدم تعلق امام خمینی(ره) به دنیا بود. تعلق همیشگی او به معشوق همیشگی‌اش بود، لذا امام در این عشق الهی محو شده بود، در عالم خاص خود فرو رفته بود و انعکاس آن عالم در رفتارش، گفتارش و حرکتش جلوه‌گر شده بود که همگی مملو از برکات و خیرات بود.
امام خمینی قدّس سرّه الشریف، به جزئیات و لطایف زندگی توجه داشت، زیرا بر این باور بود که این جزئیات به اجزای بزرگتری منتهی خواهند شد. امام راحل مظاهر فریبکاری بسیاری را آشکار کرد؛ و سخنان ایشان به انقلابی انجامید و حرکتی را از نو برای مبارزه ایجاد کرد.
امام توانست بیداری ایجاد کند، که اصل در حرکت و جنبشی است و همین امر باعث بیداری شد، آن هم با سخنی صادقانه و پخته که برخاسته از جان و از عمق تجربه، ایمان و بهره‌گیری از واقعیت‌های موجود زندگی بود. در خصوص موضوع زن، توجه امام به او، توجهی گذرا نبود، و نه از این بُعد که زن، ضعیف است و قصد تقویت او را دارد؛ بلکه بر این باور بود که اگر زن، کتابی بخواند، تمام جامعه آن کتاب را خواهد خواند، چرا که می دانست زن نقشی قدرتمند در تغییر ظاهر جامعه را در جهت اصلاحی دارد که می‌تواند آثار و اثری مهم بر جای بگذارد.
امام گویی نگاهش به انسان بود و به مرد به عنوان جنس مرد و یا به زن به عنوان جنس زن نگاه نمی‌کرد. همان گونه که اشاره شد، ایشان از قرآن کریم برداشت کرده بود، آیه‌ای که می‌فرماید: «لا الشمس ينبغي لها أن تدرك القمر ولا الليل سابق النهار وكل في فلك يسبحون: نه خورشید می‌تواند ماه را دریابد و نه شب می‌تواند از روز پیشی بگیرد، و هر کدام در حلقه‌ای شناور هستند»(یس/۴۰). وقتی انسان از نگاه امام خمینی(ره) به نقش طبیعی خود عمل کند، به گمانم وارد محدوده نقش دیگران نخواهد شد. لذا انسان مورد هدف امام قدس سره بود، و انسان از محدوده زمان و مکان فراتر رفته است، و امام رضوان الله تعالی علیه از محدوده تمام دوران‌ها فراتر رفته و در اندیشه‌اش محدودیت را نمی‌پذیرفت، ایشان را نمی‌توانیم در زمان و یا مکانی محدود کنیم و حتی تا به امروز، این را در گفتار، کردار و مواضعش می‌بینیم. ما امروز به او نیاز داریم، چرا که ایشان برای هر لحظه ما مکتبی هستند.
امام معادله دشوار «جان سخن و رفتار صادقانه»، را محقق ساخت. این معادله را تنها انبیا و پیامبران محقق می‌سازند. همچنین امام توانست آرزوی انبیا را در برپایی دولت اسلامی محقق کند. می‌گوییم امروز شاه کجاست؟ شاه در موزه‌هاست، در خانه‌ها و گنجینه‌هایش است. حال می‌پرسیم امام کجاست؟ او در دل‌های ما و وجدان و سخنان ما جای دارد. یکی را به کناری گذاشتیم و دیگری را اسوه و الگو قرار دادیم. این همان اهمیت امام است که باعث می‌شود که هرگز نمیرد و از نظرها پنهان نشود. او بود که ایمان داشت کره زمین بر شاخ آمریکا قرار ندارد، بلکه بر دوش مستضعفان قرار دارد و این زمین را همین مستضعفان به ارث خواهند برد.
بنابراین ایمان مطلق او به خداوند متعال و عشق و فنای او در این نگاه، باعث شده بود تا الگوی ایشان امام حسین(ع) باشد. ما به عنوان اساتید دانشگاه و مربیان و افرادی که مسئولیت داریم خطاب به امام راحل می‌گوییم چشمتان روشن؛ چراکه سخنان، رفتارها و مکتب بزرگی که ایجاد کردید، به لطف سلاله پاک انقلاب، رهبر مقاومت اسلامی لبنان، سیدحسن نصرالله، تا نسل‌های آینده ادامه خواهد داشت.
می‌خواهم از برادران در رایزنی فرهنگی و نیز در جمهوری اسلامی و تمام دوستداران امام بپرسم که ما از این اندیشه بزرگ چه توشه‌ای برداشتیم؟ و چگونه می‌توانیم راهی را که امام آغاز کرد، تکمیل کنیم؟ و آیا فقط امام خمینی(ره) را در سالروزش یاد می‌کنیم؟ یا این که همیشه و به عنوان واجبی همانند نماز باید از او یاد کنیم؟ چرا که اوست که اسلام را احیاء و این دین مبین را در جامعه طاغوت‌زده زنده کرد.

در امام خمینی(ره) ذوب شوید

زهره بدرالدین، مدیر سابق مرکز آموزشی سیده الزهراء و استاد حوزه در لبنان نیز دیگر سخنران این وبینار بود که متن سخنان او بدین شرح است:

سلام علیکم؛ از جناب رایزن دکتر خامه‌یار و تمامی شرکت‌کنندگان و حاضران ارجمند تشکر می‌کنم و درود می‌فرستم به روح امام روح‌الله خمینی که ما را همیشه کنار یکدیگر جمع کرده و می‌کند. این عبارتی است که شهید صدر رحمت الله علیه درباره امام خمینی(ره) گفت، و تمام پروژه امام خمینی رحمت الله علیه را در خود جمع می‌کند: «در امام ذوب شوید همان گونه که او در اسلام ذوب شد». این سخن بیشتر مرتبط با اهداف، اصول و بنیان‌ها بوده و به همان اندازه به صفات ذاتی، شخصیتی، علمی و ابعاد معنوی شخص بوده که به خداوند متعال و سیره اهل بیت علیهم السلام او را متصل می‌کند. و همین امر در موفقیت طرح الهی ایشان سهیم بوده است و باعث شد تا از این طرح، مکتبی دائمی ایجاد شود که نسل‌ها از آن پیروی کنند.
جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر، به مثابه ـ‌ یا بهتر بگویم ـ امام خمینی آن را مانند چشمه‌ای از آب گوارا قرار داد که هر که از آن بنوشد، سیراب شده و اطرافیان خود را نیز سیراب خواهد کرد. این چشمه مخصوص تنها کسانی نیست که در انقلاب حضور داشتند، و مخصوص تنها کسانی نیست که به جمهوری اسلامی ایران رفتند، بلکه برای تمام نسل‌ها و تمام انسان‌هایی است که این طرح را شنیده و از آن درس گرفته باشند. آری این پروژه الهی که امام خمینی(ره) آن را آورد برای تمام مناطق جغرافیایی بود. لذا شاهدیم که امام بر تأسیس دولت اسلامی تأکید داشتند و یکی از مهمترین ارکان دولت اسلامی وجود زنان در حکومت اسلامی است. و اگر زنان نبودند حکومت موفق نخواهد بود، همان گونه که امام در بسیاری از عبارت‌های خود که از حاضران شنیدیم این امر را بیان کرده‌اند.
زن مربی انسان است؛ و امام تنها بر زن تأکید نکرده بلکه بر خانواده نیز تأکید داشتند. خانواده هسته جامعه را تشکیل می‌دهد؛ بنابراین زن و خانواده را از اولویت‌های این پروژه الهی قرار دادند. نخستین اقدامی که امام انجام دادند دادن اعتماد به نفس به بانوان و توانمندی‌های آنان بود. ایشان به او ایمان داشت و از نظر علمی و عملی به زنان باور داشت و اجازه حرکت به آنها داد اما در محدوده حجاب و عفت و حدود اسلامی. آری به او اعتماد به نفس داد و اجازه داد تا در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و غیره حاضر شود. اما به شرطی که از حساب خانواده، منزل و فرزندان خرج نکند. لذا در بسیاری از سخنانش تأکید کرده و می‌فرمودند که مادر بودن، یک شرافت است و در سخنی بسیار ظریف فرمودند: یک شب بیدار ماندن مادر به خاطر فرزندش معادل سالها تلاش و سختی پدر متعهد است. و نگاه محبت‌آمیز و لطفی که مادر دارد از تجلی رحمت و رأفت خداوند متعال است. همچنین امام، مادر را مکتبی علمی ایمانی بر شمردند و آن را نقشی بسیار بزرگ می‌دانستند چرا که فردی غیر از مادر نمی‌تواند چنین کاری کند. از این سخنان در می‌یابیم که نقش مادر هرگز نقشی ثانوی نیست، نه در انقلاب اسلامی و نه در خارج از جمهوری اسلامی. آری، کاری بزرگ انجام می‌دهد و لذا اولویت را به او داد و در حرکت خود به سمت پیروزی جمهوری اسلامی او را در صدر قرار داد.
این نگاه جدیدی که افق‌های بسیاری را به روی زن و خانواده گشوده است در تداوم و بقای جمهوری اسلامی ایران سهیم بود. زن مربی انسان تلاشگر یا مقاوم و یا انسان معمولی است. بنابراین ایشان بر زن و خانواده و نقش این دو تأکید کردند و با انعکاس روایات و آیات شریفه در سخنان خود که در قلب انسان می‌نشیند، او را سیراب و انگیزه‌ای برای تداوم خانواده می‌داند.
این سخنان را هر زمان که فردی بشنود، آنها را جدید می‌یابد، زیرا با نیازهای روز او منسجم است. آری نقطه‌ای اساسی است که از محذوده مرزهای جغرافیایی فراتر رفته است تا به تمام جهان اسلام برسد. لذا شاهدیم که هر زنی در هر یک از کشورهای جهان اسلام با شنیدن این سخنان از اندیشه‌های مکتب خمینی بهره می‌برد. بنابراین حرکتی است برای هر کس که در پی معرفت یا تفقه باشد یا قصد تربیت نسل‌ها را داشته باشد و خواهان استفاده از حقوق خود در هر سطح و در هر عرصه که باشد.
این برگرفته از همان مکتب خمینی و روش اسلام ناب محمدی است.
ما امروز به عنوان زنانی که در جهان اسلام و جهان عرب، چه مسلمان و چه غیر مسلمان حضور داریم، سخن می‌گوئیم؛‌ امروز خارج از ایران، زن ایرانی را الگویی برای تمام زنان جهان می‌دانیم و این امر به او شرافت یا امتیازی را نمی‌بخشد بلکه مسئولیتش را در قبال خودش و زنان خارج از ایران بالاتر می‌برد.
ای زنان ایران، هر زنی در جهان به تو به عنوان الگو می‌نگرد و ما نیز هویتمان را از هویت زنان ایرانی می‌یابیم، تا زمانی که بر روش امام خمینی(ره) باشند، پیرو آنها خواهیم بود. بنابراین مسئولیتی بر عهده زن ایرانی است که مورد الگو قرار می‌گیرد و باید از این نعمت و این مکتب و این میراث الهی محافظت کند تا نه تنها دست زنان این دوران بلکه تمام نسلها تا ظهور حضرت امام مهدی(عج) برسد. از همگی تشکر می‌کنم. والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته.

پایان‌بخش این وبینار نقطه‌نظرات سخنرانان و دیگر مشارکت کنندگان در وبینار بود که در ادامه از نظر می‌گذرد:

امیره برغل:
طرح امام خمینی طرحی انسانی است، و سخن گفتن از به حاشیه راندن زنان و یا مردان، نتیجه فرهنگ غربی است، اما پروژه ما، پروژه انسان است چه زن و چه مرد.

د. دلال عباس:
در خصوص آمریکا باید بگویم که امام خمینی در سال ۱۹۷۹م زمانی که دانشجویان سفارت آمریکا را تسخیر و اعضای آن را گروگان گرفتند، پیامی را برای این دانشجویان ارسال نمودند تا به زنان و سیاه پوستانی که جاسوس نبودند از طریق وزارت خارجه نسبت به اخراج فوری آنها از کشور اقدام کنند. در آن زمان فرمودند: زنان در اسلام جایگاه خاصی دارند، و سیاه پوستان نیز مورد ظلم قرار گرفتنه اند و در آمریکا گرفتار نژاد پرستی شده اند و شاید مجبور به آمدن به ایران شده اند، لذا شایسته است که در مجازات آنها تخفیفی صورت گیرد و به همین دلیل بنا بر تعالیم اسلامی چنین کاری انجام دادیم.

شرکت کننده ای از استرالیا:
ما هر آن چه که امروز داریم از این شخصیت بزرگ است، و هر لحظه ای اسلامی که در جهان و جهان عرب و دنیای اسلام وجود دارد همه اش از این عالم جلیل القدر امام خمینی ناشی شده است . سلام بر او روزی که به دنیا آمد و روزی که به رفیق اعلا سفر کرد و روزی که زنده محشور خواهد شد.

انتهای پیام/