علمای شیعه و سنی از گذشته تاکنون بر حفظ وحدت و دوری از تفرقه تاکید کرده‌اند

به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب، وبینار «نقش مراکز علمی و فرهنگی در تقریب مذاهب اسلامی» به مناسبت پنجاهمین سال بازدید رئیس و هیئت اعزامی الازهر از ایران، با سخنرانی اندیشمندانی از ایران، مصر، عراق، سوریه، لبنان و آمریکا، عصر چهارشنبه 23 تیرماه برگزار شد.

دکتر «محمد علی آذرشب»، استاد دانشگاه تهران در ابتدای این وبینار گفت: امروز پنجاهمین سالگرد بازدید هیئت مصری به ریاست شیخ وقت الازهر از ایران است. این بازدید مفهوم بزرگی دارد چرا که از راه های شناخت و آشنایی با یکدیگر است.

وی افزود: از آنجا که هدف از خلقت انسان ها، شناخت یکدیگر است، «وجعلناکم شعوبا و قبائل لتعارفوا» لذا این بازدید نمونه ای زیبا از این شناخت است و به منظور یادبود این بازدید، این همایش مجازی با حضور جمعی از اساتید و علما برپا شده است.

وی همچنین درباره تقریب مذاهب اسلامی خاطرنشان کرد: نمی توان تقریب را از احیاء جدا دانست. چرا که احیاء به معنای خارج کردن انسان از دایره مسائل ذاتی کوچک برای زندگی در دایره مسائل بزرگ است. از این رو می توان گفت که مصر و ایران جایگاه ویژه ای در فهرست احیاگران اشغال کرده اند.

آذرشب درباره ارتباط میان احیاء و تقریب خاطرنشان کرد: در تحقیقاتی که در این زمینه انجام داده ام دریافتم که مبلغان احیاء، خودشان تقریبی بوده اند چه در ایران و چه در مصر. علمای حوزه های علمیه ایران و علمای الازهر از مبلغان احیاء بوده اند و لذا مسائل امت اسلامی برای آنها بسیار اهمیت داشت و آنها را به جلوگیری از سلطه بیگانگان دعوت می کردند. از این رو بازدید هیئت علمای الازهر در 50 سال قبل از ایران و همچنین سفر هیئت بلندپایه مصری به ایران در 20 سال پیش برای شرکت در کنفرانس «شلتوت – بروجردی» در همین رابطه بوده است.

در ادامه، «اشرف بروجردی» رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در سخنانی با موضوع «نهضت تقریب مذاهب اسلامی» گفت: تقریب مذاهب به معنای فهم مشترک بین رفتارهای دینی و ارزشهای انسانی برای از بین بردن تعصبات بدون تفکر است که جهل و نادانی از آن حمایت می کند.

وی با اشاره به اینکه تقریب از رحمت و عطوفت برخوردار است خاطرنشان کرد: در تقریب مذاهب، تاکید بر کرامت انسانی مطرح است؛ و کرامت انسان به انسانیت اوست نه به مذهب و دین او.

بروجردی در ادامه افزود: نمی توان انسان را مجبور کرد که یک مذهب خاص را پیروی کند بلکه تقوا آن چیزی است که انسان ها را از یکدیگر تمایز می دهد نه مذاهب. علمای مسلمان نیز همواره با صدای بلند فریاد زده اند که مسلمانان باید به امور دیگر مسلمانان اهتمام ورزند، بدون اینکه میان مذاهب تفاوتی قائل شوند. که این روش، همان روش پیامبر اسلام (ص) است.

وی تاکید کرد: علمای شیعه و سنی چون علامه طباطبایی و شیخ محمود شلتوت از 50 سال پیش مسلمانان را به اتحاد و توجه به مشترکات و دوری از تفرقه فرا می خواندند.

«دحام طاها» سفیر صلح سازمان ملل متحد نیز در این وبینار، به بررسی دیدگاه توسعه وحدت پرداخت و گفت: تقریب مذاهب اسلامی بر دو اساس استوار است: اول رسیدن به «کلمه سواء» (تعالوا الی کلمة سواء/ سوره آل عمران) و دوم چنگ زدن به ریسمان خداوند «اعتصموا بحبل الله جمیعا».

وی افزود: اشتباهی که در این رابطه وجود دارد این است که تقریب مذاهب اسلامی منحصر به تقریب بین شیعه و سنی است در صورتی که اسلام دارای مذاهب متعدد است لذا انحصار تقریب در دو مذهب شیعه و سنی اجحاف به دین اسلام و موجب افزایش اختلاف میان این دو مذهب است.

دحام طاها تاکید کرد: باید بر این مسئله متفق القول باشیم که تقریب ایجاد نزدیکی میان دیدگاه ها است نه ذوب شدن در دیدگاه های یکدیگر. اما متأسفانه بسیاری از علمای دین، متخصصین و حتی افراد عادی تقریب را درست معنا نمی کنند.

وی خاطرنشان کرد: این تقریب که موجب به رسمیت شناختن مذاهب دیگر می شود، ما را بر آن می دارد که منافع امت را بر مصلحت شخصی یا منافع یک گروه خاص مقدم بداریم، که این مسئله بسیار اهمیت دارد.

در ادامه این وبینار، «غلامرضا امیرخانی»، از سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در سخنانی درباره نقش کتابخانه ها در تقریب مذاهب اسلامی تاکید کرد: با نگاه به فراز و نشیب های جامعه اسلامی در می یابیم که هرگاه گفتگو میان مذاهب مختلف رواج داشته شاهد شکوفایی کتابخانه ها و مراکز فرهنگی بوده ایم. اما در مقابل زمانی که جزم اندیشی های مذهبی حاکم بوده و تحملی برای شنیدن صدای مخالف وجود نداشته نه تنها از رونق کتابخانه خبری نیست بلکه بسیاری از کتابها به بهانه ضاله بودن در آتش جهل و نادانی سوزانده شده است.

وی با بیان اینکه عامل اصلی تفرقه و عدم تفاهم میان امت اسلامی، عدم شناخت درست و وجود اطلاعات غلط میان پیروان مذاهب مختلف است، خاطرنشان کرد: وجود این اطلاعات غلط که متاسفانه توسط دشمنان و افراد ناآگاه دامن زده می شود نقش مراکز علمی و فرهنگی از جمله کتابخانه ها را سنگین تر می کند که می توانند در تقریب مذاهب اسلامی نقشی مهم ایفا کنند.

وی افزود: کتابخانه های ملی به عنوان کتابخانه های مادر در هر کشور نقشی مهم بر عهده دارد و وجود ارتباطات مرسوم بین کتابخانه های ملی در سراسر جهان فرصتی برای درک بهتر پیروان مذاهب مختلف اسلامی است.

امیرخانی استفاده از نمایشگاه های حضوری و مجازی را نیز برای رسیدن به تقریب مذاهب اسلامی مؤثر دانست و گفت: معرفی و عرضه آثار مربوط به تقریب مذاهب اسلامی از دیگر اقدامات در این زمینه است.

دکتر «مصطفی ذوالفقار طلب»، استاد دانشگاه تهران در پایان این وبینار، طی سخنانی اظهار کرد: یکی از روش های فرهنگی در زمینه هم افزایی و همبستگی در زمان پیامبر (ص) دیپلماسی فرهنگی بود که دارای مشروعیت میان عقلا و متشرعین بود.

وی افزود: در زمان پیامبر اسلام (ص) توافقنامه هایی میان پیامبر و ملل و اقوام مختلف به وقوع پیوست؛ هدفی پشت سر همه این توافقنامه ها بود که با عنوان دیپلماسی فرهنگی نامیده می شود. تاریخ نیز گفتگوهایی در سیره پیامبر اسلام (ص) ثبت کرده است که بر اهمیت دیپلماسی فرهنگی دلالت دارد. به عنوان مثال گفتگوهای پیامبر (ص) با یهودیان مدینه، گفتگو میان مسلمانان و نجاشی و گفتگوهای مسلمانان با اسقف های مسیحی و ... که حاکی از دیپلماسی فرهنگی است.

استاد دانشگاه تهران در ادامه به روابط علمای مصر و ایران اشاره کرد و گفت: در تاریخ ایران و مصر، علمای ایران از جمله آیت الله واعظ زاده خراسانی، مرحوم خسروشاهی، دکتر مبلغی و ... به مصر سفر کردند. از زمان قدیم نیز دانشجویانی از ایران در دانشگاه الازهر مصر تحصیل کرده اند و انشاءالله این روش ادامه یابد.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: تاسیس دارالتقریب قاهره، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و دانشگاه مذاهب اسلامی در ایران و همچنین تاسیس رشته فقه شافعی در دانشگاه تهران، از ثمرات تقریب مذاهب است. همچنین درگیری ها و اختلافاتی که در آن زمان در میان امت اسلامی وجود داشت، موجب شد که شیخ محمود شلتوت درباره تاسیس دارالتقریب بیاندیشد.

وی در پایان با بیان این که با همکاری علما و دانشمندان نظریه «اصالت اسلام» را پیشنهاد داده است گفت: اصالت اسلام به معنای ترک مذهب نیست بلکه به معنای اولویت اسلام همراه با عدم ترک مذهب است.

ذوالفقار طلب از موسسات تقریبی از جمله مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی خواست تا از این نظریه حمایت کنند.

تهیه و تنظیم گزارش: فرشته صدیقی

انتهای پیام/