امام صادق(ع) از دیدگاه دانشمندان اهل سنت

به گزارش حوزه استان ها خبرگزاری تقریب، ماموستا لقمان محمدیان، امام جمعه اهل سنت شهرستان بیجار در یادداشتی با عنوان "امام صادق (ع) از نظر دانشمندان اهل سنت" نوشت:

بسم الله الرحمن الرحیم
سالروز شهادت امام جعفر صادق سلام و رضوان الله بر او باد را به همه مسلمانان تسلیت عرض می کنم ؛ عالمی بی بدیل و اولیاء کامل و فقیه و مفسر و دانشمند متواضع و مخلص بود.

امام جعفر صادق (ع) ازجمله شخصیت هایی است که نظریات و افکار علما و دانشمندان را به خود مجذوب داشته و در رشته های زیادی از علم و دانش؛ طب، کیمیا، فیزیک و...نظریه داده است که امروز آزمایشهای علمی نظریات امام صادق (ع) را ثابت می کند و بر آن صحه می گذارد. 

دانشمندانی که در زمان امام صادق زندگی می‌کردند به شاگردی او افتخار می نمودند و در مقابل او زانوی ادب زده از دانش وسیع و سرشار او می آموختند. دانشمندان چه در زمان ایشان و بعد از ایشان در تعریف و تمجید از وی و ستودن مقام علمی او از یک دیگرسبقت می گرفتند و می‌گیرند. نه تنها علمای شیعه و علمای اهل سنت، که علمای غیر مسلمان هم از امام جعفر صادق تعریف می‌کنند و علمای شرق و غرب، مسلمان و غیر مسلمان تحت تاثیر امام جعفر صادق قرار گرفته اند. از بزرگان علم و معرفت زيادند كسانى كه از محضر شريف حضرتش به صورت مستقیم و يا غيرمستقيم بهره برده ‎‌‌اند و زیادند کسانی که درباره ايشان سخن‎ها گفته‌‎اند و مقالات با ارزش به رشته تحرير درآورده اند؛ ما در اینجا به ذکر چند نظر از دانشمندان بزرگ اهل تسنن می پردازیم، تا با افکار آنها درباره امام جعفر صادق(ع) آشنا شویم.

نکته
برخی از رهبران مذاهب اهل سنت، مانند امام ابوحنیفه(ره) وامام  مالک بن انس(ره) ، در زمان امام صادق بوده و برخی دیگر مانند امام شافعی(ره)  و امام احمدبن حنبل (ره) بعد از شهادت امام صادق به دنیا آمده اند. 

و لکن از آنجایی که امام احمد شاگرد امام شافعی بوده است و شافعی شاگرد امام مالک بن انس، و امام مالک بنا به قول خودش از امام صادق (ع) حدیث شنیده، پس از این جهت می توان آن دو را نیز از شاگردان امام صادق بشمار آورد و در نتیجه تمام رهبران مذاهب اهل سنت یا با واسطه و یابدون واسطه جزء شاگردان امام صادق ـ علیه السّلام ـ می باشند.

امام مالك بن انس (رض)
محمدبن زياد ازدى می گوید: شنيدم كه مالك بن انس مى‎گويد: نزد جعفربن محمدالصادق رفتم به گونه‎‌ اى كه زياد از من قدرشناسى مى‎كرد و مى‎فرمود: «اى مالك تورا دوست دارم» و من از اين بابت مسرور مى‎گشتم و خدا را سپاس مى‎گفتم« فماكنت أراه إلّا على إحدى ثلاث خصال، إمّا مصلّ و إمّا صائم و إمّا يقرأالقرآن، و مارأيته يحدّث إلّا عن طهارة.»؛ هيچگاه نديدم ايشان را مگر بر سه خصلت نيك يا نماز مى‎خواند و يا روزه‎ دار بود و يا به تلاوت قرآن مشغول بود و همیشه از خوبی ها و پاکی ها صحبت می کرد.  

ابن حیان
ابن حجر عسقلانى از قول ابن حیان درباره امام صادق  مى‎گويد: «مارأيت أفقه من جعفربن محمّد» فقیه تر از جعفربن محمد کسی را ندیدم وى از سادات اهلبيت است كه فقيه و عليم و فاضل بود و به سخنش نيازمند بوديم. 

و در روايت ديگرى آمده است كه وى تنهاكسى بود كه همه فقها وعلما و فضلا محتاج و نيازمند سخنش بودند.

ابوحاتم
ذهبى در كتاب خود موسوم به تذكرةالحفاظ مى ‎نويسد: قال ابوحاتم: «ثقة لايسأل عن مثله»؛ امام صادق آنگونه مورد اطمينان است كه از كسى همانند او سؤال نمى‎شود.

ابن ابى حاتم
ابن حجر عسقلانى در كتاب تهذيب التهذيب از ابن ابى حاتم نقل مى‎كند كه گفت از قول پدرش: «جعفرالصادق ثقة لايسأل عنه.»؛ يعنی: امام جعفرصادق(ع) شخصيت مورد اطمينانى است كه نياز نيست درباره او از كسى پرسش شود.

امام شافعى(رض)
ابن حجر عسقلانى گفته است: اسحاق بن راهويه گفت به شافعى گفتم: جعفر بن محمد نزد تو چگونه است؟ شافعى گفت: (ثقة) يعنى شخصیت کاملا مورد اعتماد و اطمينان كامل من است.

عمروبن المقدام
ابن حجر عسقلانی از عمروبن المقدام نقل مى‎كندكه گفت: «كنت اذا نظرت الى جعفربن محمد علمت انه من سلالة النبيين»؛ چون نگاه به جعفر بن محمد مى‎كردم مى‎دانستم كه او از سلاله پيامبران است. 

امام ابوحنيفه(ره)
امام ابوحنيفه(ره) که به گفته عده ای یکی از شاگردان امام جعفر صادق(ع) هستند درباره آن حضرت فرموده است: «مارأيت أفقه من جعفربن محمّد»؛ فقيه ‎تر و دانشمندتر از جعفربن محمد به چشم نديده‎ام. و بعد از گفتگویی که با امام جعفرصادق داشت گفت: «الله اعلم حیث یجعل رسالته» خداوند از همه دانا است که تا رسالتش را درکجا قرار دهد. و در جای دیگر میگوید: «لولا جعفر ابن محمد(ص) ما علم الناس مناسک حجهم» اگر امام صادق نبود مردم مناسک حج(طریقه حج کردن) شان را نمی دانستند. 

شهرستانى
وى دركتاب خود موسوم به الملل والنحل درباره عظمت و بزرگى حضرت صادق مى‎نويسد: «جعفربن محمّدالصادق، هو ذوعلم و أدب كامل في الحكمة، و زهد في الدنيا و ورع تام ّعن الشهوات و قدأقام بالمدينة مدّةً يفيد الشيعة المنتسمين إليه و يفيض على الموالين له أسرار العلوم.» «جعفربن محمّدصادق، داراى علم بسیار و ادب کامل در حکمت و زهد در دنیا و ورع تام از شهوات بود. او مدتى در مدینه اقامت کرد و به شیعیان منسوب به خود نفع فراوان رسانده و بر دوستداران خود اسرار علوم را بیان نموده است.» 

ابن حجر هيثمى (ره)
‎وى كه يكى ديگر از عالمان بزرگ و فقیهان علامه و از مؤلفين به نام اهل تسنن بشمار مى آيد، در كتاب خود موسوم به الصواعق المحرقه موضوعى را در رابطه به اين كه شش فرزند از سلاله پاك محمدبن على (عليهمالسلام) به دنيا آمدند می گوید:
افضل و كاملتر از همه آنها امام جعفر‎صادق (عليه السلام) بودند كه پس ازوى خليفه و وصى ايشان شدند و مردم از علوم منتشره ايشان به تمامى شهرها سخن گفته اند و پيشوايان بزرگى چون؛ یحی بن سعید و.....از او حديث نقل كرده‎ اند. ‎ 

ابو الفرج عبدالرحمن بن الجوزى
ابن جوزى كه خود از عرفای نامدار اهل تسنن مى‎باشد و از مؤلفين مشهور جهان اسلام است در كتابش موسوم به «صفةالصفوة» مى‎نويسد: «كان جعفربن محمد مشغولا بالعبادة عن حبال رياسة»؛ جعفربن محمد شخصيتى بود كه مشغوليت فراوانش به عبادت او را از عشق رياست بازداشته و سيراب كرده بود. 

ابن خلكان
اين مؤلف مشهور و به نام اهل تسنن در كتاب خود موسوم به «وفيات الاعيان» اظهارداشته است: حضرت امام جعفرصادق از سادات اهلبيت(عليهم السلام) بشمار مى‎رود و به دليل راستگويى در گفتارش ملقب به صادق شده است، فضیلتش مشهورتر از آن است که ذکر شود و ابوموسى جابربن حيان يكى از شاگردان اوست كه كتابى مشتمل بر هزار برگ تأليف نموده كه متضمن رساله ‎هاى امام جعفرصادق (ع) است كه مقدار آنها به پنجصد رساله مى‎رسد. 

خيرالدين الزركلى
وى يكى ديگر از مؤلفين به نام اهل تسنن مى‎باشد كه تأليفات ارزشمندى را از خود به يادگار گذاشته است او در كتاب خود«الاعلام» درباره امام جعفرصادق (ع) نوشته: امام جعفرصادق (ع) از بزرگان تابعين بشمار مى‎رود و در علم و دانش داراى منزلت بلندی است و جماعت زيادى از او كسب علم كرده‎اندكه از جمله آنها دو نفر از پيشوايان اهل تسنن امام ابوحنيفه و امام مالك هستند و لقب شان صادق است به خاطر اين كه هرگز كسى از او دروغ نشنيده است و در خبرهاى مربوط به او آمده است كه وى براى اعتلاء حق پيوسته عليه خلفاى بنى عباس در ستيز بوده و به مبارزه پرداخته است.

محمد فريد وجدى
اين نويسنده به نام نيز كه يكى از انديشمندان بزرگ اسلام و صاحب تأليفات متعددى مى‎باشد در دائرة‎المعارف مشهور خود از امام جعفرصادق   صحبت به ميان آورده و مى‎نويسد: ابوعبدالله جعفرالصادق يكى از ائمه دوازده ‎گانه مذهب اماميه است وى از سادات نبوى (صلى الله عليه وآله) مى‎ باشد و به دليل صداقت در گفتارش به صادق ملقب شده است و يكى از بزرگان زمان خود در ميان مردم است. 

ابو زهره
محمد ابو زهره از ديگر دانشمندان و علماء و نويسندگان جهان اسلام و از انديشمندان به نام در كتابى كه به نام الامام الصادق درباره حضرت مى‎نويسد: امام صادق (ع) در طول مدت زندگى پر بركتش هميشه در طلب حق بود و هرگز پرده ‎اى از ريب و شك و ترديد بر قلب او مشاهده نشد و كارهايش به مقتضيات كج‎انديشى سياستمداران زمانش رنگ نباخت و لذا هنگامى كه رحلت فرمود عالم اسلامى فقدان او را كاملا حس كرد؛ زيرا كه ياد او هر زبانى را عطرآگين مى‎ساخت و همه علماء و انديشمندان بر فضل او اجماعاً معترفند.

و اضافه مى‎كند: علماء اسلام در هيچ مسأله ‎اى آنگونه كه بر فضل امام صادق و دانش او اجماع نموده ‎اند عليرغم اختلاف طوائفشان، به اين شكل اجماع ننموده ‎اند و تعداد زيادى از ائمه اهل تسنن هستند كه معاصر با ايشان بودند و هم عصر با ايشان زيسته و از محضر مبارك شان فيض برده‎ اند و بدينسان وى به پيشوايى علمى زمانش كاملا شايسته بوده همچنانكه اين شايستگى را قبل از او پدر و جدش و نيز عمويش زيد رضى الله عنهم اجمعين داشته ‎اند. و همه پيشوايان راه هدايت به آنها اقتداء نموده و از حرف‎هاى آنها اقتباس نموده ‎اند.  

ابن الصباغ مالكى
اين نويسنده نامدار اهل تسنن نيز كه در كتاب خود به نام «الفصول المهمة» در ارتباط با مناقب امام جعفر صادق (عليه السلام) مطالب قابل توجهى را ذكر نموده است در اين باره مى‎نويسد: مناقب و خوبی های امام صادق از شمارش برون است و فکر بیدار نویسنده از او حیرت می کند. 

عبدالله بن شبرمه
تعداد زيادى از تابعين از امام صادق (ع) حديث نقل نموده ‎اند كه از ميان آنها مى‎توان يحيى بن سعيدالأنصارى، و ايوب سختيانى و أبان بن تغلب و ابوعمروبن المعلاء و يزيدبن عبدالله بن الهادی را نام برد. اضافه بر اينكه ائمه و أعلام اهل تسنن مانند مالك بن انس و شعبةبن الحجاج و سفيان ثورى و ابن جريح و عبدالله بن عمر و روح بن القاسم و سفيان بن عيينة و سليمان بن بلال و اسماعيل بن جعفر و حاتم بن اسماعيل و عبدالعزيزبن مختار و وهب بن خالد و مسلم بن حجاج نيز از ايشان حديث روايت نموده ‎اند. 

ميرعلى هندى
ميرعلى هندى كه از علماى نامدار اهل سنت است و در دوره ى معاصر زندگی میکرد، درباره ى عظمت علمى و اخلاقى امام صادق(ع) مى گويد:
آراء و فتاواى دينى تنها نزد سادات و شخصيتهاى فاطمى رنگ فلسفى به خودگرفته بود. گسترش علم در آنزمان، روح بحث و جستجو را برانگيخته بود و بحثها وگفتگوهاى فلسفى در همه ى اجتماعات رواج يافته بود. شايسته ى ذكر است كه رهبرى اين حركت فكرى را حوزه ى علمى اى كه در مدينه شكوفا شده بود، بر عهده داشت. این حوزه را نبيره ى على بن ابى طالب(ع) به نام امام جعفر كه (صادق) لقب داشت، تإسيس كرده بود. او پژوهشگر فعال و متفكرى بزرگ بود و با علوم آن عصر به خوبى آشنايى داشت و نخستين كسى بود كه مدارس فلسفى اصلى را در اسلام تإسيس كرد.

در مجالس درس او تنها كسانى كه بعدها مذاهب فقهى را تإسيس كردند، شركت نمى كردند بلكه فلاسفه و طلاب فلسفه از مناطق دوردست در آن حاضر مى شدند.

(حسن بصرى) موسس مكتب فلسفى (بصره) و (واصل بن عطا) موسس مذهب (معتزله)، از شاگردان او بودند كه از زلال چشمه ى دانش او سيراب مى شدند. 

نکته پایانی
از این نظریات دانستیم که امام جعفر صادق شخصیت محوری، قابل قدر و قابل پذیرش برای همه بوده و هست ولی باید دانست که شخصیت امام جعفر صادق بالا و والاتر از آن است که در افکار و نظریات بگنجد و محصور باشد، تا کاملا او را شناخت وتعریفش نمود.

همان طور که در ابتدا اشاره کردیم، دانشمندان غیرمسلمان هم درباره امام جعفرصادق حرف زده اند؛ مجمع مطالعاتی است در استراسبورگ فرانسه یکی از تحقیقاتی که از سوی ۲۵ نفر از دانشمندان این مجمع صورت گرفته مربوطبه سیدنا جعفر صادق (ع) است که نظریات ایشان راجع به فیزیک، شیمی، طب و غیره به بحث گرفته شده و درباره آن کتابی نوشته اند. ذبیح الله منصوری آن را به نام مغز متفکر جهان شیعه ترجمه نموده است.

ضمناً علامه محمد ابوزهره از علمای بنام معاصر اهل سنت کتاب بسیار نفیسی تألیف نموده که توسط انتشارات احسان  از بزرگترین ناشران اهل سنت کشور تحت عنوان امام جعفر صادق و دیدگاههای فقهی ایشان چاپ شده است.

انتهای پیام/