در این مقاله به بررسی استراتژی و دستاوردهای حمایت از فلسطین می پردازیم.
اشتراک گذاری :
به گزارش خبرنگار حوزه استان های خبرگزاری تقریب، متن مقاله به شرح ذیل است:
چکیده
تقریب و وحدت اسلامی امروزه با تشکیل کشور غاصب اسرائیل از اهمیت دوچندانی برخـوردار اسـت تـا آنجـا کـه آیت‌اﷲ زنجانی بنا به دعوت مفتی فلسطین حاج امین الحسینی سفری نیز به فلسطین داشت و سـخنرانی معروفـی در آن سرزمین کرد که به «خطبه ناریه» معروف شد. او علی‌رغم مخالفت مفتی فلسـطین وارد تـل‌آویـو شـد و در جمع آنان سخنرانی کرد. این اقدام طلایه‌دار تقریب در اهمیت این مسئله، خود گویای مطلب است. پژوهش حاضـر با رویکردی توصیفی- تحلیلی به این سؤال پاسخ می‌دهد که امـروزه راهکارهـا و اسـتراتژی حمایـت از فلسـطین چگونه قابل دست یافتن است؟ دستاوردهای تحقیق حاکی از آن است که همفکـری و هـم‌افزایـی نخبگـان امـت اسلامی، استفاده از ظرفیت رسانه، برگزاری کنفرانس‌های اسلامی و استفاده از ظرفیت حج نقش بسـیار بـالایی در این زمینه ایفا می‌کنند.
مقدمه
انسجام اسلامی و وفاق بین امت اسلامی از اهداف عالیه اسلامی و بزرگـان دینـی بـوده است. توحید عامل اتحاد انسان هاست و بدین سبب اگر همه انسانها خـدای مشـترکی داشته باشند، مرز میان انسانها از میان می‌رود. خود اسلام هم از ایـن مسـئله خـاطره روشنی دارد که تا چه اندازه تعدد خدایان قبایل، به جنگ و دو دستگی میان هر یک از قبایل انجامید. با ظهور اسلام و ندای همبستگی و گردآمدن اعراب حول محـور عقیـده توحیدی و تشکیل تئوکراسی دینی، ساختار چندگانه و گسست آفرین حیات اجتمـاعی اعراب تبدیل به وحدت و همسازگرایانه اعراب مسلمان شد. متأسفانه باگذشـت زمـان و تسلط جاهلان بر افکار توده مردم در بسیاری از دوره‌های تـاریخی، رواج قشـری گـری، دخالت حداکثری سیاست در بسیاری از عرصه های زنـدگی مـردم و فعالیـت دشـمنان جهان اسلام، آتش منازعات دوچندان شد. اهمیت این مسئله در زمان کنونی بـه‌مراتـب بیشتر از گذشته قابل‌درک است.
تا آنجا که مرحوم کاشف الغطاء اساس اسـلام را بـر دو سخن استوار می‌داند: کلمه توحید و توحیـد کلمـه. اهمیـت مسـئله وحـدت و دفـاع از حقوق مردم فلسطین، آیت ﷲ زنجانی را بر آن داشت زمانی کـه بنـا بـه دعـوت مفتـی فلسطین حاج امین الحسینی سـفری بـه فلسـطین داشـت؛ سـخنرانی معروفـی در آن سرزمین کرد که به (خطبه ناریه) معروف شد. او علی‌رغـم مخالفـت مفتـی فلسـطین، وارد تل آویو شد و در جمع آنان سخنرانی کرد. جهان اسلام در عصـر حاضـر بـا هجـوم هجمه‌های دشمنان بسیاری چه در داخل و چه در خارج جهان اسلام مواجه است.
از زمانی که سرزمین فلسطین به اشغال صهیونیسم درآمد این موضـوع، بـه عنـوان مسئله نخست دنیای اسلام مبدل گشت. اندیشه و نقشه اشـغال سـرزمین فلسـطین در سال ١٨٤٠ میلادی آشکار شد و اجرای آن به‌ویژه در زمان قیمومیت انگلیس بر کشـور فلسطین سرعت بیشتری‌گرفت و در سال ١٩٤٨ میلادی به اوج خود رسـید تـا اینکـه کشوری نامشروع به نام اسرائیل در این سرزمین مبارک پا گرفت.
نظام اشغالگر قدس با حمایت‌ها و پشت‌گرمی‌های آشکار و پنهان اسـتکبار جهـانی، همه تلاش خود را به کار بسته است تا موضوع اشغال و تصرف این سرزمین، بـه محـاق فراموشی سپرده شود. ازاین رو دنیای اسلام جنایت های سازمان‌یافته رژیـم صهیونیسـتی را و همچنین مظلومیت و درد کشیدن مردم ستمدیده ایـن خطـه را فرامـوش نخواهـد کرد و هرسال در جمعه آخر ماه مبارک رمضـان در روز جهـانی قـدس، حمایـت همـه مسلمانان در اقصی نقاط کره زمین از مردم فلسطین به نمایش گذاشته می‌شود.
موضوع حمایت از آرمان فلسطین بر پایه مبـانی دیـن اسـلام ازجملـه اساسـی‌تـرین مسائل انقلاب اسلامی است و می‌توان گفت اولین مسئله سیاسـت خـارجی ایـران از اول انقلاب تاکنون حمایت از مستضعفین و مقابله با اسـتکبار مـی‌باشـد. بنـابراین جنـگ بـا فلسطین جنگ با موجودیت اسلام و سرنوشت فلسطین با سرنوشت کـل امـت اسـلامی مرتبط و مبنای دفاع از فلسطین به موضوعی عقیدتی تبدیل شده است، نه یـک راهبـرد سیاسی و موقت؛ درنتیجه مسلمان ها به عنوان یک وظیفه اخلاقی انسـانی و دینـی بـدان می‌نگرند.
برای تحقق آرمان فلسطین و آزادی قدس شریف از دست صهیونیسم دو راهکار دیده شده است: نخست مبارزه عملیاتی و میدانی که در این راه از زمانی که مردم فلسطین به نقشه صهیونیست‌ها برای اشغال سرزمین خود پی بردند تا به امروز، با اشکال و شیوه‌های گوناگون با این رژیم به مبارزه برخاستند، تشکیل احزاب و جنبش‌هـای مقاومـت بیشـتر پس از مسئله اشغال بوده است که می‌توانیم به مهمترین آنهـا ماننـد جنـبش مقاومـت فتح، جبهه آزادی خلق، انتفاضه اول و انتفاضه اقصی اشاره کنیم. دوم ابعاد علمی مقاومت و جلوگیری از تفرقه و تشتت آرا است. در ایـن مسـیر اندیشـه‌هـای نظـری و آکادمیـک متفکران و عالمان جهان اسلام در بررسی و تبیین ستمی که بر مردم فلسـطین مـی‌رود، بعد علمی و اندیشه‌های مقاومت را تقویت می‌بخشد؛ ازاین‌رو بررسی ابعاد علمی پیـروزی میدانی رزمندگان جبهه مقاومت در رویارویی با دشمن مشترک، هم‌فکری و هم‌افزایـی و هم‌اندیشی عالمان امت اسلامی را طلب می‌کند.
تعریف مفاهیم
١. تقریب
تقریب از واژه (قرب) که ضد بعد است و نزدیکی زمانی و مکانی را می‌رساند اخذ شـده است و به معنـی نزدیـک کـردن آمـده اسـت (ابـن منظـور، ١٤١٦ق: ١١/ ٨٢) امـا در اصطلاح تقریب به معنای تقریب مـذاهب اسـلامی مـی باشـد و نکـاتی از آن اسـتخراج می شود: تقریب به معنای نزدیک شدن و نزدیک سازی پیروان مذاهب اسلامی به‌منظور آشنایی با یکدیگر از طریق تحقق همدلی و برادری دینی بر پایه اصول مشترک و مسلم اسلامی است (نخی، ١٣٩٥: ١/ ٣١) علامه محمدتقی قمی، از بنیان گـذاران تقریـب در دوره معاصر تقریب را این‌گونه تعریف مـی‌کنـد: «هـدف مـا انـدماج مـذاهب فقهـی در یکدیگر نیست، زیرا اختلاف امری است طبیعی ... و در این‌گونه اختلافات، زیانی نبـوده؛ بلکه موجب توسعه‌ی فکری و فراهم آمدن تسهیلات و گشـایش رحمـت الهـی خواهـد بود» (تهوری، ١٣٨٢: ٦٦) آیت اﷲ تسخیری: تقریب مذاهب بـه معنـای نزدیـک شـدن پیروان مذاهب اسـلامی باهـدف شـناخت مشـترکات یکـدیگر و توسـعه آن بـه منظـور دستیابی به اخوت دینی بر اساس اصول مسلم و مشترکات اسلامی و نیز معذور نمـودن یکدیگر در نقاط مورد اختلاف است (سلماسی، ١٣٩٧ : ص ٣٠).
٢. وحدت
وحدت در لغت به معنای یکی شدن و بـاهم شـدن اسـت (ابـن منظـور، ١٤١٦ق: ١٥/ ٢٣١) اما در اصطلاح به معنای اشـتراک مسـلمانان در منـافع و رعایـت کـردن اصـول عدالت و انصاف در حق یکدیگر (آل کاشف الغطا، ١٣٨٨ : ٥٦)؛ تعاون و همکاری میـان پیروان مذاهب اسلامی بر پایه اصول مسلم مشترک ثابت اسلامی و اتخاذ موضع یکسان به منظور تحقق اهداف و مصـالح عالیـه امـت اسـلامی و موضـع‌گیـری متحـد در برابـر دشمنان اسلام ضمن احترام به تعهدات عقیدتی، قلبی و عملـی هـر یـک از مسـلمانان نســبت بــه مــذهب خــویش اســت (نخــی، ١٣٩٥: ١/ ٣١) وحــدت و اتحــاد بــه معنــی همبستگی، همگرایی، یگانگی، موافقت و وحدت یعنی تبدیل گسستگی به همبسـتگی؛ واگرایی به همگرایی. وحدت مطلوب و حقیقی آنگاه ماندگار است که بر پایه تقریب بین باورهای آن مذاهب استوار باشد. از سوی کسانی که به رغم اجتهادات مختلف مشترکات بسیاری دارند و چشم انداز و هدف اصلی آنان سعادت دنیوی، اخروی و قرب الهی باشـد. وحدت مبانی قرآنی و روایی مختلفی دارد که تنها به‌عنوان به برخی از آنهـا اشـاره می شود.
٣. تمایز تقریب و وحدت
بین تقریب مذاهب و وحـدت مسـلمانان تفـاوت وجـود دارد. تقریـب مقدمـه وحـدت مسلمانان است. وحدت اسلامی دو پایـه عقیـدتی و عملـی دارد (واعـظ زاده خراسـانی، ١٣٧٤، ص ٢٨ ). تقریب به معنای نزدیک شدن پیروان مذاهب اسلامی جهت آشـنایی با اصول و معتقدات یکدیگر جهت زدودن اختلافات است و وحدت اشـتراک مسـلمانان در منافع و رعایت کردن اصول عدالت و انصاف در حق یکـدیگر مـی باشـد. اگـر اتحـاد مسلمانان را با توجه به اهداف و آرمان های قرآن و سـنت نبـوی و سـیره بزرگـان دیـن نگریسته شود مسئله، یک مسئله «راهبردی» خواهد بود و با عنـوان تقریـب از آن یـاد می‌شود. از سوی دیگر در موضوع اتحاد مسلمانان، مسئله دشمن مشترک مطـرح اسـت و مطرح شدن این دشمن مشترک یکپارچگی مسلمانان می‌تواند «راهکاری» برای مقابله با سیاست‌های ایجاد تفرقه از سوی دشمنان باشد که در این صـورت، مسـئله تقریـب و وحدت راهکار به خود می‌گیرد و از آن با عنوان وحدت اسلامی یاد می‌شود.
٤. اخوت اسلامی
در اهمیت اخوت اسلامی در روایت‌های دینی مطالب بسیاری را مـی‌تـوان یافـت. امـام صادق(ع) به خوش خلقـی و گفتـار نیـک بـا مخالفـان دسـتور مـی‌داد. در جـای دیگـر می‌فرماید راضی کردن مـردم و مخالفـان بسـیار آسـان اسـت چراکـه هزینـه آن فقـط خوش زبانی است. ائمـه(ع) یکـی از شـروط اصـلی تشـیع را صـلح، صـفا و دوسـتی بـا مسلمانان می دانستند (آقانوری، ١٣٨٧ : ص ٢٠٣).
جـاندیوید انگلیسی می‌گوید:«محمد یک عـرب سـاده، قبایـل پراکنـده کوچـک، برهنـه و گرسنه کشور خود را به جامعه یکپارچه ای و باانضباط بدل ساخت و در میان ملـل روی زمین آن ها را با صفات و اخلاق تازه ای معرفی کرد و در کمتر از سی سال با ایـن روش امپراتــوری قســطنطنیه را مغلــوب کــرد و ســلاطین ایــران را از بــین بــرد... اگــر در آن روزگاران رسول گرامی اسلام با قبایل پراکنـده و گرسـنه فتوحـاتی انجـام داد، امـروزه پیروانش تا چه اندازه ازخودگذشتگی داشته اند؟ آیا دست‌کـم در سـایه اخـوت اسـلامی خود را حفظ می‌کنند؟» (سجادی، ١٣٨٦، ص ٤١)
به ظـن نویسـنده بـرای حمایـت از مردم ستمدیده فلسطین در درجه اول باید مسلمانان ایـران و جهـان نسـبت بـه مـردم فلسطین احساس اخوت دینی کنند و درد و غم آنان را درد و غم خود بداننـد و سـپس وحدت اسلامی خودبه خود محقق خواهد شد. متأسفانه هنوز مسلمانان دیگر سرزمین ها به احساس اخوت دینی با فلسطینیان نرسیده اند.
رهبر انقلاب در بیانات گوناگون به تبیین مفهـوم وحـدت پرداختـه انـد. در اندیشـه ایشان مقصود از وحدت هرگز دست کشیدن از عقیده و مذهب خود و اعتقاد به مذهب و عقیده دیگری نیست؛ بلکه تکیه‌بر نقاط مشترک در عین داشتن نقـاط افتـراق اسـت. این اتحاد یک‌سخن شعاری نیست؛ بلکه بر اساس مبانی محکم و مشـترک ماننـد یکـی بودن معارفی مانند توحید معـاد و همچنـین احکـام مشـترک ماننـد حـج نمـاز روزه و دشمنان مشترک اهداف و آرمانهای یکسان استوار است (بیانات ٢٥/ ٧ ١٣٩٠).
چرایی اهمیت فلسطین برای جهان اسلام
امروز جهان غرب با معرفی ایدئولوژی جهانی‌سـازی درصـدد جـایگزینی بـازار بـه‌جـای خدای واحد ـ که بر کل عالم حکم می‌راند ـ است، آنهم بر اساس اقتضائات قـدرتش و نه رحمانیتش. توحید و بازار هیچ همدردی، هیچ احساس و هـیچ‌وقتـی نمـی‌شناسـد و این همان چیزی است که اعتراضات و تظاهرات مردم به خاطر آن است. توحیـد دینـی به مراتب بهتر است؛ زیرا هر دو وجه را می‌شناسد هم وجه رحمانیت و هم وجه جباریت را. البته از این نباید نتیجه عکس گرفت که همدردی‌صرفاً در میان انسان های مـذهبی یافت می‌شود؛ اما توحید پاسخی خرسندکننده‌تر به نیازهـای متنـوع انسـانهـا دارد تـا صرف بازار. حال، ما مسلمانان، در قرن بیست و یکم در برخی مسائل غیراصـولی اسـلام یعنی مسائلی که جزء مسلمات اسلام (توحید، معاد، نبوت) نمـی‌باشـند؛ ماننـد دشـمن مشترک یا مسئله فلسطین می‌توانیم به وحدت برسیم. آینده ماحصل آرزوهای ماست و بیش از همه، آرمان عدالت ما را برمی‌انگیزاند. عـدالت نـه‌تنهـا در مسـائل اقتصـادی یـا سیاسی خود را نشان می‌دهد، به ظـن نویسـنده احسـاس همـدردی بـا مستضـعفین و دردمندان مسلمان در کشور فلسطین، حمایت های مالی از آن ها و همچنین ابراز انزجار از رژیم کودک‌کش اسرائیل به نوعی عدالت اخلاقی ما را نشان می‌دهد. فلسطین امـروزه به دو دلیل به مسئله نخست دنیای اسلام تبدیل شـده اسـت و توجـه بـه ایـن دو امـر می‌تواند در ایجاد همسازگری مسلمانان نقش مهم و کلیدی را ایفا کند. دلیـل نخسـت آن است که فلسطین به‌عنوان قطعه ای از خاک امت اسلامی محسـوب مـی‌گـردد و بـه نظر همه متفکران اسلامی اگر قطعه ای از خاک اسلامی به وسیله دشـمنان اسـلام جـدا شد و حاکمیت دشمنان بر آن محقق گردید همه، وظیفه مجاهدت و تلاش برای آزادی آن قطعه جداشده از خاک اسلامی را دارند. شیخ طوسـی در آثـار خـود بـه مشـروعیت دفاع از مسلمانان و مظلومان پرداخته است و در کتاب النهایه دو مصداق جهاد مشـروع و لازم را ذکر می‌کند. اول هنگام تهدید جامعه و سرزمین اسلامی توسط دشمن که بیم نابودی جامعه اسـلامی را مـی‌بـرد و دوم تهدیـد گروهـی از مسـلمانان توسـط دشـمن (طوسی ١٣٥٩ شمسـی: ص ٢٨٩ ). طبـق آیـه ١٠ سـوره حجـرات، افـزون بـر حفـظ مرزهای جغرافیایی یک دولت اسلامی، حفظ استقلال و حاکمیـت واجـب اسـت. دلیـل دوم مسئله دفاع از فلسطین و تلاش برای محو دولـت صهیونیسـت، مسـئله مـرتبط بـا مصالح و منافع همه ملت های مسلمان است؛ زیرااساساً تشکیل دولـت صهیونیسـت در این نقطه از دنیای اسلام باهدف بلندمدت استکباری بوده تا در بلندمدت تـداوم سـلطه استعمار گران در دنیای اسلام باقی بماند و به‌کارگیری این سیاست در گذشته خواسـت استعماری دولت انگلیس بوده و زمانی که گوی اسـتکبار از دسـت انگلـیس بـه دسـت آمریکا افتاد این آمریکایی‌ها بودند که بیشترین استفاده را کردند، ازاین رو مسئله دولـت صهیونیست، مسئله مـرتبط بـا مصـالح ملـت هـای منطقـه اسـت و بـا سرنوشـت غیـر فلسطینی‌ها در سرتاسر دنیای اسلام پیوند دارد (رهبری، ٢٥/٩/٨٠).
مسئولیت مشترک نیز یکی دیگر از پشتوانه های حمایت مسلمانان از مـردم مظلـوم فلسطیناست.
نویسنده پژوهش حاضـر بهترین تفسیر برای این حدیث را، خطبه ٢٧ نهج البلاغه می‌دانـد. در ایـن خطبـه امـام علی(ع) می‌فرماید: شب و روز در نهان و آشکارا شمارا (اهل کوفه) به نبرد بـا ایـن قـوم (سپاهیان شام) فراخواندم گفتم که پیش از آنکه سپاه و سرتان کشند بر آنها بتازیـد. به خدا سوگند به هیچ قومی در خانه هایشان تاخـت نیاوردنـد مگـر آنکـه زبـون خصـم گشتند. شما نیز آن قدر از کارزار سرد برتافتیـد کـار را بـه گـردن یکـدیگر انداختیـد و یکدیگر را نصرت ندادید تا هرچه داشـتید بـه بـاد یغمـا رفـت و سـرزمینتان جولانگـاه دشمنانتان گردید (خطبه ٢٧نهج‌البلاغه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، ١٣٨٩ص٨٣).
این پیام امام، متناظر بر اتفاقات و حوادثی است که در اواخر عمر ایشـان در جامعـه عراق افتاد. معاویه بعدازآنکه در ماجرای حکمیت، خود را به‌عنوان خلیفه بر مسـلمانهـا تحمیل کرد و برای نشان دادن عزم مدیریت و نبـود امنیـت در منـاطق تحـت سـیطره امام، دست به یکسری اقداماتی‌زد که اصطلاحاً به آنهـا غـارات گفتـه مـی‌شـود، امـام هرچه مردم کوفه را به جهاد با این اقدامات معاویه تشـویق کـرد، متأسـفانه گـوش بـه سخنان امام نداده و خانه‌نشینی را به جنگیدن در میـدان جهـاد تـرجیح دادنـد و امـام به درستی می‌فرمایند که هر قومی که در خانه های خودشان باشند و جلوی دشـمن بـه مقاومت بلند نشوند این دشمن است که وارد خانه هـای آن هـا مـی‌شـود. مـا از همـین خطبه ما می‌توانیم این را برداشت کنیم که امروزه دشمن، یعنی رژیم صهیونیستی وارد خانه مسلمان ها یعنی فلسطین شده است و نشستن در خانـه بـا ایـن‌منطـق کـه ب عـد مکانی سرزمین ما از فلسطین باعث می‌شود که اسرائیلی‌ها وارد منطقه ما نشـوند، بـس خیالی واهی است. با تمسک به این سخنان گوهربـار امـام در ایـن خطبـه مـا بایـداولاً مجهز به جدیدترین و مدرن ترین وسایل و امکانات دفـاعی باشـیم و در درجـه بعـد بـا دشمن‌شناسی و بصیرت کافی به مقابله دشمن در مرزهای جهان اسلام برویم.
در ادامه این خطبه زمانی که سفیان بن عوف که با سپاه خود به شهر انبار آمده بود و حسان بن حسان البکری را کشته بود و مرزدارها فرار کرده بودند و به زنان مسلمان و اهل کتاب دست درازی شده بود، امام مـی‌فرمایـد شـنیده ام کـه یکـی از آن هـا بـر زن مسلمان داخل شده و دیگـری بـر زنـی از اهـل ذمـه و خلخـال، دسـتبند، گردنبنـد و گوشواره اش را ربوده است و آن زن جز آنکـه انـا ﷲ گویـد و او تـرحم جویـد، چـاره ای نداشته است. آن ها پیروزمندانه با غنائم ـ بی‌آنکه زخمی بردارند و قطـره ای از خونشـان ریخته شود ـ بازگشتند. اگر مرد مسلمانی پس‌ازاین رسوایی از اندوه بمیرد نه‌تنها نبایـد ملامتش کرد؛ بلکه مرد را سزاوارتر است.
و پنجمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی فلسطین و قدس را محور وحدت اسـلامی دانست. ایشان فرمودند: «فلسطین با ابعاد مختلف قرآنی و تـاریخی، ریسـمان محکمـی است که امت باید به آن چنگ بزند.»(www.tasnimnews.com)
با ادله ذکرشده نتیجه گرفته می شود که حمایت از مردم فلسطین ازنظـر انسـانی و دینیبرمسلمانان دیگر واجب است.
دستاوردهای حمایت از فلسطین به‌عنوان محور وحدت اسلامی
٤-١- حفظ موجودیت اسلام: نگاه اسلام به امت به عنوان یک مجموعـه واحـد اسـت. به‌دور از برداشت‌های مختلفی که از امت در سوره انبیا آیه ٩٢ شده است این آیه بـر وحـدت و یگانگی جامعه انسانی و حذف هرگونه تبعیض و جدایی دعوت می‌کند. در جهـان حاضـر استعمار با استفاده از ضعف داخلی مسلمانان در بدنه این پیکر نفوذ کرده و امت واحده را تبدیل به امت تفرقه نموده است. مسئله جنگ عقیـدتی و طایفـه ای بـه‌شـدت از سـوی دشمن پیگیری می شود و دست به دامن اختلاف‌افکنی شده اند که به‌نوعی کار شـیاطین است. حمایت از ملت و انتفاضه فلسطین می‌تواند این نقشه شوم دشمنان را خنثی کند.
٤-٢- آینده جهان اسلام و بازیابی عزت و هویت حقیقی مسلمانان: وحـدت مسلمانان برای آینده جهان اسلام و عزت و هویت جوامع اسلامی اهمیت دارد (نیلسـاز، ١٣٩٩: ص ١٠١). در گذشته تمدن اسلامی کـه خبـری از اسـتعمار و اسـتکبار نبـود و تعصب و خودخواهی بین علما و پیروان آنان به شـدت امـروزین خـود نبـود؛ مسـلمانان دارای هویت و عزت واقعی بودند تا آنجا که سنگ بنای فرهنگی و تمدنی را نهادند کـه به مدت چند قرن یکه تاز جهان عصر خود بود. ولی امروزه بـا ضـعف و نخـوت داخلـی، استعمار از این چالش استفاده کرده و هویـت فـرد مسـلمان را نشـانه گرفتـه اسـت. در شرایط فعلی علی‌رغم ظرفیت های بالای کشـورها و امـت‌هـای اسـلامی بـرای نیـل بـه همگرایی و عزت اسلامی، دشمن با ایجاد تفرقه نیل به این امر را از آنـان گرفتـه اسـت. هویت اسلامی ریشه در صدر اسلام و شخص پیامبر (ص) و آیـین وی و قـرآن کـریم و اهل بیت(ع) دارد. هویت اسلامی امری آمیخته و نهادینه شـده در وجـود مسـلمان و بـه تعبیری، مؤلفه اصلی مسلمانی است. میزان قوت و استحکام ایـن مؤلفـه بـه همـاهنگی انسجام و سازگاری اجزای تشکیل دهنده آن باهم و با عالم خارج بستگی مسـتقیم دارد. هویت اسلامی ترکیبی از تمامی یافته‌هـای مسـلمان از اسـلام و تجربیـات تـاریخی آن است. این هویت از سویی ریشه درگذشته های تلخ و شیرین و عظمت تمدن مسـلمانان و یافته های سیاسی فرهنگی و اقتصادی آن دارد و از سوی دیگر نگرشی بـر موجودیـت کنونی آنـان و تـلاش بـر حفـظ و تقویـت آن در آینـده دارد. وظیفـه مسـلمانان بـرای بهره مندی از این امکانات حفظ وحدت در برابر دشمن مشترک یعنی آمریکا، انگلیس و صهیونیسم است. امروز جهانی‌شدن تأثیرات عمیقی بر فرهنگ و هویت جوامع در ابعـاد مختلف ملی و مذهبی دارد. در این فرآینـد حفـظ هویـت اسـلامی از تهـاجم بیگانـه و تقویت آن از اهمیـت ویـژه ای برخـوردار اسـت. ازجملـه عوامـل تأثیرگـذار درایـن بـاره جنبش های اسلامی معاصر در جهان اسلام به‌ویژه جنبش‌های اسلامی فلسـطین اسـت. در طول قرن اخیر موضوع فلسطین و دفـاع از کیـان هویـت اسـلامی آن از مهـم‌تـرین مباحث سیاسی جهان اسلام بوده است. تمسک به سمبل‌های هویتی آن ماننـدمسـجد الأقصی، جایگاه مهمی در مبـارزات مـردم فلسـطین و جنـبش‌هـای اسـلامی آن نظیـر
جنبش حماس و جهاد اسلامی داشته است (غفاری، ١٣٩١: ص ٤٧).
بــا توجــه بــه ســوابق تــاریخی، امــروزه جریـان‌هــای فکــری نظیـر ناسیونالیســتی و سوسیالیستی در کشورهای اسـلامی در برابـر جریـان فکـری اسـلامی و جنـبش هـای اسلامی عقب نشینی کرده و به حاشـیه رانـده شـدند. ایـن‌گونـه جنـبش‌هـای اسـلامی آموزه های اسلام و مبانی آن را پایه و اساس تحقق حرکت تحول و راه حل بنیادین برای رسیدن به اهداف جهان اسلام می‌دانند. بـرای مثـال پیـروزی‌هـای حـزبﷲ لبنـان در مقابل غاصبان قدرتمند در سال های ٢٠٠١ و ٢٠٠٦ میلادی نشان داد که اگر اعراب در جنگ های پیشین به‌جای ناسیونالیسم عرب بر اسلام به‌عنوان ایـدئولوژی مبـارزه کـرده بودند؛ نه‌تنها بخش‌هایی دیگر از خاک خود را از دست نمی‌دادند؛ بلکه عرصه را بـر سـر صهیونیست ها تنگ تر می‌کردند. پیروزی‌های حـزب اﷲ باعـث شـد کـه فلسـطینیان در روش و تاکتیک مبارزه و در اصل استقامت، امید و نشاط بیشتری پیدا کنند.
٤-٣- ضعف در کابینه اسرائیل: شکست یهود باراک نخست‌وزیر مستعفی رژیـم صهیونیستی در انتخابات روز هجدهم بهمن ماه ٩٧ در برابر رقیبش آریل شـارون رهبـر حزب لیکود، ناشی از چند علت اساسی بود:
اولاً: پایداری انتفاضه الاقصی در برابر نیروهای تادندان‌مسلح اسرائیل. ثانیاً: ناتوانی و ضعف باراک در برقراری آرامش در منطقـه؛ زیـرا کـه او نتوانسـت در وعده هایی که در هنگام مبارزات انتخاباتی خود به مردم داده بود (صلح در مقابل زمین) موفقیتی به دست آورد.
از دیگر نکات مثبت این انتفاضه که درسی عبرت انگیز به اعراب داد، اینکه اعراب در مذاکرات خود با اسرائیل باید در روند مـذاکرات طـوری عمـل کننـد کـه ایـن رونـد در راستای اهداف ملت فلسطین باشد. از قواعد بازی مشروع برای آزادی اراضـی اشـغالی و برپائی دولت مستقل فلسطینی با پایتختی قدس شریف اسـتفاده نماینـد و بـا هرگونـه سیادت و حاکمیت مطلق صهیونیست ها بر حرم شریف به هر قیمتی کـه باشـد مقابلـه کنند. به‌طوری‌که از سالهای پیشین تاکنون شاهد بوده ایم، هرسـال، هرمـاه و هـر روز، مصیبتی طاقت فرسا بر سر ملت مسلمان فلسطین وارد آمده است و هر بار بخـش‌هـایی هم از سرزمین آنها و حتی سرزمین‌های دیگر کشورهای عربی و اسـلامی(مانند:جولان و جنوب لبنان) توسط زورگویان صهیونیستی اشغال شده بود و با افزایش این حـرص و آزهای صهیونیستی به سرزمین هـا و منـابع طبیعـی اعـراب و منطقـه، جـو ناامیـدی و بی آرمانی بر محافل فلسطینی و عربی حاکم می‌شود. به‌هرحال قیام انتفاضه از سال های پیش تاکنون، روشن ساخت که ملت ستمدیده فلسـطین تصـمیم دارد تـا رسـیدن بـه تشکیل یک دولت مستقل فلسطینی به پایتختی قدس شریف، همچنان مبـارزات خـود را ادامه دهد و روی کار آمدن دولت‌هـای مختلـف در رژیـم صهیونیسـتی هـیچ‌چیـز را عوض نخواهد کرد و تمامی ابزارهای نظامی اسرائیلی ها تأثیری در این اراده حق طلبانـه آنها نخواهد گذاشت (توکلی، ١٣٨٠: ٢٣٣).
٤-٤- افزایش روح اعتمادبه‌نفس فلسطینیان: جنبش‌های مختلف و متفاوتی در سرزمین فلسطین علیه اسرائیل صورت گرفته است که مهمترین آنها، انتفاضه دوم است. این جنبش با حمایـت هـای مسـلمانان دیگـر دنیـا روح اعتمـاد و نـبض فلسـطینیان را بیش‌ازپیش تقویت کرد. درعین‌حال روح اعتمادبه‌نفس و اطمینان را میـان ملـل عـرب و مسلمان برای وصول به اهداف و عزتنفس خویش به آنان بازگرداند. انتفاضه الاقصی رغم پیام هایی که در بردارد، به ملل جهان تفهیم کرد که مسـلمانان مبـارز فلسـطینی هرگـز تسلیم فشارهای بین‌المللی و غرب طرفدار سیاست، نخواهد شد و وحـدت خـویش را در قبال مسئله فلسطین نه‌فقط به منصه ظهور رسانده؛ بلکه دست از آنهم نخواهد کشید.
٥. استراتژی حمایت از فلسطین
برای رسیدن به این همگرایی و همراهی با مـردم مظلـوم فلسـطین عالمـان و نخبگـانجهان اسلام در اولویت اصلی قرار دارند. عالمان ـ با معرفی منابع و اندیشه‌هـای فقهـی، کلامی، تاریخی و... ـ هر یک از مذاهب اقدام بزرگی در راستای کم‌رنگ کردن تعصـبات مذهبی که خود بزرگ ترین مانع تقریب و وحدت اسلامی است می‌کنند. همانگونه کـه حضرت امیر فرموده اند: «اضربوا بعض الرای ببعض یتولد منه الصواب» (تمیمـی آمـدی، ص ١٥٨).
در کنار نقش عالمان نباید از نقش مهم و تأثیرگذار رسـانه هـا غفلـت کـرد. امـروزه صهیونیسم با تسلط بر غول های رسانه ای بین الملل جنایات خود را از انظار مردم جهـان پنهان می‌کند و واقعیت را به نحو دیگر پوشش خبری مـی‌دهـد. تأسـیس شـبکه هـای خبری بین الملل اسلامی و مجهز به مدرن ترین وسـایل و نیروهـای متخصـص خبـری، نقش بسیار بزرگی در خنثی کردن این سیاست استعمار و اسرائیل می‌توانند ایفا کنند.
راهکار دیگر، برگـزاری کنفـرانس‌هـا و همـایش‌هـایی در حمایـت از مـردم مظلـوم فلسطین و محکوم کردن سیاست‌های ظالمانه رژیم اسـرائیل اسـت. خوشـبختانه نظـام جمهوری اسلامی ایراندر هفته وحدت و بـا برگـزاری کنفـرانس بـین المللـی وحـدت اسلامی به این مهم همیشه توجه داشته است و حتی برخی از این کنفـرانس‌هـا ماننـد کنفرانس ٣٣ اختصاص بـه مسـئله فلسـطین داشـت. یـا ابتکـار امـام خمینـی (ره) در نامگذاری آخرین جمعه مـاه مبـارک رمضـان بـه نـام روز «قـدس» عـاملی شـد بـرای راهپیمایی جهانی مسلمانان در حمایت از مردم ایـن سـرزمین و اینکـه بـه دنیـا نشـان دهند که مسلمانان دیگر مناطق جنایـات رژیـم صهیونیسـتی را فرامـوش نکـرده انـد و همه ساله در پشتیبانی مسـلمانان فلسـطین وارد عرصـه شـده و دسـت بـه راهپیمـایی می‌زنند و رسانه‌های جهان را به پوشش خبری این اتفاق عظیم دعوت می‌کنند.
اعلام برائت از مشرکان و دشمنان در سطح جهانی با کمک از ظرفیت بالای مراسـم و مناسک حج، یکی دیگر از راهکارهای وحدت و همراهی با مردم فلسـطین مـی‌باشـد. امام خمینی (ره) یکی از فلسفه های مهم حج را تحکیم وحدت میان مسـلمانان جهـان دانسته و می‌فرمایند: «دانشمندان و روحانیون باید مسائل اساسی سیاسـی و اجتمـاعی خود را با دیگر بـرادران در میـان بگذارنـد» (موسـوی خمینـی، ١٣٨٥: ج١٠، ص ٦٢). مناسکی که سالی یک بار و با حضور میلیون ها مسلمان از اقصـی نقـاط دنیـا در کشـور عربستان سعودی برگزار می‌گردد. مسلمانان در این روزهـایی کـه کنـار یکـدیگر جمـع می‌شوند می‌توانند اقدامات این رژیم کودک‌کش را به گوش دنیا رسانده و در مراسمات مختلف انزجار خود را از آن نشان دهند.
گرامیداشت روز قدس نه تنها حمایت از ملتی مظلوم است؛ بلکـه مقابلـه بـا نظـامی است که ظالمانه و غیراخلاقی میلیون ها انسان را از زادگاه خـود خـارج کـرده و ادعـای همزیستی مسالمت‌آمیز با آنان می‌کند. حمایت مالی از مردم و احـزاب فلسـطین اقـدام دیگری است. سید حسن نصرﷲ در سخنرانی خـود در هفتـه‌ی وحـدت بـه ایـن مهـم به‌درستی اشاره کرده‌اند: هر انسان آزادهای، چه مسـلمان یـا غیرمسـلمان، هرکسـی کـه اندیشه و احساسی دارد، نباید بگوید این موضوع به من ارتباطی نـدارد. حـال اگـر ایـن انسان مسلمان باشد اصلاً نمی‌تواند بگوید به من چه ارتباطی دارد. توجه به این موضـوع
نیز از مصادیق مداخله در امور دیگران نیست. سرزمینی اشغال شد، مردمی سرگردان و مظلوم واقع شدند، مقدساتی هتک شد و فراتر از همه، دشمن، تهدیـدی بـرای همـه ی کشور های همسایه، مردم منطقـه و حتـی امـت اسـلام اسـت. در چنـین شـرایطی آیـا می توان گفت به ما چه ارتباطی دارد یا آنکه من بی‌طرفم؟ ابداً! ایـن ارزشـی اسـت کـه رسول خدا آن را زنده کرد و بر اساس آن باید بگویید وظیفه داریم بـه مسـئولیتمان در قبال فلسطین آگاه باشیم.
مقاومت فلسطین، نیازمند پول است. مقاومت مردم فلسطین در سرزمینشان، آن هم در سایه ی بحران هایی همچون بحران معیشـتی، بیکـاری، محاصـره و هـم زمـان بـرای دورکردن خطر مشوق هایی که برای فروش اراضی در فلسـطین وجـود دارد، بـه کمـک مالی نیاز دارد. متأسفانه این روز ها تاجرانی از کشـور هـای عربـی، بـرای خریـد اراضـی فلسطینان، مردم فلسطین را فریب می‌دهند. در چنین شرایطی یکی از اصلی‌ترین ابـزار برای تداوم مقاومت در فلسطین این است که کسی که می‌تواند بـه فلسـطینیان کمـک مالی کند، واجب است ازاین‌گونه کمک دریغ نکند .»(www.farsi.khamenei.ir)
نتیجه‌گیری
مسئله تقریب و وحدت اسلامی امـروزه از جایگـاه و اهمیـت فـوق‌العـاده ای نسـبت بـه گذشته برخوردار است. در گذشته این مسئله اگر مهم بود، متنـاظر بـا مسـائل داخلـی جهان اسلام مدنظر بود؛ ولی امروزه نه تنها به مسئله استراتژیک تبـدیل شـده؛ بلکـه بـه خاطر حضور استعمار و استکبار جهـانی در منطقـه و بـهخصـوصدر خـاک فلسـطین، مسئله تقریب و وحدت هم مسئله‌ای استراتژیک است و هم راهبردی.
جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بـه دلیـل مبـانی اعتقـادی و شرایط جغرافیـای سیاسـی کـه دارد، همـواره در قبـال فلسـطین و انتفاضـه آن ملـت رنجدیده، موضعی حمایتی از انتفاضه در برابر رژیم صهیونیستی دارد؛ زیـرا کـه مسـئله فلسطین برای جمهوری اسلامی ایران یک مسئله استراتژیکی می باشد و در ایـن مـورد اظهارات مقامات بلندپایه ایران نسبت به ایـن قضـیه‌کـاملاً آشـکار و علنـی اسـت. لـذا همواره شاهد بوده ایم رهبران ما خواستار توقـف رشـد سـریع تـر خشـونت هـا در قبـال مسلمانان فلسطینی در انتفاضه بوده اند. نخبگان و عالمان جهان اسلام امروزه بـا زدودن نفاق، ریا، تعصب و پیراستن منابع فقهی خود از خرافات مـی‌تواننـد نقـش مهمـی را در حمایت از ملت فلسطین ایفا کند. برگزاری کنفرانس های مختلف اسلامی در جای‌جـای جهان اسلام در اهمیت وحدت و دشمن ستیزی در همین راستا می‌تواند بسیار راهگشـا باشد. رسانه می تواند به عنوان بلندگوی بزرگی در اختیار نخبگان باشد و به ایفای نقـش بپردازد و در راستای تنویر افکار عمومی پیش برود. اسـتفاده از ظرفیـت بسـیار مهـم و استراتژیک حج یکی دیگر از اقدامات مسلمان ها در این زمینه می‌باشد؛ حج نه‌تنها یـک سری مراسمات عبادی و تعظیم شعائر مذهبی است؛ بلکه مـی‌توانـد بـا اعـلام برائـت از مشرکان و دشمنان جهان اسلام ـ که امروزه در قامـت صهیونیسـم، آمریکـا و انگلـیس خودشان را نشان داده‌اند ـ در این راستا کمک فراوانی کند و همچنین کمک‌های مـالی به آنان از مهمترین این استراتژی‌ها می‌باشد.
منبع: فصلنامه علمی ـ تخصصی حبل‌المتین سال دهم، شماره ٣٧، بهار ١٤٠١
ثانیاً: ناتوانی و ضعف باراک در برقراری آرامش در منطقـه؛ زیـرا کـه او نتوانسـت در وعده هایی که در هنگام مبارزات انتخاباتی خود به مردم داده بود (صلح در مقابل زمین) موفقیتی به دست آورد.
